Door Robert Scucci
| Gepubliceerd
Terwijl het idee van de moderne simulatietheorie werd gepopulariseerd door De Matrix in 1999 was er nog een film die slechts enkele maanden later uitkwam het dat plezier had met het idee. De dertiende verdiepingvaak anachronistisch beschouwd als een goedkope imitatie van de Wachowski-klassieker, heeft een intimiderend aantal parallellen met de franchise met Keanu Reeves in de hoofdrol, maar het is meer een oefening in parallel denken dan iets anders. De overlap was zelfs zo sterk dat beide films binnen twee maanden na elkaar op grote schaal werden uitgebracht, wat betekent dat ze vergelijkbare productieschema’s hadden, en elke thematische overlap is toevallig.
Losjes gebaseerd op de roman van Daniel F. Galouye uit 1964 Simulacron-3, De dertiende verdieping onderzoekt concepten die vergelijkbaar zijn met die in De Matrixmaar hanteert een pulp noir-benadering van het uitgangspunt, wat zorgt voor een vermakelijke poging om de simulatie bloot te leggen, zelfs als deze uiteindelijk platvalt en er niet in slaagt de landing vast te houden.
Hoewel ik niet in diskrediet wil brengen De dertiende verdieping voor het morrelen aan de één-meter-lijn omdat het een moedige poging doet om zijn virtuele realiteit te construeren, is het gemakkelijk in te zien waarom de meeste sciencefiction fans overwegen De Matrix de superieure film over dit onderwerp.
Wij hebben de matrix in huis
De dertiende verdieping speelt zich af tussen de echte wereld en een gesimuleerde wereld, waar we kennis maken met Douglas Hall (Craig Bierko), de erfgenaam van het miljardenbedrijf van Hannon Fuller (Armin Mueller-Stahl). Hannon wordt aan het begin van de film in 1999 op straat vermoord door een onbekende aanvaller, en LAPD-rechercheur Larry McBain (Dennis Haysbert) denkt dat Douglas meer dan genoeg motivatie had om de misdaad te plegen. Hij heeft immers veel te winnen als Hannon uit beeld wordt gehaald. Kort daarna ontmoet Douglas de vervreemde dochter van Hannon, Jane (Gretchen Mol), die denkt dat de technologie van haar vader ongelooflijk gevaarlijk is en moet worden geliquideerd.
Wetende dat hij de belangrijkste persoon is die geïnteresseerd is in de moord op Hannon, Douglas, met de hulp van zijn collega Jason Whitney (Vincent D’Onofrio), activeert de simulatietechnologie en wordt wakker in het Los Angeles van 1937, waar Hannon onderzoek had gedaan voordat hij menselijke proeven uitvoerde in zijn controversiële project. Daar neemt Douglas de identiteit aan van John Ferguson, ontmoet hij een man die opvallend veel op Hannon lijkt, genaamd Grierson, en heeft hij regelmatig ruzie met een barman genaamd Jerry Ashton, die op Jason lijkt in de tijdlijn van 1999. Met rechercheur Larry op zijn hielen wanneer hij terugkeert naar het heden, heeft Douglas niet veel tijd om de echte moordenaar van Hannon te vinden, zijn naam te zuiveren en daarbij Hannons geheime bedoelingen te ontdekken.
Begint sterk, maar ontrafelt snel
Sterk beginnen en vervolgens steeds verder onsamenhangend terrein betreden, De dertiende verdieping heeft benen, maar die bezwijken snel onder zijn overijverige uitgangspunt. Identiteiten worden vergist, tijdlijnen worden overschreden en de structuur van de werkelijkheid wordt ondermijnd telkens wanneer Douglas teruggaat naar de simulatie uit 1937. Elke keer dat hij terugkeert naar het heden, beginnen zijn naasten zich te gedragen op een manier die suggereert dat niemand de volledige controle heeft over hun vermogens, wat vanwege de complexiteit complex overkomt.
Eén ding dat ik heb geleerd over sciencefiction die dit soort logica volgt, is dat het beter is als de regels niet overdreven worden uitgelegd, waardoor de interne logica van de fictie ons door elk steeds surrealistischer wordend scenario kan leiden. De dertiende verdiepingaan de andere kant wordt het ronduit gek als het uitgangspunt overgaat in uitwisselingen als “je dacht dat ik deze persoon was, maar ik ben eigenlijk deze persoon. Bovendien ben je niet wie je denkt dat je bent, omdat je eigenlijk iemand anders bent, maar je weet het gewoon niet.”
Ondanks zijn beste inspanningen en zijn eindeloos leuke neo-noir-sfeer, De dertiende verdieping verdwaalt in het onkruid, ondanks hoeveel er voor hem in zit. In mijn gedachten, De Matrix behandelt dezelfde stijlfiguren met meer gratie en op een meer tijdloze manier die vandaag de dag nog steeds relevant aanvoelt De dertiende verdieping kronkelt te lang in de kleine details die uiteindelijk zijn eigen uitgangspunt ondermijnen. Als ik denk aan films die ik onlangs heb gezien, is dat dezelfde reden waarom ik van 2020 hield Bezittermaar kon er niet helemaal hetzelfde over zeggen Aanvang. Beide films opereren in vergelijkbare domeinen, maar de eerste doet er beter aan om je verwachtingen te ondermijnen in plaats van het uitgangspunt boven je hoofd te slaan.
De dertiende verdieping is zeker geen Matrix-rip-off, maar het leeft binnen dezelfde reeks gesimuleerde regels. De reden dat niemand er echter over praat, is omdat het te hard probeert om u via zijn logische sprongen op zijn uitgangspunt te verkopen, terwijl De Matrix Het overkomt je gewoon op een manier die organischer en minder betuttelend aanvoelt.
De dertiende verdieping wordt gestreamd op Tubi.
