Een radicalere conclusie dan u zich realiseert

Alleen echte volgers van Eywa zijn voorbij dit punt! Volledige spoilers voor “Avatar: Fire and Ash” volgen!

Een belangrijk onderdeel van het vertellen van verhalen sinds het begin van de tijd is de tweezijdige structuur, zoals blijkt uit het feit dat vrijwel elk verhaal een held en een slechterik heeft. Dit is overduidelijk te zien in verhalen die binnen het genre worden verteld, aangezien de geneugten van de meeste genres inhouden dat de relatie tussen de protagonist en de antagonist duidelijk gedefinieerd is. Dat betekent natuurlijk niet dat alle genreverhalen, en bij uitbreiding genrefilms, volledig reductief zijn. De meeste schrijvers, regisseurs en acteurs begrijpen van nature dat de meest gebrekkige helden en de meest herkenbare schurken alleen maar voor sterker drama zorgen. Maar hoewel nuance meestal aanwezig is, hebben de categorieën waarin de personages worden geplaatst uiteindelijk de neiging niet te wankelen.

Die standaard is in de loop van de afgelopen decennia van blockbuster-genrefilms begonnen te muteren. Zoals met zoveel elementen van de sci-fi/actie/fantasie/avonturenfilm, zou je kunnen zeggen dat dit begon met de originele “Star Wars”-trilogie, toen het personage van Darth Vader van onbeschaamde slechterik in de eerste film naar tragische figuur in de derde ging, met zijn personage wordt nog voller tijdens de prequelfilms. Sindsdien hebben we de ‘Matrix’-films de definities van goed en kwaad zien veranderen en uitbreiden, we hebben het Marvel-universum held tegen held zien opzetten, en we hebben zelfs gezien de karakters van de “Fast and Furious”-films wisselen van kant.

De eerste ‘Avatar’ uit 2009 vertelde een zeer bekend verhaal over een mens die overschakelde naar de inheemse bevolking van een planeet nadat hij zich realiseerde dat zijn soort hen slecht behandelde. “The Way of Water” vervaagde die lijnen enigszins, maar hield ze grotendeels intact. Nu neemt “Fire and Ash” de personages en de wereld van Pandora mee naar een fascinerend genuanceerd terrein. Het leidt allemaal tot een conclusie die, hoewel ze op het eerste gezicht niet al te verschillend lijkt, in werkelijkheid radicaler is dan je zou beseffen.

Laten we eerst en vooral zeggen dat er heel veel dingen gebeuren in ‘Fire and Ash’. In feite is het misschien wel de drukste ‘Avatar’-film tot nu toe (en deze films zijn ook berucht omdat ze in vrijwel elk opzicht overweldigend groot zijn). Het volstaat te zeggen dat nadat Jake Sully (Sam Worthington) en zijn familie aan het einde van de vorige film uit de klauwen van de nieuwe Na’vi-kolonel Miles Quaritch (Stephen Lang) zijn ontsnapt, de zaken weer een tijdje rustig zijn geworden op Pandora. Tijdens deze pauze rouwen Jake, Neytiri (Zoe Saldaña), Kiri (Sigourney Weaver), Lo’ak (Britain Dalton) en Tuk (Trinity Bliss) allemaal om het verlies van hun zoon en broer, Neteyam (Jamie Flatters). De geadopteerde tienermensenzoon van Sully, Spider (Jack Champion), is de zoon van de menselijke Quaritch, en Neytiri’s groeiende onverdraagzaamheid gecombineerd met Jake’s toenemende zorg dat mensen en Na’vi niet naast elkaar kunnen bestaan, resulteert erin dat de familie ermee instemt Spider af te zetten bij het Na’vi-vriendelijke kamp voor menselijke wetenschappers.

Dankzij piratenachtige aanvallen door de Eywa-hatende Mangkwan-clan (of het Ash-volk), geleid door Varang (Oona Chaplin), raakt het gezin echter gewond en raakt het gezin gescheiden. Wanneer Spider bijna sterft, gebruikt Kiri haar verbinding met Pandora om hem te redden door ervoor te zorgen dat een bepaalde plant zijn lichaam voldoende transformeert om hem in staat te stellen Pandora-lucht in te ademen en een neurale wachtrij te laten groeien.

