Jonathan HoofdCorrespondent voor Zuidoost-Azië
Getty-afbeeldingenOpnieuw klinkt het gebulder van artillerie, raketten en luchtaanvallen langs de Thais-Cambodjaanse grens.
Dorpen in een honderden kilometers lange corridor zijn voor de tweede keer in vijf maanden geëvacueerd. Gezinnen en hun huisdieren zitten op matten in tijdelijke onderkomens en vragen zich af wanneer ze naar huis kunnen en wanneer ze misschien weer moeten vluchten.
Waarom gebeurde dit zo snel na het staakt-het-vuren dat in juli door de Amerikaanse president Donald Trump werd bewerkstelligd?
De oorzaak hiervan was een ogenschijnlijk klein incident op zondag, toen een Thais technisch team dat aan een toegangsweg in het betwiste gebied van de grens werkte, volgens het Thaise leger werd beschoten door Cambodjaanse troepen. Twee Thaise soldaten raakten gewond, geen van beide ernstig.
In het verleden zou dit opgelost kunnen zijn door een vlotte diplomatie. Maar daar is dit jaar weinig van gebleken. In plaats daarvan ligt er een kloof van wantrouwen tussen deze twee buren, een kloof die zelfs Trumps bekwaamheid bij het sluiten van deals niet heeft kunnen overbruggen.
Getty-afbeeldingenOndanks zijn bewering een historisch vredesakkoord te hebben gesloten, was het staakt-het-vuren dat hij de twee landen in juli oplegde altijd zwak.
Vooral Thailand was erg ongerust over de internationalisering van het grensconflict, en stemde alleen in met het staakt-het-vuren omdat Trump een tariefpistool tegen zijn hoofd hield; op dat moment waren zowel Thailand als Cambodja slechts enkele dagen verwijderd van een deadline om aanzienlijk lagere tarieven te onderhandelen over hun essentiële exporten naar de VS.
Cambodja daarentegen verwelkomt interventies van buitenaf maar al te graag. Als kleiner land voelt het zich in het nadeel bij de bilaterale onderhandelingen met Thailand.
Maar aan de grens zijn de troepen confrontaties blijven aangaan met het Thaise leger en zijn ze, in een actie die het Thaise publiek gegarandeerd boos zal maken, nieuwe landmijnen blijven leggen, waardoor tot nu toe zeven Thaise soldaten ledematen zijn kwijtgeraakt. Thailand heeft hiervan overtuigend bewijs geleverd, Cambodja beschuldigd van kwade trouw en geweigerd om 18 van zijn in juli gevangengenomen soldaten vrij te laten.
Sinds juli is elke terughoudendheid ten aanzien van de Thaise strijdkrachten verdwenen. De huidige premier Anutin Charvirakul leidt een minderheidscoalitie en wordt geconfronteerd met andere uitdagingen. Hij heeft het leger carte blanche gegeven om het grensconflict naar eigen goeddunken te beheren.
Het leger heeft gezegd dat het zijn doel is om voldoende schade toe te brengen aan zijn Cambodjaanse tegenhanger, zodat het nooit meer grensgemeenschappen kan bedreigen. Het wil ook de controle over verschillende posities op de heuveltop overnemen, wat zijn soldaten een groter voordeel zou geven in toekomstige gevechten met Cambodjaanse strijdkrachten.
Beide partijen hebben het hele jaar rond deze posities gemanoeuvreerd, in een poging de toegang tot de wegen en de versterkingen eromheen te versterken.
De Thais dachten dat ze op de goede weg waren om de Cambodjanen terug te dringen toen ze in juli gedwongen werden te stoppen. Het leger zegt dat het de klus nu wil afmaken.
Het land beschouwt zijn rol bij het verdedigen van de territoriale aanspraken van Thailand ook als een heilige rol, ook al gaat dit conflict over kleine stukjes grotendeels onbewoond land.
Getty-afbeeldingenDe motivaties die aan het werk zijn in het Cambodjaanse leiderschap zijn veel moeilijker te raden.
Voormalig premier Hun Sen is nog steeds de poppenspeler die aan de touwtjes trekt van zijn zoon, de huidige premier Hun Manet. Hij heeft publiekelijk opgeroepen tot terughoudendheid van zijn troepen, waarbij hij Cambodja afschildert als gepest door een machtiger buurland en internationale steun nodig heeft.
Toch zijn zijn interventies in dit sluimerende grensgeschil dit jaar doorslaggevend geweest, in het bijzonder zijn besluit om een vertrouwelijk telefoongesprek met de toenmalige Thaise premier Paetongtarn Shinawatra te lekken, wiens vader Thaksin al lang een vriend en zakenpartner van Hun Sen was.
Haar uitgelekte opmerkingen, waarin ze hem prees en haar eigen legeraanvoerders veroordeelde omdat ze te enthousiast waren, waren catastrofaal voor haar en haar vader. Haar regering is gevallen, hij is de gevangenis in gegaan, en veel Thais, zelfs degenen die fel gekant zijn tegen de Shinawatra-familie, zijn boos geworden door de perceptie dat Cambodja zich met de Thaise politiek heeft bemoeid.
De Thaise publieke opinie is nu veel voorstander van de harde aanpak van Cambodja door hun leger.
Kan president Trump weer de koppen tegen elkaar slaan zoals hij in juli deed? Misschien.
Maar als het enige wat hij bereikt een nieuw staakt-het-vuren is, zal het slechts een kwestie van tijd zijn voordat er weer gevechten uitbreken. En Thailand heeft herhaaldelijk gezegd dat het nog niet klaar is voor diplomatie. Cambodja moet oprechtheid tonen voordat het bereid is opnieuw te proberen een staakt-het-vuren te bewerkstelligen.
Wat dat precies betekent is niet duidelijk, maar het zou op zijn minst een beslissend en geverifieerd einde vereisen aan het gebruik van landmijnen aan de grens.
