LIGARI, Nigeria — De dorpelingen in het noordwesten Nigeria waren bezig met de kerkdienst toen motorrijdende schutters vielen binnenwillekeurig schieten en waarbij minstens 62 mensen in beslag werden genomenonder wie de pastoor en verschillende kinderen.
Ze werden de nabijgelegen bush in gemarcheerd en vervolgens gedwongen twee dagen naar een schuilplaats in het bos te lopen. Daar, zeiden ze, werden ze bijna een maand vastgehouden, terwijl familieleden en andere dorpelingen alles verkochten wat ze maar konden – landbouwgrond, vee, motorfietsen – om het losgeld op te halen dat voor hun vrijlating werd geëist.
Ze kregen weinig eten en slapen, dat werd hen opgedragen het christendom afzwerenen zag twee medegijzelaars vermoord worden, vertelden vier van de dorpelingen die uiteindelijk werden vrijgelaten aan The Associated Press in interviews in hun kerk in de Ligari-gemeenschap, in de Nigeriaanse Kaduna-staat.
“Ik vertelde mijn mensen dat zelfs als ze mijn lijk zien, ze Jezus niet moesten verloochenen en sterk moesten blijven”, zei ds. Micah Bulus, pastor van de Kauna Baptist Church.
Sinds de aanval van afgelopen november heeft de gemeenschap meer geweld ervaren, zoals een groot deel van het door conflicten geteisterde noorden. Op maandag, schutters ontvoerd 25 schoolmeisjes en doodde minstens één personeelslid op een kostschool in Kebbi, een andere noordwestelijke staat.
In Ligari zeggen dorpelingen dat bijna elk huishouden wel eens een familielid, vriend of buurman heeft zien vermoord of ontvoerd. Het maakt deel uit van de langdurige veiligheidscrisis in Nigeria – een plaats nu uitgekozen door de VS President Donald Trump voor ‘het doden van christenen’ door ‘radicale islamisten’.
Slachtoffers en kerkleiders onderschrijven de beweringen van Trump dat christenen worden vervolgd. Ze zeggen dat ze al lange tijd worden aangevallen, ontvoerd of vermoord vanwege hun geloof.
Maar velen houden vol dat de realiteit niet zo eenvoudig is als het verhaal van Trump, waarin het christendom wordt geconfronteerd met een “existentiële dreiging” in Nigeria. Deskundigen en bewoners zeggen dat sommige aanvallen gericht zijn tegen christenen, maar de meeste benadrukken dat door het wijdverbreide geweld dat al zo lang wordt geteisterd de West-Afrikaanse natieIedereen is een potentieel slachtoffer, ongeacht achtergrond of overtuiging.
“Ze vragen je niet of je moslim of christen bent”, zei de 32-jarige Abdulmalik Saidu over de gewapende mannen die regelmatig zijn noordwestelijke staat Zamfara stalkten. “Het enige wat ze willen is alleen maar geld van je. (Zelfs) als je geld hebt, zullen ze je soms vermoorden.”
Saidu, een moslim, zei dat zijn broer werd doodgeschoten tijdens een ontvoeringsoperatie langs een belangrijke snelweg, en dat de familie zijn lichaam nooit heeft teruggevonden, uit angst voor aanvallen. In Kaduna vertelde een imam aan AP dat hij een kleinzoon, neef en broer heeft verloren, en dat zijn familie tweemaal ontheemd is geraakt vanwege geweld. Andere religieuze leiders zeggen dat moskeeën zijn verwoest, dat mensen zijn gevlucht en dat wanhopige moslims – net als hun christelijke buren – gedwongen zijn goederen en bezittingen te verkopen voor losgeld.
“Het soort pijn dat we de afgelopen jaren hebben doorgemaakt – deze kwestie heeft invloed op beide religies”, zei imam Idris Ishaq.
De Nigeriaanse bevolking van 220 miljoen mensen is vrijwel gelijk verdeeld tussen christenen, die voornamelijk in het zuiden wonen, en moslims, vooral in het noorden – waar de aanvallen lange tijd geconcentreerd zijn en waar het niveau van analfabetisme, armoede en honger tot de hoogste van het land behoort. Landelijk vormen moslims een kleine meerderheid.