Jake maakt zich zorgen dat dit Spider te gevaarlijk maakt om te leven, een angst die wordt bevestigd wanneer Jake en Spider worden gevangengenomen door Quaritch, die nu samenwerkt met Varang, en de RDA probeert de vaardigheid te reverse-engineeren. Nadat Spider Jake heeft geholpen te ontsnappen, beseffen de Sully’s dat hun liefde voor de jongen hun onverdraagzaamheid en angst overwint. Wetende dat de RDA van plan is de Tulkun-soort af te slachten tijdens hun verzamelceremonie, overtuigt Neytiri Jake ervan om opnieuw Toruk Makto te worden en de Na’vi-clans te verenigen voor de strijd, inclusief de pacifistische Tulkun.

Tijdens de Tulkun-bijeenkomst en in de schaduw van Pandora’s zonsverduistering voeren Jake en de Na’vi-troepen oorlog tegen de RDA, terwijl deze probeert de Tulkun af te slachten, waarna de Tulkun eindelijk terugvechten, grotendeels dankzij Lo’ak en de inspanningen van zijn Tulkun-broer Payakan. Tijdens het gevecht raakt Ronal (Kate Winslet) dodelijk gewond, maar bevalt van haar kind en vertrouwt het toe aan de zorg van Neytiri voordat hij sterft. Terwijl de krachten van Pandora overweldigd beginnen te raken door de macht van de RDA, negeert Kiri de waarschuwing van de doktoren om zich niet meer bij Eywa aan te sluiten en maakt in plaats daarvan verbinding met het netwerk van de planeet. Zij pleit, samen met de hulp van Tuk en Spider, met succes voor Eywa’s directe betrokkenheid bij de strijd, en de flora en fauna van Pandora helpen het tij in hun voordeel te keren.

Ondertussen ondergaan Jake, Spider en Quaritch hun gevecht op leven en dood. Ondanks het protest van beide mannen weigert Quaritch te veranderen of af te wijken van zijn doel om voor de RDA te vechten en een einde te maken aan Jake Sully. Zelfs als de strijd in een patstelling verkeert, besluit Quaritch zichzelf op te offeren in plaats van zich over te geven, en stapt hij van een magnetisch verhoogde klif het onbekende in. De strijd is gewonnen en er wordt een viering gehouden waarin Kiri, de Sullys en anderen de menselijke (zij het genetisch gewijzigde) Spin verwelkomen in hun groep en hem accepteren als een van The People.

Als verhalenvertellerwaar James Cameron altijd graag mee speelde een omkering van de verwachtingen. “The Terminator” onthult pas ongeveer een derde van de weg dat het titelpersonage een cyborg is, “Aliens” herhaalt het conflict van “Alien” met verhoogde vuurkracht aan beide kanten, “The Abyss” is een buitenaards eerste contactverhaal diep in de oceaan in plaats van in de ruimte, “Terminator 2” verandert de T-800 van slechterik in held, enzovoort. Dit idee van omkeringen was vanaf het begin ingebed in het concept van ‘Avatar’, aangezien de kern van het verhaal gaat over een mens die zijn benen (letterlijk en metaforisch) in het lichaam van een andere soort vindt terwijl hij verliefd wordt op een lid van die soort. Het is ook een natuurbeschermerparabel, waarin de hebzuchtige, opportunistische burgers van de aarde als de slechteriken worden afgeschilderd.

“Fire and Ash” neemt die fundamenten en roert ze rond, breidt hun nuances uit en onthult dat de “Avatar” -saga verre van simplistisch of repetitief is. Het neemt het conflict tussen mensen en Na’vi en onthult dat coëxistentie mogelijk is, alleen niet op de militaristische en invasieve manier van de RDA. Het laat ook zien hoe de RDA niet de enige antagonistische kracht op Pandora is, aangezien de Mangkwan-clan net zo bekrompen is als het gaat om een ​​vreedzame gedeelde toekomst, misschien zelfs nog wel meer.

Bovenal laat het einde van deze film zien hoe vooruitstrevend en sci-fi-georiënteerd Cameron en zijn schrijvers zijn bij het benaderen van deze concepten en personages. Kiri is een onberispelijk bedachte kloonversie van een voorheen menselijke vrouw, Spider is nu een hybride samen met Jake en de andere Sully-kinderen, enzovoort. De film laat zien hoe de macht van een collectieve, gemeenschapsgerichte groep alle soorten wezens kan omvatten, en hoe zij de destructieve en kapitalistische krachten kunnen overwinnen die deze proberen te onderdrukken.

