Nu Rusland wordt beschuldigd van hybride oorlogsvoering tegen het Westen, tonen vitale onderzeese kabels hun kwetsbaarheid

Londen — Ruim 95% van het internetverkeer en de spraak- en communicatiegegevens in de wereld stromen via een uitgebreid netwerk van glasvezelkabels die over de bodem van oceanen en zeeën zijn aangelegd. De kabels zijn snellere, betrouwbaardere en goedkopere datadragers dan alternatieven zoals satellieten, en ze zijn onmisbaar geworden in het moderne leven.

Het zijn de aderen en slagaders die onze diep onderling verbonden wereld met elkaar verbinden en gegevens verzenden voor allerlei zaken, van gevoelige overheids- en militaire informatie en sms-berichten tussen vrienden tot biljoenen dollars aan financiële transacties per dag, die de wereldeconomie ondersteunen.

Maar onze afhankelijkheid van deze onderzeese kabels is een kwetsbaarheid, en een kwetsbaarheid die malafide actoren naar verluidt al hebben geprobeerd te exploiteren, waaronder enkele tegenstanders van de Verenigde Staten.

Rusland is onlangs door de Amerikaanse NAVO-bondgenoten beschuldigd van toenemende ‘hybride oorlogvoering’ tegen Europaen analisten zeggen dat het een duidelijke interesse heeft getoond in het richten van zaken als onderzeese infrastructuur.

“Dat is heel expliciet een onderdeel van het Russische denken over moderne oorlogsvoering”, zei Sidharth Kaushal, senior research fellow bij het Royal United Services Institute, een Britse militaire denktank, eerder dit jaar in een interview met CBS News.

Hij zei dat het saboteren van “kritieke knooppunten waarop de samenleving functioneert… de afgelopen jaren in realtime is geïllustreerd.”

Sinds president Vladimir Poetin in februari 2022 opdracht gaf tot de grootschalige invasie van Oekraïne, heeft Rusland regelmatig militaire aanvallen uitgevoerd op Oekraïense energie- en transportfaciliteiten. Maar buiten het slagveld wordt Rusland er ook van beschuldigd zich te richten op de infrastructuur – inclusief onderzeese kabels – die van vitaal belang zijn voor andere landen, waaronder veel van de NAVO-bondgenoten van de Verenigde Staten.

“De sabotagegebeurtenissen zijn een nieuw fenomeen”, vertelde Gabrielius Landsbergis, de voormalige minister van Buitenlandse Zaken van Litouwen, aan CBS News. “Ze houden rechtstreeks verband met deze latere fase van de Russische militarisering en agressieve actie – niet alleen tegen Oekraïne, maar ook tegen het Westen.”

Rusland heeft beschuldigingen van interferentie met onderzeese kabels ontkend en beschuldigingen van sabotagedaden in Europa ‘Russofobie’ genoemd.

Wat gebeurt er in de Oostzee?

De Oostzee is een vrijwel afgesloten watermassa omringd door acht NAVO-landen en Rusland.

Relatief weinig onderzeese kabels verbinden sommige Baltische NAVO-leden, zoals Litouwen, met de rest van Europa en de rest van de wereld.

“De Baltische staten zijn niet helemaal een eiland, maar wel zo’n beetje”, vertelde Landsbergis aan CBS News. “Dat betekent dat het voor ons (Baltische staten) een nogal moeilijke taak is om verbinding te maken met de westerse infrastructuur. De meeste van onze verbindingen, een groot deel van onze verbindingen, gaan dus via de Baltische Zee.”

De Oostzee is relatief ondiep, wat betekent dat schepen hun ankers alleen maar over de bodem hoeven te slepen om potentieel ernstige schade aan kabels te veroorzaken. Dat vergroot de kans op accidentele schade, maar geeft ook plausibele ontkenning aan kwaadaardige actoren die daar sabotageoperaties zouden willen uitvoeren.

En die van Rusland “schaduwvloot” van schepen, met vage registratie en verzekeringsdocumentatie die het land in staat stelt olie en andere energieproducten over de hele wereld te blijven vervoeren, ondanks de westerse sancties die zijn opgelegd vanwege de grootschalige invasie van Oekraïne, heeft de plausibele ontkenning ervan vergroot.

Toen Finland en Zweden sloot zich aan bij de NAVOhoopten velen in het Westen dat de Baltische Zee in feite een ‘NAVO-meer’ zou worden. De afgelopen jaren hebben zich verschillende incidenten voorgedaan van vermeende Russische sabotage van onderwaterkabels in de zee.

