MEXICO-STAD — Edivaldo Hernández Villar kroop op zijn knieën naar de basiliek van Guadalupe, huiverend en fluisterend gebeden.
Het was het laatste stuk van een zware vierdaagse pelgrimstocht naar het meest vereerde heiligdom van Mexico, waar katholieken geloven dat de Maagd Maria bijna 500 jaar geleden op miraculeuze wijze verscheen.
Hernández, zijn vrouw en hun tienerzoon hadden 160 kilometer van hun plattelandsdorp naar de hoofdstad van het land getrokken, waarbij ze de hele dag met zware rugzakken liepen en ’s nachts onder de sterren sliepen. Net als bij de naar schatting tien miljoen andere Mexicanen die deze maand hun weg naar de basiliek zullen vinden, was hun reis een daad van geloof, berouw en dank.
“Je verdraagt kou, je verdraagt honger, je steekt bergen over”, zegt Hernández, een 34-jarige boer. “Alles voor haar.”
Er is geen figuur die belangrijker is voor de Mexicaanse religieuze, culturele en nationale identiteit dan de Maagd van Guadalupe.
Haar serene blik is alomtegenwoordig en siert T-shirts, vrachtwagens en de muren van de meeste huizen. Mensen noemen hun kinderen naar haar en tatoeëren hun huid met haar beeltenis: een koninginachtige vrouw omringd door zonnestralen, haar hoofd gebogen in gebed.
Ada Carrillo, een van de vrome mensen die deze week de basiliek bezochten, zei dat ze heel Mexico verenigt en de politieke, geografische en klassenverschillen overstijgt. Zelfs president Claudia Sheinbaum, die joods is, heeft kleding gedragen met de afbeelding van Guadalupe erop.
Een paar dagen voor de feestdag van de maagd op vrijdag keek Carrillo rond op het uitgestrekte plein buiten de grote kerk, waar inheemse dansers uit de zuidelijke staten zich vermengden met cowboys uit het noorden en kosmopolitische types uit Mexico-Stad. Concurrerende bands speelden dreunende, koperzware nummers. Tieners en straathonden dutten in de zon. Een priester sprak voortdurend zegeningen uit en gooide wijwater uit een roze plastic emmer.
“Hier zijn geen kleuren, geen klassen”, zei Carrillo. “Gewoon geloof.”
Pelgrims begeven zich naar Mexico-Stad. De pelgrimstocht herinnert zich dat een inheemse man genaamd Juan Diego zei dat de Maagd Maria met hem sprak en hem vroeg een kerk ter ere van haar te bouwen.
(Alfredo Estrella/AFP via Getty Images)
Het was in de winter van 1531, een paar jaar na de Spaanse verovering, toen de maagd op wonderbaarlijke wijze zou zijn verschenen aan de voet van de Tepeyac-heuvel, een plaats waar de Azteken de godin Tonantzin hadden aanbeden. Een inheemse man genaamd Juan Diego zei dat ze met hem sprak in zijn geboorteland Nahuatl en hem vroeg een kerk ter ere van haar te bouwen.
Een sceptische katholieke bisschop negeerde het verhaal van Juan Diego aanvankelijk. Om Juan Diego, die later een heilige werd genoemd, te helpen zijn verhaal te bewijzen, zou de maagd haar beeltenis op zijn mantel hebben gedrukt. Dat was op 12 december, een datum die sindsdien door Mexicanen wordt gevierd.
Nu komen elk jaar in december miljoenen mensen naar de basiliek, waar de mantel wordt tentoongesteld, en de meesten arriveren in de dagen voorafgaand aan 12 december. Om middernacht op die dag zingen toegewijden het beroemde Las Mañanitas, het traditionele verjaardagslied, voor de maagd, en steken ze vuurwerk af.
Pelgrims komen uit heel Mexico en komen te voet, op de motor, op de fiets, in de bus en zelfs in een rolstoel. Velen, zoals Hernández, lopen op hun knieën over de stenen van het uitgestrekte plein naar de deuren van de basiliek.
De arbeiderswijk La Villa in Mexico-Stad, waar de basiliek zich bevindt, vult zich met vrachtwagens versierd met kransen en kerstverlichting, en hordes pelgrims die op straat kamperen.
Mensen komen met rozen om hulp te vragen – met zaken van gezondheid, van hart, van zaken. Ze komen bidden voor vrede voor overleden familieleden.
Anderen komen hun dankbaarheid uiten voor wonderen die zij aan de Maagd toeschrijven.
