De leiders streven ernaar de macht te consolideren in twee peilingen in Afrika

Zondag gaan burgers van Guinee en de Centraal-Afrikaanse Republiek (CAR) naar de stembus om hun presidenten te kiezen voor een ambtstermijn van zeven jaar.

Beide wedstrijden zouden in theorie tot een tweede stemronde kunnen leiden. Toch zijn de zittende partijen in beide gevallen sterke favorieten, waarbij waarnemers voorspellen dat ze in de eerste ronde de overwinning met meer dan 50% van de stemmen zullen behalen.

Maar daar houden de overeenkomsten op.

De CAR, uitgestrekt en geheel door land omgeven, is een van de armste landen van Afrika, al tientallen jaren ontsierd door chronische instabiliteit, met een opeenvolging van gewapende groepen gemotiveerd door een verscheidenheid aan lokale grieven, mogelijkheden voor afpersing of politieke ambities.

Van 2013 tot 2016 was het alleen de tussenkomst van Afrikaanse, Franse en vervolgens VN-vredessoldaten die een afglijden naar dieper geweld tussen de gemeenschappen kon voorkomen.

De nationale regering in Bangui, de hoofdstad aan de rivier aan de zuidgrens, net aan de overkant van het water van de Democratische Republiek Congo, heeft vaak moeite gehad om haar gezag te doen gelden in de verre, afgelegen gebieden van het noorden of het verre oosten.

Ondanks deze aanhoudende kwetsbaarheden heeft de meerpartijenpolitiek grotendeels overleefd, met een redelijke mate van tolerantie voor oppositie en protest.

Er heerst een gevoel van nationale identiteit en dit jaar zijn twee van de belangrijkste rebellengroepen teruggetrokken in het vredesproces en begonnen ze te ontwapenen en te demobiliseren.

Het land beschikt over een baanbrekende speciale rechtbank voor de berechting van mensenrechtenmisdaden, bemand met een mix van nationale en internationale rechters.

President Faustin-Archange Touadéra is een wiskundige en voormalig vice-kanselier van de universiteit.

Hij ging de politiek in als premier onder het door de putschist gekozen staatshoofd François Bozizé.

Later, na een chaotisch intermezzo van rebellenregering en een onzekere transitie, werd hij tot staatshoofd gekozen als postconflict- en consensueel figuur uit de burgermaatschappij.

Tegenwoordig, tegen het einde van zijn tweede ambtstermijn, wordt Touadéra gezien als een veel politieker en partijdiger figuur.

Hij heeft constitutionele hervormingen met een bulldozer doorgevoerd om de termijnen te schrappen, waardoor hij weer aan de macht kon komen. Dit heeft geleid tot een boycot van veel, maar niet alle, oppositiepartijen.

Maar in tegenstelling tot de wijdverbreide verwachtingen heeft zijn meest prominente electorale rivaal, Anicet-Georges Dologuélé, toestemming gekregen om deel te nemen aan de verkiezingsrace.

Dit staat in contrast met de situatie in Guinee, aan de westkust van Afrika, waar generaal Mamadi Doumbouya, leider van de staatsgreep van september 2021 waarbij de 83-jarige burgerpresident Alpha Condé werd afgezet, zich nu voorbereidt om zichzelf te bekeren tot een grondwettelijk gekozen heerser.

Hoewel Doumbouya bij de stembus tegenover acht uitdagers zal staan, heeft hij de campagne gedomineerd, met zijn beeltenis overal in de straten van Conakry, de hoofdstad van Guinee.

De meest prominente oppositiefiguur van de afgelopen tien jaar, Cellou Dalein Diallo, met een grote persoonlijke aanhang onder de grote Peul-gemeenschap die ongeveer 40% van het electoraat uitmaakt, is uitgesloten van de wedstrijd.

Ondanks deze beperkingen op de politieke keuze die aan de kiezers wordt voorgelegd, zal de terugkeer van een gekozen regering een grote opluchting zijn voor de Economische Gemeenschap van West-Afrikaanse Staten (Ecowas), een regionaal blok dat economische integratie, democratie en militaire samenwerking tussen haar leden bevordert.