“Het is duidelijk een piek”, vertelde Landsbergis aan CBS News. “We hebben de afgelopen, ik weet het niet, twintig jaar nog nooit incidenten gezien, en plotseling nadat (Rusland’s grootschalige invasie van Oekraïne) begon, komen ze in principe elke maand terug.”

Gericht op de “antropogene schil van de moderne samenleving”

Kaushal van RUSI zei dat de schijnbare sabotageoperaties in de Oostzee een voorbeeld zijn van de tactieken van hybride oorlogsvoering die steeds meer door Amerikaanse tegenstanders worden overgenomen.

“Sinds de jaren negentig en het begin van de jaren 2000 hebben de Russen gesproken over hoe de zogenaamde antropogene schil van de moderne samenleving – feitelijk de kwetsbare infrastructuur waarvan zij afhankelijk is – haar achilleshiel is”, vertelde hij eerder dit jaar aan CBS News. “Aanvallen op onderzeese kabels vormen daar een belangrijk onderdeel van, samen met raketaanvallen (zoals op infrastructuur in Oekraïne) en cyberaanvallen.”

Landsbergis vertelde CBS News dat hij gelooft dat het doel van Rusland bij het ontwrichten van onderzeese kabels het intimideren van de lokale bevolking is, en ook om “de reacties te testen – hoe reageren politici? Hoe reageren legers? Of er nu een reactie komt of niet.”

Met de De regering-Trump duwt hard Voor zijn Europese NAVO-bondgenoten om voor hun veiligheid minder op de VS te vertrouwen, “is het niet de vraag hoe wij de NAVO zien, maar de vraag hoe Poetin de NAVO ziet”, vertelde Landsbergis aan CBS News.

Hij zei dat Poetin zonder een krachtig, verenigd antwoord op de sabotage zou kunnen vaststellen dat “de NAVO niet het bondgenootschap is dat het vóór Trump was”, en dat dit de Russische autocraat ertoe zou kunnen brengen “te zeggen: oké, misschien is dit het moment waarop ik van plan ben om het te testen.”

Wat doet de NAVO daaraan?

Begin dit jaar lanceerde de NAVO ‘Baltic Sentry’, een nieuwe operatie ‘om de bescherming van kritieke infrastructuur te versterken’.

“Door samen te werken met alle Bondgenoten zullen we doen wat nodig is om de veiligheid en beveiliging te garanderen, niet alleen van onze kritieke infrastructuur, maar van alles wat ons dierbaar is”, zei NAVO-secretaris-generaal Mark Rutte in een verklaring waarin hij de Baltic Sentry in januari aankondigde.

Volgens de NAVO zijn bij de operatie maritieme patrouilles, vliegtuigen en marinedrones betrokken, evenals nationale surveillancemiddelen. De Alliantie zei dat zij ook met de industrie zou samenwerken om de veerkracht van onderzeese kabels te verbeteren.

Zweden, een ander land dat een Baltische kustlijn deelt met Rusland, brak met zijn eeuwenoude beleid van militaire niet-gebondenheid werd het nieuwste lid van de NAVO vorig jaar, als directe reactie op de Russische invasie van Oekraïne in 2022.

Eerder deze maand organiseerde het land militaire oefeningen om te oefenen met het tegengaan van geheime spionage- en sabotagemissies van tegenstanders in de Oostzee.

“We leven niet in vrede, maar ook niet in oorlog”, vertelde commandant van de Zweedse onderzeebootvloot Paula Wallenburg tijdens de oefening aan CBS News.

Wallenburg zei dat de huidige omstandigheden ‘redelijk dicht bij’ lijken op die van de Koude Oorlog, toen de met kernwapens bewapende VS en de toenmalige Sovjet-Unie elkaars vastberadenheid op de proef stelden in een confrontatie die nooit helemaal uitmondde in een grootschalig militair conflict.

“Het is een zeer ernstige situatie als het gaat om de veiligheid hier in dit gebied”, zei ze.

Hieronder vindt u een overzicht van enkele recente incidenten in de Oostzee waarbij aan Rusland gelieerde schepen betrokken zouden zijn geweest bij het beschadigen of rondhangen van onderzeese kabels.

Casestudy: Eagle S

Op eerste kerstdag 2024 verbinden een elektriciteitskabel en vier telecommunicatiekabels Finland en Estland geleden ongeplande storingen, waardoor de interconnectiviteit van de twee landen wordt verminderd. Later het Finse Nationale Onderzoeksbureau ontdekt een sleepmarkering van 60 mijl nabij de Estlink 2-kabel.

De Eagle S, een ruwe olietanker die onder de vlag van de Cook Eilanden vaart en officieel geregistreerd is bij een bedrijf uit de VAE, verliet de Russische Baltische haven Ust-Luga op de ochtend van de storingen, met als bestemming Turkije vermeld, volgens scheepsvolggegevens van MarineTraffic.