Carrillo, 46, had jaren geleden van artsen te horen gekregen dat ze onvruchtbaar was. Ze was vanuit haar huis in de staat Tabasco naar de basiliek gereisd om Guadalupe te smeken haar ten minste één kind te schenken.
Deze week liep Carrillo de trap naar de basiliek met haar dochter Ximena, een drukke middelbare scholier die net haar 15e verjaardag vierde.
Terwijl Carrillo een kaars aanstak voor Guadalupe, welden de tranen op. Ze trok haar dochter tegen zich aan en prevelde een klein gebedje. ‘Bedankt voor de zegen,’ zei ze.
De gelovigen verzamelen zich donderdag voor een processie naar de basiliek van Guadalupe in Mexico-Stad, een dag voor haar feestdag.
(Alfredo Estrella/AFP via Getty Images)
De basiliek is een van de meest bezochte bedevaartsoorden ter wereld en trok deze middag reisgroepen uit Vietnam, China en de Verenigde Staten. In de spelonkachtige kerk vierden priesters elk uur de mis, en een elektronische loopbrug weerhield bezoekers ervan om voor de beroemde kaap van Juan Diego te blijven hangen.
Religieuze geleerden zeggen dat de traditie van Guadalupe, die inheemse en christelijke overtuigingen vermengt, de dominantie van het katholicisme in Mexico heeft helpen versterken. Het heeft ook geholpen de opmars van het evangelische christendom te voorkomen, zoals we dat in veel andere delen van Latijns-Amerika zien, waarbij weinigen hier bereid zijn hun toewijding aan de ‘Virgencita’, zoals Guadalupe algemeen bekend staat, op te geven.
Het is veelbetekenend dat de Mexicaanse maagd een bruine huid heeft, een detail dat de inheemse bevolking vandaag de dag en ook eeuwen geleden niet is ontgaan. Tegenwoordig noemen sommige Mexicanen haar Guadalupe Tonantzin.
Theresa Sanchez, 66, een gepensioneerde uit Mexico-Stad die arriveerde met de hulp van een stok, zei dat ze Guadalupe ziet als een verbinding met het inheemse verleden van Mexico en haar pelgrimstocht naar de basiliek ziet als een manier om “Moeder Aarde te bedanken voor alles wat ze ons heeft gegeven.”
Ze beschouwt de cultus van Guadalupe als een poging van de Spanjaarden om de adoptie van het katholicisme in de Nieuwe Wereld te bevorderen, en als een kans voor autochtone Mexicanen die “hun geloofsovertuigingen niet op een open manier konden handhaven” om tradities in stand te houden.
Veel pelgrims arriveerden bij de basiliek met artefacten van toewijding – meestal beelden van Guadalupe uit hun plaatselijke kerken. Het veilig thuisbrengen van de gezegende voorwerpen was een belangrijk onderdeel van de reis. Veel pelgrims rennen om de beurt honderden kilometers terug naar hun pueblos, met een fakkel aan de voet van Tepayac aangestoken.
Antonio en Jesús Zamora, broers uit de staat Michoacán, bereidden zich voor om 420 kilometer terug naar hun geboorteplaats te rennen. Antonio, 70, was onlangs vrij verklaard van prostaatkanker en zei dat hij bij elke stap Guadalupe zou bedanken voor zijn snelle herstel. Zij was, zei hij, de ‘moeder van Mexico’.
Zamora en zijn jongere broer hebben tientallen jaren in Missouri gewoond, waar Zamora werkte tot ze met pensioen ging in het hotelwezen. Al die tijd zei hij dat hij elk jaar in december naar Mexico terugkeerde om het heiligdom te bezoeken.
Hij heeft Guadalupe om een goede gezondheid gevraagd, om een sterk gezin en om een einde aan het kartelgeweld dat zijn thuisstaat teistert.
‘Ik bid voor vrede’, zei hij. “Voor Michoacán. Voor Mexico. Voor de Verenigde Staten. Voor de wereld.”
Dit jaar, zei hij, dacht hij ook aan de immigranten in Amerika die de basiliek niet konden bezoeken omdat ze geen documenten hadden waarmee ze tussen Mexico en de VS konden reizen.
De immigrantengemeenschap, zei hij, was de afgelopen maanden als nooit tevoren gehavend. Hij vroeg Guadalupe ook om hen te helpen.
‘Ik bad voor mijn volk’, zei Zamora. ‘En ik bad ook voor Donald Trump.’
