Dit bericht bevat spoilers voor “Paycheck” en het bronmateriaal.
Scifi-legende Philip K. Dick heeft een opvallende erfenis nagelaten. In de loop van 40 romans en 120 korte verhalen, Dick vervaagde de grenzen tussen de realiteit en wat had kunnen zijnwaarbij gedenkwaardige personages worden geëtst die worden geplaagd door twijfel of waanvoorstellingen. In 1953, toen Dicks carrière net een vlucht nam, schreef hij een deel van zijn oeuvre in een uitbarsting van inspiratie – of misschien gewoon in een poging om de kost te verdienen.
“Paycheque” is zo’n vermelding. Deze novelle uit 1953 speelt zich af in een dystopische samenleving waar werknemers hun herinneringen laten wissen nadat ze aan hun contractuele verplichtingen hebben voldaan. Jennings, de hoofdpersoon van onze elektronische ingenieur, realiseert zich dat zijn pre-memory wipe-zelf voor hem heeft gezorgd. Er ontstaat een griezelige symbiose tussen het verleden en het heden, terwijl Jennings moet anticiperen op zijn eigen denkproces om te overleven in een land dat plotseling wordt gecontroleerd door een onderdrukkende regering. Hoewel deze novelle niet een van de bekendste werken van Dick is, is het een mooi stukje fictie dat met een eenvoudig idee veel bereikt.
Helaas is de enige poging tot nu toe om “Paycheck” aan te passen voor het scherm teleurstellend. John Woo’s ‘Paycheck’ uit 2003 is een aangelegenheid vol sterrenwaarbij mensen als Uma Thurman, Ben Affleck, Aaron Eckhart en Paul Giamatti het solide uitgangspunt naar de conclusie sturen. Hoewel het meeste ervan vermakelijk genoeg is, doet het geen recht aan het diepgaande bronmateriaal en mist het het uitbundige enthousiasme dat de meeste Woo-films van begin tot eind belichamen. Dat gezegd hebbende, houdt “Paycheck” nog steeds stand?
Paycheck is een middelmatige John Woo-film en een ondermaatse Philip K Dick-bewerking
In Woo’s ‘Paycheck’ wordt Jennings (Affleck) verondersteld een gewone man te zijn die zijn geheugen vaak laat wissen om gevoelige klantinformatie te beschermen. Jennings wordt gecontacteerd door voormalige vriend James Rethrick (Eckhart), de CEO van Allcom, die hem een periode van drie jaar bij het bedrijf aanbiedt, gevolgd door een verplichte geheugenopruiming. Jennings ontmoet bioloog Rachel Porter (Thurman) bij Allcom, en de twee ontwikkelen ondertussen een relatie. Nadat Jennings de veeg heeft ondergaan, ontdekt hij dat zijn vroegere zelf de aandelen weggaf die bedoeld waren als zijn betaling en hem een schijnbaar willekeurig assortiment voorwerpen achterliet die wachtten om geclaimd te worden.
Dit raadselachtige verhaal komt overeen met het origineel, maar Woo benadert het zonder de tastbare paranoia waarmee Dick elke lezer omhult. De Dick-iaanse hyperrealiteit wordt ingeruild voor een technisch onderlegde toekomst vol niet-overtuigende personages die klaar staan om met grote finesse de achtervolging in te zetten op motoren/helikopters. Deze actiescènes zijn geen probleem, dat is het tenslotte wel John Woo, die zelfs de meest inerte man-tegen-man-gevechten er kinetisch en opwindend uit kan laten zien. Dat gezegd hebbende, ontberen zelfs deze naar verwachting leuke momenten oprechtheid, alsof Woo zijn neiging om alles uit de kast te halen in bedwang houdt. Dat komt omdat… hij is. ‘Paycheck’ moet subtiel zijn in de manier waarop de personages zich verzetten of rebelleren, waarbij Jennings een rustigere, cerebrale route neemt naar zijn zuurverdiende vrijheid.
Dicks drijfveer achter het schrijven van ‘Paycheck’ was het besef dat kleine, alledaagse voorwerpen – zoals de munten die nodig zijn om te bellen of de sleutels van je eigen huis – het verschil kunnen zijn tussen leven en dood. Dit kernidee bestaat helaas totaal niet in de visie van Woo.
