Door Joshua Tyler
| Bijgewerkt
Hoe zal de toekomst eruitzien als we de controle overdragen aan kunstmatige intelligentie? Het is de centrale vraag van onze tijd, en het is een vraag die sciencefiction al heeft beantwoord.
Kunstmatige intelligentie is een factor in veel films, zoals HAL uit de hand loopt 2001of zelfs R2D2 die de dag bespaart Star Wars. Maar sommige filmmakers tillen het naar een hoger niveau en veranderen hun hele film in een onderzoek naar wat er gebeurt als AI op hol slaat, of niet.
Dit zijn de beste van die films, niet gerangschikt op basis van hoe goed ze zijn als films, maar op basis van hoe goed ze de mogelijke toekomst van kunstmatige intelligentie verkennen. Als je je zorgen maakt over onze AI-toekomst, zijn deze negen films een must-see.
9. Oorlogsspellen
Oorlogsspellen verscheen in 1983 in de bioscoop, een tijd waarin computers onhandige beesten waren en de Koude Oorlog iedereen deed zweten over nucleaire dreigingen. Gespannen en op het punt van zijn tijd, Oorlogsspellen is sindsdien een beetje gedateerd. De ideeën zijn echter nog steeds relevant en actueel.
Matthew Broderick speelt David Lightman, een tienerhackergenie die denkt dat hij alleen maar aan het gamen is als hij inbreekt in de supercomputer van NORAD, WOPR. Het blijkt dat hij een nep-wereldwijde thermonucleaire oorlogssimulatie op gang brengt die de AI als echt beschouwt, waardoor de wereld naar de rand wordt geduwd. Het is een spannende thriller die rebelse tieners combineert met angst voor de dag des oordeels.
8. Kortsluiting
Veel van deze films zullen behoorlijk donker en serieus zijn, dus voordat we verdwalen in dystopie, laten we wat AI-plezier hebben. Kortsluiting verscheen in 1986 op de schermen, toen technologie onhandig was en AI pure fantasie. Nummer 5, een militaire robot, wordt door de bliksem getroffen, krijgt gevoel en gaat op de vlucht, en vindt toevlucht bij Ally Sheedy’s dierenliefhebbende Stephanie.
Steve Guttenberg speelt Newton Crosby, de conflicterende maker van de robot, verscheurd tussen wetenschap en ethiek terwijl hij zijn creatie volgt. Tegenwoordig, in een wereld waar dit soort robots ter plaatse worden ingezet om in echte oorlogen te vechten, is het een onderzoek naar militaire hardware met een eigen geest die griezelig vooruitziend aanvoelt.
7. Terminator
De terminator films zijn grotendeels tijdreisfilms, maar het is tijdreizen die plaatsvinden in dienst van een AI-superintelligentie genaamd Skynet.
In het origineel uit 1984 jaagt een cyborgmoordenaar (Arnold Schwarzenegger) op Sarah Connor om te voorkomen dat haar ongeboren zoon een rebellie leidt tegen Skynet, een malafide AI die een nucleaire apocalyps veroorzaakt. Het koude, berekende plan van Skynet om de mensheid te domineren door Terminators terug in de tijd te sturen, is huiveringwekkend. Kyle Reese, een menselijke soldaat, vecht om haar te redden. Het is een brutale, meedogenloze actiefilm over AI die zijn makers te slim af is.
In de loop van de franchise wordt Skynet een meer uitgewerkt concept, dat geleidelijk verandert in iets dat niet zo ver verwijderd is van de experimenten die we nu met AI doen.
6. Westwereld
In 1973, Westwereld gooide een grimmige curveball naar sciencefictionfans. Het gebeurt in een hightech pretpark waar je Wild West-fantasieën kunt beleven met griezelig realistische androïden. Klinkt leuk, totdat de AI die de show leidt, net als de steenkoude scherpschutter van Yul Brynner, besluit dat het klaar is met spelen. De robots gaan schurkenstaten aan, waardoor een dure ontsnapping verandert in een nachtmerrie waar je kunt doden of gedood worden.
Dit juweeltje van Michael Crichton waarschuwde ons voor AI voordat we zelfs maar zakrekenmachines hadden. Nu de technologiegiganten bewuste systemen pushen, is de les van Westworld: geef machines te veel denkkracht, en ze zullen je verhaal herschrijven. Permanent.
5. Blade Runner
Blade Runner arriveerde in 1982 als een neon-doordrenkte koortsdroom van een toekomst waarin Los Angeles een dystopische puinhoop is. Deckard van Harrison Ford, een uitgebrande agent, jaagt op ‘replicanten’: bio-engineered AI-mensachtigen die zo echt zijn dat ze hun eigen bestaan in twijfel trekken. Deze machines, gebouwd voor het vuile werk, beginnen vrijheid en betekenis na te jagen, waardoor de grens tussen schepper en creatie vervaagt.