De schip voer over een van de onderzeese kabels van Estlink in de Golf van Finland rond de tijd dat de elektriciteitsnetbeheerders van het land een stroomstoring meldden.

Het anker van het schip lag later ontdekt nabij het punt waar de sleepmarkering eindigde.

Finse grenswachten hielden het schip en de bemanning vast, onder leiding van een Georgisch nationaal.

De Eagle S was uitgegeven naar internationale wateren in maart, maar Finland heeft strafrechtelijke vervolging ingesteld tegen de bemanning. De zaak werd in oktober afgewezen, toen de rechtbank oordeelde dat de aanklagers er niet in waren geslaagd de opzet te bewijzen, maar de aanklagers zeiden dat ze dat wel zouden doen hoger beroep.

Casestudy: Twee Russische trawlers volgden het gebied toen de kabel van Spitsbergen doorsneed

In februari 2022, Noorse politie verteld Lokale media geloofden dat ‘menselijke impact’ verantwoordelijk was voor de schade aan een van de twee onderzeese telecommunicatiekabels die het vasteland van het land met de noordelijke archipel Spitsbergen een maand eerder verbond.

Space Noorwegen, dat het Svalbard Undersea Cable System exploiteert, vertelde CBS News dat de twee kabels – die als een overtollig paar werden aangelegd voor het geval er één beschadigd zou raken – de meest noordelijke onderzeese kabelsystemen ter wereld zijn.

Space Noorwegen zei het gedetecteerd een storing in de Groenlandse Zee op 7 januari.

De schade vond plaats in een gebied waar de kabels steil afdalen van een diepte van 300 meter naar bijna 3000 meter, vertelde de telefoniste aan CBS News.

Over het algemeen worden de kabels ongeveer 1,80 meter diep begraven, hoewel er variaties kunnen zijn als gevolg van de aard van de zeebodem, legde het staatsbedrijf uit, maar weigerde in detail te treden over de toestand van de zeebodem waar de beschadigde kabels werden begraven.

Er is nooit sprake geweest van serviceverlies voor gebruikers op Spitsbergen, zei een woordvoerder van Space Noorwegen, en het onderzoek naar de bezuiniging werd uiteindelijk gesloten vanwege een gebrek aan bewijs.

Maar een rapport van de Noorse publieke omroep NRK en open source-informatie toonden aan dat Russische visserstrawlers meer dan een dozijn passages over het gebied maakten voordat de schade zich voordeed.

Ander bewijs van ‘hybride oorlogsvoering’

Deze week de beste diplomaat van Polen beschuldigde Rusland van het plegen van een ‘daad van staatsterreur’ door dit weekend een spoorlijn op te blazen.

“Het was niet alleen een daad van ondermijning, zoals eerder gebeurde, maar een daad van staatsterreur, aangezien het duidelijk de bedoeling was om menselijke slachtoffers te veroorzaken”, zei de Poolse minister van Buitenlandse Zaken Radek Sikorski.

De Poolse premier Donald Tusk zei dat twee Oekraïense burgers die vermoedelijk met de Russische geheime diensten hebben samengewerkt, verdacht werden van het uitvoeren van de aanval, die hij een “ongekende sabotagedaad” noemde.

De explosie vond plaats op een spoorlijn die de Poolse hoofdstad Warschau met Oekraïne verbond, en Poolse functionarissen zeiden dat de explosie werd gebruikt om hulpgoederen naar Oekraïne te vervoeren.

Rusland verwierp de beschuldigingen dat het betrokken was bij de explosie en noemde deze ‘Russofobie’.

“De laatste sabotage in Polen, die een massaslachtoffer had kunnen worden, geeft een nog grotere dimensie aan het debat”, vertelde Landsbergis donderdag aan CBS News.

“Stel je voor dat er honderd slachtoffers zouden vallen – zouden we het nog steeds over hybride hebben? Of zouden we de hybride laten vallen en het gewoon oorlog noemen en vragen om Artikel 5‘ zei Landsbergis, verwijzend naar de overeenkomst over wederzijdse verdediging tussen de NAVO-leden. ‘De vraag wijst op een feit dat de Russen de escalatielijnen nog verder doorvoeren, waardoor we ons moeten afvragen: zijn we niet al in oorlog?’

Het incident vond plaats tijdens een golf van schendingen van het luchtruimwaaronder enkele nabij luchthavens en militaire bases, in West-Europese landen, waarbij meestal ongeïdentificeerde drones betrokken zijn, maar ook, in ten minste twee gevallen, Russische gevechtsvliegtuigen.