Deskundigen en gegevens uit twee niet-partijgebonden bronnen: de in de VS gevestigde Armed Conflict Location & Event Data Project en Council on Foreign Relations tonen aan dat christenen in sommige noordelijke staten vaak het doelwit zijn van een klein percentage van de totale aanvallen die gemotiveerd lijken te zijn door religie.
Maar de cijfers en analisten geven ook aan dat in het noorden de meeste slachtoffers van algeheel geweld moslims zijn.
Analisten en bewoners wijten de moorden aan de welig tierende corruptie die de wapenleveringen aan de veiligheidstroepen beperkt, aan het onvermogen om aanvallers te vervolgen en aan poreuze grenzen die zorgen voor een stabiele wapenlevering aan bendes.
“Deze aanvallen zijn willekeurig: ze vallen staatsinstellingen aan, ze richten zich op Nigerianen in hun gebedshuizen, ze richten zich op Nigerianen op civiele locaties”, zegt Bulama Bukarti, een Nigeriaanse conflictonderzoeker en mensenrechtenadvocaat. “In wezen is het een oorlog tegen Nigeria.”
In het noordoosten voeren jihadistische extremisten van Boko Haram en, meer recentelijk, een door de Islamitische Staat gesteunde afgescheiden factie sinds 2009 een opstand om hun brute interpretatie van de shariawetgeving af te dwingen. In 2014 werd Boko Haram ontvoerd 276 schoolmeisjes – meestal christen, maar een deel moslim – van een school in Chibokin de staat Borno. De ongekende aanval markeerde een nieuw tijdperk van angst in heel Nigeria. Massale ontvoeringen, vooral van studenten, zijn sindsdien in opkomst.
In de noordwestelijke en centrale regio’s vallen schurkenbendes dorpen, reizigers en boerengemeenschappen aan die voornamelijk uit christenen bestaan. De bendes hebben geen banden met Boko Haram en zijn over het algemeen niet religieus gemotiveerd. Het losgeld dat zij eisen kan oplopen tot duizenden dollars.
De Ligari-gemeenschap, met de kerk waar 62 mensen werden ontvoerd, ligt op minder dan twintig kilometer van de hoofdstad van Kaduna. Maar de rotsachtige weg, het uitgestrekte bos en het gebrek aan veiligheidsposten zorgen ervoor dat dorpelingen weinig veiligheidsinterventie krijgen.
“Mijn vrouw is twee keer ontvoerd, en ik ben één keer ontvoerd”, zegt Micah Musa, een boer die klaagde dat agenten het gezin nooit te hulp kwamen. “Alles wat ik had is vernietigd.”
Trump noemde Nigeria een “land van bijzonder belang” – een Amerikaanse verklaring voor landen die volgens het land niet optreden tegen schendingen van de godsdienstvrijheid – en zei deze maand tegen defensiefunctionarissen dat ze zich hier moesten voorbereiden op militaire actie. Maandag herhaalde het ministerie van Buitenlandse Zaken tegenover AP dat de VS “klaar, bereid en in staat zijn om op te treden” in Nigeria.
De verklaring van Trump volgde op een campagne van Republikeinse wetgevers die zeiden dat 100.000 christenen zijn vermoord in Nigeria – een cijfer dat ook wordt aangehaald door tv-talkshowpresentator Bill Maher. Dit aantal weerklinkt nu onder de christelijke gemeenschappen in Nigeria, maar experts zeggen dat het waarschijnlijk te hoog is.
Volgens de ACLED – die voor haar gegevens lokale nieuwsberichten gebruikt – zijn in Nigeria sinds 2009 52.915 burgers gedood door gericht politiek geweld, waarbij zowel christelijke als islamitische slachtoffers vielen.