Bijna een jaar geleden kreeg het land een klap te verduren met de terugtrekking van Mali, Burkina Faso en Niger, nadat de militaire regimes die tussen 2020 en 2023 de macht hadden gegrepen in een golf van staatsgrepen, weigerden te voldoen aan de eisen van het blok om zich te verbinden tot duidelijke tijdschema’s voor het herstel van het burgerbestuur.

Doumbouya maakte een andere keuze.

Hoewel hij goede betrekkingen onderhield met de junta in buurland Mali, heeft hij een methodische grondwetsherziening nagestreefd, die de basis heeft gelegd voor de stemming van zondag, ook al is deze langer uitgesteld dan Ecowas oorspronkelijk wilde.

Zijn benadering van de internationale betrekkingen staat ook in schril contrast met naburige regimes, die nauwe veiligheidsbanden met Rusland hebben onderhouden en hun eerdere nauwe partnerschappen met Frankrijk hebben verworpen.

Doumbouya heeft goede betrekkingen onderhouden met westerse regeringen, met name met Parijs. Ambtenaren in Conakry prijzen het Franse Ontwikkelingsagentschap als een van hun meest ondersteunende partners.

Vanaf het begin is het Doumbouya-regime tamelijk zachtaardig behandeld door zowel Frankrijk als het Westen in het algemeen, en door Ecowas, ondanks een verontrustende staat van dienst op het gebied van de mensenrechten.

Zijn omverwerping van Condé – die een dubieus constitutioneel referendum had georganiseerd om zichzelf de kans te geven zich kandidaat te stellen voor een derde ambtstermijn en toezicht had gehouden op veelvuldige gewelddadigheden van de veiligheidstroepen – werd gevierd in de straten van Conakry en in het buitenland nauwelijks bekritiseerd.

Doumbouya verdiende internationale goodwill toen hij snel doorging met het lang uitgestelde proces tegen degenen die beschuldigd werden van het beruchte bloedbad in het stadion in 2009 toen ongeveer 150 aanhangers van de oppositie werden gedood en veel vrouwen werden verkracht.

En ook al zorgde zijn eigen bewind ervoor dat jonge demonstranten werden neergeschoten en vooraanstaande activisten uit het maatschappelijk middenveld Billo Bah en Foniké Mengué werden gearresteerd en sindsdien nooit meer iets van hen vernomen, de regionale en internationale reacties bleven gematigd.

West-Afrika is opgeschrikt door staatsgrepen en de ontsnapping van Burkina Faso, Mali en Niger uit Ecowas, evenals de poging tot staatsgreep van deze maand in Benin.

Het besluit van Guinee om in het blok te blijven en de gekozen regering te herstellen – ook al schendt het de eerdere belofte van Doumbouya dat geen enkel lid van zijn junta in de stembus zou staan ​​– werd door veel regionale leiders en Europese regeringen met stille opluchting ontvangen, als een stap in de richting van het herconsolideren van de normaliteit.

Nu jihadistische groeperingen het dagelijks leven en de handel in het zuiden van Mali en Burkina Faso ontwrichten, wordt de geleidelijke vooruitgang richting constitutionele stabiliteit in Guinee, ondanks aanhoudende bezorgdheid over de burgerrechten, verwelkomd.

Hetzelfde geldt voor Touadéra’s bod voor een derde termijn in de CAR, een land dat langzaam uit jaren van onzekerheid komt.

De VN-vredesmacht Minusca helpt de regering om geleidelijk het basisbestuur en de basisdiensten te herstellen, zelfs in afgelegen provinciesteden.

De CAR vertrouwt nog steeds in grote mate op Russisch militair advies, maar de president heeft de tijd genomen om de goede betrekkingen met Frankrijk weer op te bouwen en een nauw partnerschap met de EU en de VN te onderhouden.

Nu het door oorlog geteisterde Soedan net over de noordoostelijke grens ligt, en de diepe kwetsbaarheid in eigen land nog steeds aanhoudt, zijn internationale partners geneigd eerder steun te verlenen dan te bekritiseren, ondanks de frustraties van de tegenstanders die vinden dat een derde termijn van Touadéra onwettig zou zijn.