MEXICO-STAD — Carlos Manzo bewandelde een buitenbeentje toen hij vocht tegen beide kartels en tegen wat hij de schrale federale steun noemde voor zijn kruistocht tegen de georganiseerde misdaad in zijn geboorteplaats Uruapan, in het westen van Mexico.
De ‘man met hoed’, naar zijn kenmerkende witte sombrero, was een ergernis voor de machtsstructuur in Mexico-Stad, maar was geliefd onder veel kiezers vanwege zijn compromisloze houding tegenover de meedogenloze bendes die in een groot deel van het land de scepter zwaaien.
“Ze kunnen me vermoorden, ze kunnen me ontvoeren, ze kunnen me intimideren of bedreigen”, verklaarde de openhartige Manzo in juni op sociale media. “Maar de mensen die genoeg hebben van afpersing, van moorden en van autodiefstallen – zij zullen gerechtigheid eisen.”
Hij voegde eraan toe: “Er is daarbuiten een woedende tijger – de mensen van Uruapan.”
Die woede was vorige week op dramatische wijze te zien, toen tienduizenden mensen door de straten van Uruapan en elders in de door geweld geplaagde staat Michoacán marcheerden om de moord op de 40-jarige Manzo aan de kaak te stellen. Hij werd op 1 november neergeschoten te midden van een menigte feestvierders, waaronder zijn familie, tijdens een viering van de Dag van de Doden, in een moord die landelijk en daarbuiten weergalmde.
De moorden op andere publieke figuren in de afgelopen jaren hebben ook tot verontwaardiging en ontsteltenis in het land geleid, maar de dood van Manzo heeft nog iets anders losgemaakt: een nasleep die verdeeldheid zaait, waardoor velen vraagtekens zetten bij het vermogen van Mexico om de razende kartels het hoofd te bieden in plaatsen als Michoacán, waar de georganiseerde misdaad een krachtige greep heeft op de regering, de economie en het dagelijks leven van mensen.
“Deze structurele controle op de georganiseerde misdaad is zeer zorgwekkend voor het hele land”, zegt Erubiel Tirado, een veiligheidsexpert aan de Iberoamerican University in Mexico-Stad. “Het spreekt van een legitimiteitscrisis in termen van het vermogen van de overheid om te functioneren.”
Wetgevers van de Institutioneel Revolutionaire Partij (PRI) plaatsten hoeden geschilderd als bloed op hun zetels ter veroordeling van de moord op de Uruapan-burgemeester Carlos Manzo tijdens een zitting in de Kamer van Afgevaardigden op 4 november 2025 in Mexico-Stad.
(Luis Barron / Sipa VS via Associated Press)
Mexico, zo schreef columniste Mariana Campos in de krant El Universal, “is opgedeeld in zones waar criminelen de regels bepalen, recht spreken, belastingen heffen en beslissen wie de burgemeester kan zijn, wie een zakenman.”
Minder dan twee weken vóór de moord op Manzo vond de politie in Michoacán het gehavende lichaam van Bernardo Bravo, een gerenommeerd leider van regionale limoentelers die zich had verzet tegen de eisen van kartelafpersing. Bravo werd in zijn hoofd geschoten en zijn lijk vertoonde tekenen van marteling, zeiden de autoriteiten.
Maandenlang heeft de regering van president Claudia Sheinbaum statistieken verspreid waaruit blijkt dat het aantal moorden en andere overtredingen landelijk is gedaald, samen met de arrestaties van honderden figuren uit de georganiseerde misdaad – onder wie tientallen die zijn uitgezet en voor de rechter moeten verschijnen in de Verenigde Staten.
Toch blijkt uit peilingen dat veel Mexicanen nog steeds niet overtuigd zijn. De dood van Manzo – die een nationale reputatie schaadde door erop te staan dat ambtenaren criminelen vertroetelden – versterkte alleen maar een alomtegenwoordig gevoel van kwetsbaarheid, vooral in plaatsen als Michoacán.
De pittoreske regio met groene heuvels, met pijnbomen begroeide bergen en de wilde kust van de Stille Oceaan is lange tijd een centrum van kartelgeweld geweest. In 2006 koos de toenmalige president Felipe Calderón Michoacán als de plek om Mexico’s noodlottige ‘War on Drugs’ te verklaren.
Dat gebeurde een paar maanden na een bijzonder macaber incident in Uruapan: schutters van het kartel gooiden vijf afgehakte hoofden op de dansvloer van een nachtclub.
Tijdens de War on Drugs werd het leger ingezet om kartels te bestrijden, maar de strategie mislukte, waardoor het geweld in het hele land aanzienlijk escaleerde en zorgen ontstonden over de militarisering van het land en de schending van de mensenrechten.
Familieleden trekken de kist van de Mexicaanse journalist Mauricio Cruz Solis tijdens zijn wake in Uruapan, in de staat Michoacan, op 30 oktober 2024. Cruz werd op 29 oktober doodgeschoten in het westen van Mexico, zei een plaatselijk parket, in een deel van het land dat zwaar werd getroffen door de georganiseerde misdaad.
(Enrique Castro / AFP via Getty Images)
Volgens velen in Uruapan en in het hele land zijn de zaken sindsdien alleen maar erger geworden.
