Wat gebeurt er als twee strijders van een grootschalig conflict geïsoleerd raken van hun redenen om met elkaar te vechten? Het idee dat soldaten aan weerszijden een gemeenschappelijke basis zouden kunnen vinden vanwege een abrupte verandering van de context, is geenszins een nieuw idee. Het was niet nieuw in 1985, en het is ook niet nieuw nu. Echter, wat de film Vijandelijke mijn wat ik deed was om deze trope naar sciencefiction te brengen op een manier die zowel verrassend nieuw als paradoxaal genoeg tijdloos was.
Gebaseerd op een gelijknamige novelle uit 1979 van Barry B. Longyear, Vijandelijke mijn blijft, vier decennia later, een fantastisch eenvoudige sciencefictionfilm. Dit is waarom het vandaag de dag nog steeds de moeite waard is om te kijken.
Net als bij de novelle, Vijandelijke mijn vertelt het verhaal van Will Davidge (Dennis Quaid), een menselijke starfighterpiloot die een noodlanding maakt op een planeet op hetzelfde moment als een van zijn vijanden, een lid van de reptielachtige buitenaardse soort die bekend staat als de Dracs. Deze neergehaalde Drac heet Jeriba Shigan (Louis Gossett Jr.), later door Davidge de bijnaam “Jerry” gegeven. De grote wending in de film komt vrij vroeg, en dat is het feit dat in de Drac-biologie een man als Jerry degene is die een kind baart. Jerry is dus zwanger en Davidge helpt uiteindelijk bij de bevalling van het kind.
Maar spoiler alert: Jerry komt om tijdens de bevalling, wat betekent dat de mens, Davidge, de Drac-baby, genaamd Zammis (Bumper Robinson), moet opvoeden. Als dit allemaal behoorlijk zijn tijd vooruit klinkt, dan is dat ook zo. Hoewel slechts drie jaar later de filmversie van Buitenaardse natie zou ook een buitenaards wezen bevatten waarin het mannetje van de soort zwanger wordt.
Dennis Quaid en Louis Gossett Jr. Vijandelijke mijn.
20e-eeuwse Fox/Kobal/Shutterstock
En toch zijn de genderthema’s van Vijandelijke mijn zijn niet echt wat de film zo teder en prachtig maakt. Het idee dat Jerry zwanger is van een buitenaardse baby is slechts een gegeven; het is geen probleem. En het idee dat Davidge Zammis uiteraard wil beschermen is volkomen terecht omdat de verhalen, vreemd genoeg, zo naturalistisch zijn.
Geregisseerd door de legendarische filmmaker Wolfgang Petersen (zijn film The Nooit eindigend verhaal, was net een jaar eerder uitgekomen), Vijandelijke mijn had een vreemde productiegeschiedenis en begon zijn leven als een film, aanvankelijk geregisseerd door Richard Loncraine. En vanwege managementwisselingen bij 20th Century Fox en enige ontevredenheid over de eerste opnames, werd Petersen ingeschakeld om de film feitelijk te redden. Gezien dit feit is het een klein wonder dat Vijandelijke mijn is zo goed als het is, een soort lappendeken van niet slechts één verlaten versie van de film, maar ook een bewerking van een bekroond verhaal. (De novelleversie van ‘Enemy Mine’ won de beste novelle tijdens de Hugo Awards van 1980.)
Origineel artwork van Vincent Di Fate voor de novelleversie van Barry B. Longyear’s “Enemy Mine” uit 1979, samen met een detail van de filmposter uit 1985.
Asimovs sciencefiction/Vincent Di Fate/foto’s uit de 20e eeuw
Iets dat Vijandelijke mijn het zo goed doet, is het vertalen van een redelijk hardcore sciencefictionverhaal naar iets dat toegankelijker lijkt voor een informeel publiek. In de novelle zorgen de illustraties ervoor dat de Dracs veel reptielachtiger lijken, zoals wandelende hagedissen of dinosaurussen. Visueel gezien is dit het recente 2025 Vreemde nieuwe werelden aflevering “Terrarium” een iets getrouwere versie van de prozaversie van ‘Enemy Mine’, ook al is de plot slechts oppervlakkig vergelijkbaar.
Maar hoewel er verschillende sciencefictionfranchises zijn – van Babylon 5 naar Star Trek- hebben hun versie van deze trope, Vijandelijke mijn blijft een van de beste, simpelweg omdat de uitvoeringen zo eenvoudig en oprecht zijn. Voor alle versies van dit verhaal die hebben bestaan, en opnieuw zullen bestaan in verschillende sciencefictionwerelden, Vijandelijke mijn zal ook het platonische ideaal zijn en een echte klassieker.