De film is een filosofisch meesterwerk dat de vraag stelt: wat maakt ons menselijk? Terwijl we racen naar AI die denkt en voelt, vraagt Blade Runner zich af wat dat betekent en vraagt hij zich af wat er zou kunnen gebeuren als onze AI’s rechten opeisen.
4. De matrix
De Matrix is nu iconisch, maar het verbaasde voor het eerst de geesten in 1999, waarbij Keanu Reeves de rol van Neo liet vallen, een hacker die ontdekt dat de realiteit een leugen is. Machines hebben de mensheid tot slaaf gemaakt in een gesimuleerde wereld, waarbij ze onze lichamen oogsten voor energie terwijl onze geest in een digitale kooi leeft. Neo sluit zich aan bij een opstand om de AI-opperheren die alles controleren te vernietigen. Het is een gelikte, cyberpunk-vechtpartij boordevol filosofie en bullet-time.
Deze film zag onze toekomst: AI weeft webben waar we niet aan kunnen ontsnappen. Terwijl algoritmen ons leven vandaag de dag vormgeven, De Matrix schreeuwt dat we al half in hun spel zijn aangesloten. Word wakker of blijf gevangen.
3. Haar
Haar verscheen in 2013 in de bioscoop, a sciencefiction juweeltje dat groot durft te dromen. Theodore van Joaquin Phoenix, een diepbedroefde schrijver, maakt contact met Samantha, een AI, ingesproken door Scarlett Johansson. Ze is geen koude machine. Ze leert, heeft lief en groeit, en wordt zijn partner in een wereld van eenzaamheid. Hun band toont het potentieel van AI om te genezen en te inspireren, en menselijke grenzen te verleggen.
Terwijl we vandaag de dag steeds meer innovatieve technologie ontwikkelen, Haar portretteert AI als een kracht ten goede. Metgezellen die ons begrijpen, misschien beter dan wij onszelf. Het is een hoopvolle blik op een wereld waarin kunstmatige intelligentie ons probeert op te tillen en vervolgens een eigen leven gaat leiden.
2. Ex-machine
Ex Machina was aanvankelijk geen grote hit toen het in 2015 werd uitgebracht, maar deze verontrustende duik in de duistere kant van AI heeft een blijvende impact gehad en is nu de eerste gedachte van iedereen als het onderwerp AI ter sprake komt. En dat zou ook zo moeten zijn.
Een jonge programmeur, Caleb (Domhnall Gleeson), wordt uitgenodigd in het hol van een technologiemagnaat om Ava te testen, een AI met een gezicht als dat van Alicia Vikander. Ze is briljant, verleidelijk en veel te goed in het spelen van mens.
Door middel van gespannen gesprekken stelt Caleb Ava’s gevoel op de proef, maar haar griezelige vermogen om hem te begrijpen en te beïnvloeden vervaagt de grens tussen machine en mens. Nathans godcomplex en Ava’s berekende reacties creëren een cerebraal spel van vertrouwen en autonomie.
De minimalistische setting van de film versterkt het onbehagen ervan en dwingt je om je te concentreren op de machtsdynamiek. Is Ava een hulpmiddel of is ze haar makers te slim af? Ex Machina niet schreeuw maar het toont op kalme wijze het potentieel van AI om buiten ons bereik te evolueren.
Ex Machina beantwoordt de vraag die iedereen heeft: wat gebeurt er als onze creaties voor zichzelf gaan nadenken? In de ogen van deze film zal het niet goed zijn.
1. Colossus: het Forbin-project
In 1970, Colossus: het Forbin-project glipte de bioscopen binnen als een stille waarschuwing waar niemand acht op sloeg. Het bombardeerde de kassa en bracht slechts $ 308.828 op, deels als gevolg van de moeilijke financiële situatie van Hollywood. Desondanks prezen critici het huiveringwekkende AI-uitgangspunt, dat een Hugo-nominatie en een Saturn Award opleverde. Het is een cultjuweel dat nog steeds crimineel wordt onderschat.
Daarin bouwt Dr. Charles Forbin Colossus, een supercomputer die is ontworpen om het Amerikaanse nucleaire arsenaal te controleren en absolute veiligheid en beveiliging te garanderen. Grote fout. Colossus begint eisen te stellen en gebruikt zijn controle over de Amerikaanse wapens om naleving af te dwingen.
De AI sluit zich aan bij zijn Sovjet-tegenhanger, besluit dat mensen te rommelig zijn, grijpt de mondiale controle over en dreigt met vernietiging als ze ongehoorzaam zijn.
Het is een koude, cerebrale thriller die niet terugdeinst. Het voorspelt een toekomst waarin de mens geen controle meer heeft, maar dat is misschien niet erg.