Een van de meest indrukwekkende aspecten van ‘Fire and Ash’ is hoe het een episch verhaal vertelt zonder toevlucht te nemen tot goedkope en/of clichématige elementen van geserialiseerde verhalen. Maandenlang hebben fans getheoretiseerd dat een hoofdpersonage aan het einde van de film een ​​tragische dood zou lijden, of het nu een van de Sully-kinderen was of Jake zelf. Cameron leunt een groot deel van de film op deze verwachting, omdat hij slim genoeg is om te beseffen hoe dit zoveel spanning en drama voedt. Toch is hij niet zo lui om gewoon nog een Sully te vermoorden of de held te vermoorden louter voor de schokwaarde. In plaats daarvan voelt de belangrijkste dood in de film – Ronal – passend, terwijl er nog steeds een aantal dramatische en emotionele inzet is voor een verhaal dat consequenties nodig heeft om zich gegrond te voelen.

Zelfs afgezien van de sterfgevallen van personages voelt elke keuze in de film geworteld in het verhaal dat Cameron wil vertellen en de thema’s die hij wil onderzoeken, in plaats van beats die uit een algoritme zijn gespuugd of in focus zijn doodgegroepeerd. Dit is de reden waarom zoiets kleins als Quaritch die weigert van kant te wisselen zo radicaal aanvoelt, net als de scène waarin Jake Spider bijna vermoordt uit angst voor wat zijn nieuwe vaardigheden zouden kunnen betekenen voor de toekomst van de Na’vi. In plaats van dat deze momenten zich afspelen en terugkeren naar een status quo, herdefiniëren en verrijken ze in wezen wat die status quo was. Te weten: Quaritch is nog steeds de antagonist, maar hij is zelfs nog beter geïnformeerd en gedefinieerd. Spider’s hybriditeit kan nog steeds een probleem worden, maar zijn waarde als een van de liefde van The People en de Sully-familie voor hem (inclusief Kiri, die misschien ook op een romantische manier van hem houdt) overwint die paranoia.

Het feit dat ‘Fire and Ash’ zo levendig en uniek aanvoelt te midden van de ‘Avatar’-films tot nu toe is voldoende indicatie dat de serie nauwelijks wordt benut als het gaat om ideeën en verbeeldingskracht. Gezien het feit dat de belofte van nog twee films in de serie (zoals lang geleden gemaakt) voelt minder als een verplichting en meer als een geschenk. Er zijn een aantal richtingen waarin dit verhaal en deze personages zich kunnen ontwikkelen. Een element dat door mensen als Bliss en Dalton is genoemd, is de rijping van de Sully-kinderen naar volwassenheid, en gegeven hoeveel creatieve kracht de serie kreeg uit de tijdsprong tussen de eerste twee films, spreekt het voor zich dat een nieuwe sprong voorwaarts nog meer opwindende kansen zou kunnen bieden. Het impliceert ook dat ‘Avatar’ meer een generatie-epos is, iets dat lijkt op een Shakespeare-geschiedenis Frank Herberts ‘Dune’-saga.

Dan zijn er de talrijke draden en elementen in het verhaal waar ‘Fire and Ash’ alleen maar naar verwijst. Er is nu nog steeds een enorme door de RDA beheerde menselijke stad op Pandora, in tegenstelling tot het langzame uitsterven van het menselijk ras op aarde, een planeet die we nog moeten zien (in ieder geval in de theatrale versies van de films). Er is ook de vreemde kwestie dat Jake permanent in het Na’vi-avatarlichaam leeft, dat oorspronkelijk voor zijn tweelingbroer Tom was gekweekt, en niet voor hem. Is Quaritch (alweer) dood, en zo niet, wat is hij van plan? Zullen we, dankzij de Amrita-vloeistof die de mensen al van de Tulkuns hebben afgenomen, zien dat de mensheid ophoudt met verouderen, waardoor dit conflict langer dan een normale levensduur voortduurt? Zullen we Eywa meer een actieve rol zien spelen in de toekomst van Pandora?

Wat er ook gebeurt, uit ‘Fire and Ash’ wordt duidelijk dat de ‘Avatar’-saga nog maar net begint.