“Zend het uit aan de hele wereld: in Mexico regeren de drugshandelaars”, zegt Arturo Martínez, 61, die een handwerkwinkel runt in Uruapan, een stad met meer dan 300.000 inwoners in het hart van Mexico. miljarden dollars avocado-industrie. “Wat kan een gemiddeld mens verwachten als ze de burgemeester vermoorden in het bijzijn van zijn familie, in het bijzijn van duizenden mensen? We zijn volledig overgeleverd aan de genade van de criminelen.”
Het is een vaak geuit standpunt dat aansluit bij de opmerkingen van president Trump kartels oefenen “totale controle” uit in Mexico – een beschuldiging die door Sheinbaum wordt ontkend, hoewel anderen zeggen dat de ineenstorting in Michoacán een voorbeeld is van een breder gebrek aan controle.
Uruapan “is een spiegel van het land geworden, een microkosmos waar het vermogen om te regeren ontspoort, (en) angst de plaats inneemt van de staat”, vertelde Denise Dresser, een politiek analist, aan nieuwszender Aristegui Noticias.
Manzo, een onafhankelijke partij, brak meer dan een jaar geleden met de regerende Morena-partij van Sheinbaum en beschuldigde de centrale regering ervan zijn pleidooien voor extra politievuurkracht en veiligheidsfinanciering om de georganiseerde misdaad het hoofd te bieden, te negeren.
Na de moord op de burgemeester, Sheinbaum een terugkeer uitgesloten aan de militaristische War on Drugs, die tienduizenden levens kostte en volgens Sheinbaum en andere critici weinig deed om de drugshandel een halt toe te roepen.
Politieagenten houden de wacht terwijl demonstranten demonstreren tegen de moord op de burgemeester van Uruapan in het regeringspaleis in Morelia, Mexico, op 3 november. De Mexicaanse regering meldde op 2 november dat de burgemeester van Uruapan, Carlos Manzo, die de vorige nacht werd vermoord tijdens een openbaar evenement in de westelijke staat Michoacan, sinds december onder officiële bescherming stond.
(Gourdi Hare / AFP via Getty Images)
Manzo was de laatste van tientallen Mexicaanse burgemeesters en lokale functionarissen die de afgelopen jaren zijn vermoord, omdat kartels controle proberen uit te oefenen op de terreinen, smokkelroutes, politieafdelingen en gemeentelijke begrotingen, terwijl ze ook afpersingsplannen en andere rackets ondersteunen. Manzo’s dood viel op vanwege zijn provocerende aanwezigheid in de media, toen hij eiste dat de autoriteiten criminelen tot onderwerping zouden slaan – of hen zouden vermoorden.
“Op veel plaatsen controleren criminele groepen de politiechefs, de lokale schatkisten en de burgemeesters”, zegt Víctor Manuel Sánchez, een professor aan de Autonome Universiteit van Coahuila. “Dan zijn er burgemeesters zoals Carlos Manzo die proberen deze cirkel te doorbreken – en uiteindelijk zijn ze dood.”
Sheinbaum viel critici van de oppositie aan die haar lakse beleid de schuld gaven van de moord. Ze veroordeelde de ‘verachtelijke’ en ‘laffe’ aanval op Manzo en beloofde de moordenaars voor het gerecht te brengen.
De 17-jarige schutter die Manzo dodelijk neerschoot, werd volgens de politie ter plaatse gedood. Volgens de politie zijn er nog twee andere verdachten gearresteerd. De autoriteiten noemen de operatie een goed geplande kartelaanslag, hoewel er geen officiële bevestiging is wie van de vele bendes die in het gebied opereren verantwoordelijk was. Ook nog steeds onduidelijk is het motief.
In de nasleep van de moord op de burgemeester onthult de president een “Plan Michoacán” in een poging de veiligheid te verbeteren. Velen zijn sceptisch.
“Het is het nieuwste van veel van dit soort plannen”, merkte Tirado van de Iberoamerican University op. “Niemand heeft gewerkt.”
De burgemeester van Uruapan werd overgenomen door Grecia Quiroz, de weduwe van Manzo, die beloofde de strijd van haar man tegen de kartels voort te zetten. Toen Quiroz vorige week haar rechterhand ophief om de ambtseed af te leggen, wiegde ze de kenmerkende witte hoed van haar man in haar linkerarm.
‘Deze hoed’, verklaarde de nieuwe burgemeester, ‘heeft een onstuitbare kracht.’
Witte hoeden waren een veelvoorkomend verschijnsel bij demonstraties waarin zijn dood werd aan de kaak gesteld, en een witte hoed sierde Manzo’s kist tijdens zijn begrafenis.
De goed gechoreografeerde beëdiging van zijn weduwe onder extra strenge beveiliging veranderde weinig aan de overheersende sfeer van angst en somberheid in Uruapan. Hoop is een schaars goed voor de moedeloze en angstige inwoners van de stad.
“Het is de narco’s die hier de leiding heeft, niet de burgemeester, niet de president”, zegt Martínez, de winkeleigenaar. “Carlos Manzo wilde alleen zijn volk beschermen. En kijk wat er met hem is gebeurd.”
Keer staf writer Kate Linthicum en speciaal correspondent Cecilia Sánchez Vidal in Mexico-Stad hebben bijgedragen aan dit rapport.
