Chilenen gaan zondag naar de stembus bij de presidents- en parlementsverkiezingen die gedomineerd worden door stijgende cijfers misdaad En immigratie. Extreemrechtse kandidaat Jose Antonio Kast, die de massa in Donald Trump-stijl heeft bedreigd deportatiesEr wordt voorspeld dat het in de eerste stemronde van zondag achter zal blijven, voordat het waarschijnlijk als overwinnaar uit de tweede ronde van december zal komen.
Een scherpe toename van moorden, ontvoeringen en afpersing in de afgelopen tien jaar heeft schade aangericht Chili’s reputatie vanaf Latijns-Amerika’s veiligste landen.
De aftredende centrumlinkse president Gabriel Boric, die geen tweede termijn op rij mag nastreven, heeft enige vooruitgang geboekt in de misdaadbestrijding.
Onder zijn toezicht is het moordcijfer sinds 2022 met 10 procent gedaald tot 6 per 100.000 mensen, iets boven dat van de Verenigde Staten.
Uit peilingen blijkt dat de belangrijkste linkse kandidaat, Jeannette Jara, een 51-jarige communiste en voormalig minister van Arbeid die namens een brede coalitie opkomt, de eerste stemronde van zondag wint.
Maar Kast is getipt om in de tweede ronde van december naar de eerste plaats te stijgen.
“We hebben iemand nodig die een ijzeren vuist toont”, vertelde Jacqueline Ruz, een 56-jarige Kast-supporter, aan AFP tijdens zijn laatste bijeenkomst deze week in Santiago.
“Derde keer geluk!” Kast, de ultraconservatieve kandidaat en vader van negen kinderen die zich in 2017 voor het eerst kandidaat stelde voor het presidentschap en in 2021 tweede werd, verzekerde de menigte.
Muren bouwen
Ondanks de recente daling van het aantal moorden blijven de Chilenen gefascineerd door het toenemende geweld van criminelen, dat zij wijten aan de komst van bendes uit Venezuela en andere Latijns-Amerikaanse landen.
Kast, wiens vader een Duitse soldaat was in het nazi-leger van Hitler, heeft gezworen een einde te maken aan de illegale migratie door muren, hekken en loopgraven te bouwen langs de woestijngrens van Chili. Boliviahet belangrijkste kruispunt voor aankomsten uit armere landen in het noorden.
Voorafgaand aan de verkiezingen gaf hij 337.000 uit zonder papieren migranten met een ultimatum om te verkopen en zichzelf te deporteren, of eruit te worden gegooid en alles te verliezen als hij de macht wint.
Voormalig YouTube-polemist Johannes Kaiser, die Kast aan de rechterkant heeft overvleugeld, kwam de opiniepeilers in de laatste dagen van de campagne steeds dichterbij.
Het 49-jarige libertaire parlementslid, met wie vergeleken wordt Argentinië‘S Javier Miley voor zijn plannen om de staat radicaal te verkleinen, campagne gevoerd als een buitenstaander die vanuit de heup op de misdaad schiet, communisme en familiewaarden.
Geconfronteerd met een race naar rechts, had de conservatieve ex-minister Evelyn Matthei (72) moeite om haar stempel te drukken.
Een golf van nieuwe kiezers
Het land heeft onlangs de stemplicht opnieuw ingevoerd nadat deze praktijk in 2012 was beëindigd. De registratie van kiezers gebeurt nu automatisch, dus de miljoenen mensen die nooit de moeite hebben genomen om zich te registreren, zelfs toen stemmen verplicht was, zullen hun eerste stem uitbrengen in een presidentiële race. Degenen die dit niet doen, riskeren boetes tot $ 100.
Analisten zijn verdeeld over de mogelijke effecten.
“Het is een grote vraag”, zegt Robert Funk, universitair hoofddocent politieke wetenschappen aan de Universiteit van Chili. “We hebben 4 miljoen nieuwe kiezers. Wie zijn dat? Zijn het jonge mensen die van Jara houden? Zijn het mensen uit marginale buurten die zich aangetrokken voelen tot Kast’s harde standpunt ten aanzien van de misdaad?”
Het land heeft 15,7 miljoen stemgerechtigde kiezers, van wie ruim 800.000 immigranten zijn met een verblijfsduur van vijf jaar of langer en die zijn vrijgesteld van de stemplicht. Uit peilingen blijkt dat buitenlanders in overweldigende mate voor rechts kiezen – vooral Venezolanen die de autoritaire socialisten zijn ontvlucht Nicolaas Maduro’s regering.
Maar sommige immigranten hebben deze keer moeite met het steunen van een kandidaat die belooft hun landgenoten op te pakken en te deporteren.
“Ik zou op Kast stemmen, maar het doet pijn om zulke toespraken te horen”, zegt Juan Pablo Sanchez, een medewerker van een bezorgapp die zes jaar geleden uit Venezuela emigreerde. “Ik weet niet wat ik moet doen.”
Klokkenluider voor links
De stemming wordt gezien als een lakmoesproef voor de toekomst van het gevarieerde links in Zuid-Amerika, dat nederlagen heeft geleden in Argentinië en Bolivia en voor een stevige uitdaging staat in Colombia en Brazilië. Braziliaanse verkiezingen volgend jaar.
Guillaume Long, een senior fellow bij het Amerikaanse Centrum voor Economisch Beleid en Onderzoek, zei een overwinning voor de uiterst rechts “zou een grote impact hebben op de Latijns-Amerikaanse politiek”.
“Ik denk dat je Chili internationaal een zeer agressieve rol zou zien spelen, waarschijnlijk in nauwe samenwerking met zowel Milei als Trump”, vertelde hij aan AFP.
Jara staat voor een zware strijd om het sterke anticommunistische sentiment en de teleurstelling in de vertrekkende Boric-regering te boven te komen.
Voormalig studentenleider Boric versloeg Kast in 2021 met de belofte een verzorgingsstaat te vestigen na massademonstraties in 2019 over ongelijkheid.
Maar zijn presidentschap werd fataal verzwakt nadat de kiezers maanden na zijn inauguratie massaal een progressieve nieuwe grondwet hadden afgewezen.
Pinochets schaduw
Kast zou de eerste extreemrechtse leider zijn sinds de militaire dictatuur van 1973-1990 Augusto Pinochet als gekozen.
De ultraconservatief heeft herhaaldelijk Pinochet verdedigd, die in 1973 een democratisch gekozen socialistische president omver wierp en toezicht hield op een regime dat duizenden dissidenten doodde.
Jara, 51, is de enige kandidaat uit de arbeidersklasse onder de koplopers.
Ze werd op 14-jarige leeftijd lid van de Communistische Partij, maar voerde campagne als een gematigde met een staat van dienst op het gebied van hervormingen, waaronder het terugbrengen van de werkweek van 45 uur naar 40 uur en het verhogen van het minimumloon.
Ze heeft beloofd ervoor te zorgen dat “elk Chileens gezin gemakkelijk het einde van de maand kan halen”.
“Brood is erg duur, suiker is duur, thee is duur, fruit is duur. Dus we moeten op haar stemmen!” zei de 76-jarige Mireya Ortiz, die kantoren schoonmaakt om haar schamele pensioen aan te vullen.
Voor het eerst sinds 2012 is stemmen verplicht, waardoor er bijna 5 miljoen mensen aan het electoraat zijn toegevoegd.
Naast het kiezen van een nieuwe president, zullen de kiezers ook leden kiezen voor de Kamer van Afgevaardigden en de helft van de Senaat.
(FRANKRIJK 24 met AFP en AP)
