Ik zat op mijn 72e op mijn knieën in mijn tuin in november, doorweekte spijkerbroeken, worstelend met bisschopskruid uit de koude aarde. Sommige dingen blijven maar terugkomen – bisschopskruid, oude pijn, familie patronenen de verhalen die we onszelf vertellen over hoe het leven had moeten verlopen.
Ik wierp een blik op de zak met bollen: tulpen, krokussen, narcissen die ik vorige maand had moeten planten. Ik ben laat, zoals gewoonlijk. Beste plannen. Vier generaties van mijn familie hebben dat gedaan echtscheiding meegemaakt: mijn ouders, de mijne, mijn zoon en nu de ervaring van mijn kleinkinderen met de nasleep ervan. Het is niet het verhaal dat iemand van ons heeft gepland, maar het is het verhaal waarin we leven met tederheid en humor – meestal.
Ik ben de matriarch van dit uitgestrekte, slordige stelletje – neven, nichten, hun kinderen, schoonfamilie, exen, halfbroers en -zussen en stiefgrootouders. Ooit geloofde ik dat ik iedereen bij elkaar kon houden, alsof een oude Siciliaanse afspraak dat vereiste: het gezin blijft bij elkaar, wat er ook gebeurt. Ongeacht de verdeeldheid – echtscheiding, gekwetste gevoelenspolitiek, verraad, religie.
Nu de feestdagen dichterbij komen, probeer ik in kaart te brengen hoe ze er dit jaar uit zullen zien. Is de vrouw van mijn eerste man gastheer? Of mijn ex-schoondochter? Wie is er op de e-mail ketenen wie zit er in de tekstthread? Welke dag? Wie komt er misschien helemaal niet? Ervoor zorgen dat niemand – per ongeluk of expres – wordt buitengesloten.
Ik jongleer met concurrerende plannen en meerdere huishoudens
Toen ik een kind was, in de jaren vijftig, allemaal uitgebreide familie verzameld rond een lange vakantietafel die zich uitstrekte van de eetkamer tot in de woonkamer. We sleepten klaptafels naar binnen, haalden niet bij elkaar passende stoelen uit de kelder, en oom Tony moest van de ene kant schreeuwen om met tante Lee aan de andere kant te praten. Mijn moeder zuchtte in de keuken en vroeg zich hardop af waarom ze altijd zo’n grote bijeenkomst moest organiseren. Ik tilde de zware, met fluweel beklede doos op om het fraaie bestek eruit te halen, terwijl mijn vader bladeren in de tuin harkte en over het hek met de buren kletste. Echtscheiding kwam zelden voor.
De auteur organiseert de vakantievieringen van het gezin. Met dank aan de auteur
Nu ziet het beeld er heel anders uit. Onze familietafels zijn vermenigvuldigd. Tijdens de vakantie jongleren wij meerdere huishoudensconcurrerende plannen en wisselende versies van ‘samen’. Ik heb geleerd mijn verwachtingen losjes vast te houden. Het is niet de versie van Norman Rockwell, maar de onze. Liefde ziet er anders uit als elke tak van de stamboom op zijn eigen rommelige, onvolmaakte manier geneest. En ook al doet mijn hoofd soms duizelen van de coördinatie, toch ben ik blij dat iedereen nog steeds bij elkaar wil komen – in een of andere vorm, aan een tafel, ergens.
Wanneer alles te ingewikkeld wordt, met de groepstekstende verwachtingen en het stille verdriet ga ik naar buiten. De tuin vraagt nooit om RSVP-lijsten of vervolg-e-mails. Het vraagt alleen dat ik kom opdagen, mijn handen in het vuil steek en onthoud dat wat leeft er niet altijd ordelijk uitziet.
Ik heb moeite met verandering
Ik wil dat tradities en mensen hetzelfde blijven – of op zijn minst bekend blijven. Als kind geloofde ik dat als ik maar de juiste manier kon vinden om dingen te doen, ik een liefde kon hebben die altijd vredig was en avonturen die niet riskant waren. Ik wist niet hoe ironisch – hoe oxymoronisch eigenlijk – dat was. Zelfs toen ik ouder werd, geloofde ik dat als ik oud werd, het leven eindelijk gemakkelijk zou zijn en dat alle negatieve gevoelens achter mij zouden liggen. Ontkenning is krachtig.
Misschien is het de therapeut in mij die nog steeds zin wil geven aan elke breuk en de chaos wil elimineren. Maar genezing is niet netjes, en de meeste gezinnen kunnen na de storm opruimen en de bladeren bijeenharken.
De kinderen kijken
De auteur zegt dat de kinderen kijken hoe het gezin met elkaar omgaat. Met dank aan de auteur
Verdriet neemt veel ruimte in beslag aan tafel. Ik wil een warme deken van troost om het hele gezin wikkelen. Ik wil alle negatieve gevoelens omzetten in veiligheid en gezelligheid, en dat het met iedereen goed gaat. Maar de enige manier waarop ik ooit ‘het is oké’ heb bereikt, is door toe te geven wanneer dat niet zo is, door om hulp te vragen wanneer ik die nodig heb, en door de mensen die van me houden te laten zien dat het niet altijd goed met me gaat. Het maakt niet uit wie waar komt of wie misschien helemaal niet komt, mijn uitdaging is nu om naast mijn familie te staan in plaats van te proberen ze te beheren of op te lossen – om los te laten zonder me terug te trekken.
Mijn kleinkinderen kijken naar ons allemaal en proberen erachter te komen hoe liefde werkt na een einde. Soms denk ik dat ze met meer gratie omgaan met emotionele complexiteit dan wij volwassenen. Toch maak ik me zorgen. Is dat genade – of gewoon hoe machteloosheid eruit ziet als je jong bent? Wat zullen ze zich herinneren?
Wat ik wel weet is dat ze blijven liefhebben. Hun instinct om verbinding te maken laat mij zien dat liefde niet afhankelijk is van netheid. Het hangt af van de aanwezigheid, van het vertrouwen dat het zich kan uitstrekken. Ze maken ruimte voor iedereen zonder erover na te denken. Misschien is dat wat ze hebben geleerd toen ze opgroeiden in gezinnen als het onze: door geen perfectie te verwachten, zijn ze vrij om te blijven liefhebben.
Wat mij het meest verbaast is niet het breken, maar dat we het blijven proberen. Het gezin dat ik nu heb is breed en onvolmaakt, met exen die soms taarten meebrengen naar het avondeten, stiefgrootouders die inclusie hebben bereikt, vakanties die meerdere huizen bestrijken en niet altijd voor iedereen geschikt zijn.
Ik kijk naar mijn tuin, wetende dat het bisschopskruid zal terugkeren, hoe diep ik ook graaf. De rozen bloeien nooit precies wanneer ik dat verwacht. De bollen die ik laat heb geplant, zullen in het voorjaar nog steeds hun weg naar boven vinden door de koude grond. Daar zit iets troostends in: een herinnering dat het leven en de liefde niet onze tijdlijnen volgen.
Virginia DeLuca is een therapeut en auteur van ‘If You Must Go, I Wish You Triplets’. Ze schrijft over familie, ouder worden en de manieren waarop liefde in de loop van de tijd van vorm verandert.