“Het is belangrijk op te merken dat, hoewel aanvallen op christenen zowel reëel als zeer zorgwekkend zijn, gemeenschappen over religieuze grenzen heen worden getroffen”, zegt Ladd Serwat, senior Afrika-analist bij ACLED.
De Nigeria security tracker van de Council on Foreign Relations, die ook gebruik maakt van nieuwsberichten, laat zien dat sinds 2011 meer dan 100.000 Nigerianen zijn omgekomen bij gewapend geweld – maar dat cijfer omvat ook burgers en veiligheidstroepen, die overbelast zijn en vaak het doelwit zijn van bendes.
Analisten zeggen dat een uitsplitsing naar religie eenvoudigweg niet mogelijk is. Religieuze identiteiten worden niet altijd gerapporteerd, het bijhouden van gegevens tijdens geweld is moeilijk en de motivaties van aanvallen kunnen onduidelijk zijn.
Net als christenen zeggen sommige moslims dat ze het doelwit zijn vanwege hun geloof. Moskeeën zijn aangevallen tijdens gebeden en aanbidders binnen zijn vermoord of ontvoerd. Deskundigen zeggen dat in alle gevallen religieuze of economische motieven een rol kunnen spelen.
Arrestaties bij aanslagen zijn zeldzaam. Het gebrek aan wetshandhaving heeft sommige gemeenschappen ertoe aangezet deals te sluiten met bendes, waardoor ze toegang kregen tot hun landbouwgronden – een teken van groeiende wanhoop.
“De boodschap die de regering uitzendt is dat je gruwelijke misdaden kunt begaan en ermee weg kunt komen”, zei onderzoeker Bukarti.
In juni doodden gewapende mannen minstens 150 mensen in de Yelewata-gemeenschap in het noorden van centraal Nigeria. Veiligheidstroepen arriveerden lang nadat de aanvallers waren vertrokken, vertelde dorpeling Titus Tsegba aan AP. Zijn vrouw en vier kinderen behoorden tot de doden.
Na de kerkaanval in Kaduna in november zeiden bevrijde gijzelaars dat ze zich in de steek gelaten voelden, zonder steun van veiligheidstroepen. Ze merkten op dat ze, ondanks dat ze twee dagen lang door nabijgelegen gemeenschappen hadden getrokken naar de schuilplaats van de ontvoerders, geen wetshandhavers zagen.
Sommige deals met bendes hebben geleid tot minder moorden, zei Kaduna-pastor Simon Shuaibu. Maar de dorpelingen zijn afhankelijk van de landbouw, zei hij, en bendes dwingen hen te betalen voordat ze gaan oogsten, anders worden ze ontvoerd.
Tabitha Danladi, 55, en haar man werden in juni ontvoerd. Ze werd vrijgelaten en kreeg de opdracht geld in te zamelen om hem te bevrijden, zei ze.
“Ik heb alles verkocht”, zegt Danladi, die moeite heeft om haar vier kinderen te voeden terwijl ze het losgeld betaalt. “Maar we weten niet of hij nog leeft.”
Toen Trump met militaire interventie dreigde, verwierpen Nigeriaanse functionarissen dit idee grotendeels.
Maar sommigen zien het als een wake-up call voor een regering die hen naar eigen zeggen heeft genegeerd.
“Veel Nigerianen hebben op de uitspraken van Trump gereageerd met op zijn minst woede en frustratie jegens de Nigeriaanse regering, of zelfs met een regelrechte omarming van de mogelijkheid van een Amerikaanse interventie”, zegt James Barnett, een Afrika-onderzoeker bij het in Washington gevestigde Hudson Institute, een conservatieve denktank.
In Kaduna zei dominee John Hayab, een baptistenpredikant, dat Trump de nodige aandacht bracht.
“Als er een stem is die hen wakker kan maken… laat die stem dan luider worden”, zei hij. “We hebben al die jaren geschreeuwd; er werden geen acties ondernomen.”
___
Religieverslaggeving van Associated Press krijgt steun via de AP’s samenwerking met The Conversation US, met financiering van Lilly Endowment Inc. De AP is als enige verantwoordelijk voor deze inhoud.
