Door Robert Scucci
| Gepubliceerd
Wat krijg je als je de zaak van je leven combineert: een moreel dubieuze moordverdachte die geneigd is ‘tijd te verliezen’ door black-outs, katholieke corruptie op het hoogste niveau, en een jonge en enthousiaste Edward Norton die het scherm domineert in zijn filmdebuut? Je krijgt 1996 Oerangsteen juridische thriller die je anachronistisch generiek zou kunnen noemen nadat zoveel goedkope imitaties het succes ervan probeerden te verzilveren. Terugkijkend voelt het vertrouwd, maar bij de release maakte het furore dankzij de sterke hoofdrolspeler en ondersteunende acteurs, het strakke scenario en de harde klap van een twist-einde dat je kaak op de grond laat liggen.
Als Oerangst was in de jaren negentig een blinde vlek voor je, ik verzoek je dringend er met frisse ogen en zonder cynisme naar te kijken. Sinds de release hebben we talloze doorslagen gezien, inclusief die uit 2010 Steenwaarin Edward Norton een vrijwel identieke rol speelt tegenover Robert DeNiro in een poging een opvallend vergelijkbare verhaalstructuur te creëren. Als je zin had Steen Het was een stevige inspanning, dat is prima. Dat deed ik ook. Nog nooit gezien Oerangst als volwassene totdat hij onlangs in mijn wachtrij verscheen, startte ik hem omdat ik het gevoel had dat ik deze film al had gezien dankzij de vele copycats, en dat heb ik… tientallen keren gedaan.
Oerangst is wat mij betreft de OG omdat het de toon en het tempo zette voor elke juridische thriller die volgde. Alleen al daarom verdient het zijn plaats. Voor Eduard Norton en de optredens van Richard Gere verdient het om gevierd te worden als de pionier die het is.
Een arrogante advocaat en een onschuldige man
Richard Gere speelt Martin Vail Oerangsteen succesvolle maar uiterst arrogante advocaat die zijn cliëntenbestand vaak tegenover zijn cohorten moet rechtvaardigen. In de overtuiging dat iedereen de ‘onschuldig totdat het tegendeel bewezen is’-behandeling verdient, omdat goede mensen soms in vreselijke situaties terechtkomen, grijpt Martin de kans aan om Aaron Stampler van Edward Norton te vertegenwoordigen, een jonge man en voormalig koorknaap die dood lijkt voor zijn rechten.
Aaron werd onder het bloed aangehouden terwijl hij het toneel ontvluchtte nadat aartsbisschop Rushman in zijn slaapkamer werd vermoord. Ieder redelijk mens zou de situatie en het indirecte bewijs onder ogen zien en weigeren de zaak in behandeling te nemen. Martin, op jacht naar krantenkoppen en glorie, besluit hem pro bono te vertegenwoordigen, omdat dit de zaak van zijn leven is.
Aanklager Janet Venable (Laura Linney), een voormalige collega en een impliciete romantische interesse, dringt aan op de doodstraf. Martin, die al snel gecharmeerd is van de zachtaardige, welgemanierde Aaron, begint zich te verdiepen omdat de jongen geen strafblad heeft en oprecht onschuldig lijkt. Aaron ervaart tijdverlies en black-outs onder zware stress en beweert dat er tijdens de moord een andere man in de kamer was. In paniek en flauwgevallen toen het gebeurde, houdt hij vol dat hij niet in staat is tot moord, en Martin is geneigd hem te geloven.
De eerste draai van velen
Na overleg met Dr. Molly Arrington (Frances McDormand) voor een psychiatrische evaluatie in OerangstMartin heeft reden om aan te nemen dat Aaron tijdens zijn black-outs een heel ander, woedend persoon wordt. De gangbare theorie is dat Aarons lichaam de misdaad heeft gepleegd, maar dat zijn geest niet aanwezig was, wat de zaken in de rechtszaal ingewikkelder maakte.
Op basis van zijn voorgevoel neemt Martin buitengewone maatregelen om een jury zonder redelijke twijfel ervan te overtuigen dat Aaron een onschuldig slachtoffer is, gevangen in een veel grotere samenzwering waarbij staatsadvocaat John Shaughnessy (John Mahoney) betrokken is en zijn vastgoedtransacties met de katholieke kerk in een wijk met lage inkomens.
Nu een onschuldige man op het spel staat als potentiële dader, voelt Martin dat het zijn burgerplicht is om de zaak af te ronden, ook al houdt zijn raadsman vol dat hij het complot verliest naarmate het proces vordert.
Achteraf voorspelbaar, baanbrekend in de jaren 90
30 jaar terugkijkend op Oerangst met volledige kennis van de beats die we vandaag de dag verwachten, verzacht de impact ervan, maar destijds bracht het het publiek in een emotionele achtbaan die niet genoeg benadrukt kan worden. Elke draai en wending naarmate de samenzwering zich ontvouwt, bouwt zich op tot een climax en oplossing die wedijvert M. Nacht Shyamalan’s meesterwerk uit 1999, Het zesde zintuig. Zelfs als je het gevoel hebt dat je alles al hebt gezien, is de uitvoering van Edward Norton hongerig, nauwgezet en attent. Richard Gere is volkomen arrogant en eigenwijs, waardoor Martin een van de meest smerige pre-Saul Goodman-advocaten is waar je nog steeds voor wilt pleiten, omdat hij op zijn eigen verdraaide manier gelooft dat hij aan de goede kant van de wet staat terwijl hij zo’n polariserende zaak aanneemt.
Absoluut een product van zijn tijd, Oerangst lijkt misschien ouderwets naar huidige maatstaven, maar ik raad het iedereen aan die van een geweldige juridische thriller houdt en niet bang is om het mes om te draaien zodra je je op je gemak begint te voelen. Vanaf dit schrijven kun je het streamen Grootste+.
