Julien* verliet Parijs in december. “Ik voelde me niet meer gelukkig in Frankrijk”, zegt de restaurantondernemer, die nu in de Georgische hoofdstad Tbilisi woont.
In zijn restaurant constateerde Julien dit jaar een duidelijke daling van het aantal klanten. “Ik ben dit jaar veel klanten kwijtgeraakt. Mensen kunnen het zich niet veroorloven om nog meer te gaan winkelen zoals vroeger”, vertelde hij aan Euronews.
Volgens hem is er “een gebrek aan kansen” voor ondernemers, “een monsterlijke belastingdruk in Frankrijk” en vooral “een over het algemeen zeer slechte sfeer”.
Antoine, een ingenieur in de luxegoederensector in de Franse hoofdstad, deelt dit ongemak, ook al heeft hij de sprong nog niet gewaagd.
Hij zei dat hij zijn stad, waar hij is geboren en werkt, ‘aanbidt’, maar voegde eraan toe dat hij een toenemende drang voelde om te vertrekken.
In Canada zei hij dat hij “een soort acceptatie van anderen” had herontdekt die hij in Frankrijk niet langer voelde.
In Frankrijk, zo klaagde hij, ‘is er veel haat tussen mensen.’ “Mensen trekken liever aan elkaar dan dat ze elkaar helpen”, voegde hij eraan toe.
Op materieel vlak vertelde Antoine, ondanks een carrière in management, aan Euronews dat hij in een impasse is beland: zonder erfenis legt hij uit dat hij niet in zijn eentje zijn eigen huis zou kunnen kopen of zelfs maar “in de stad zou kunnen wonen waar ik ben geboren”.
De getuigenissen weerspiegelen een meer algemene malaise: volgens een Gallup-onderzoek Maandag gepubliceerd, overweegt meer dan een kwart van de Fransen permanent naar het buitenland te verhuizen.
De spectaculaire stijging, die al bijna twintig jaar ongekend is, volgt op een scherpe daling van het vertrouwen in de instellingen en op een politiek klimaat dat als steeds angstaanjagender wordt ervaren.
Een enorme daling van het vertrouwen
Tegen een achtergrond van aanzienlijke politieke instabiliteit en aanhoudend economisch pessimisme wordt de terugval weerspiegeld in een enorme wens om ergens anders heen te gaan.
Volgens het instituut zegt 27% van de volwassenen in Frankrijk dat ze permanent naar het buitenland zouden willen verhuizen als ze de kans zouden krijgen, tegenover 11% vorig jaar.
Een spectaculaire stijging, zeldzaam op wereldschaal, waardoor Frankrijk tot de landen behoort met de grootste jaarlijkse groei in de wens om te emigreren sinds het instituut deze vraag in 2007 begon te stellen.
Na enkele jaren van relatieve stabiliteit daalde het vertrouwen in de nationale overheid tot 29%, een daling van 13 punten in één jaar tijd.
Ook het vertrouwen in het rechtssysteem (50%) en in financiële instellingen (42%) daalde scherp. In 2025 registreerde geen enkele andere EU-lidstaat een vergelijkbare gemiddelde daling op basis van deze indicatoren.
Volgens Benedict Vigers, senior redacteur bij Gallup in Frankrijk, blijft het vertrouwen in Franse instellingen doorgaans van jaar tot jaar stabiel.
Sinds president Emmanuel Macron in 2017 aan de macht kwam, was de situatie zelfs verbeterd, aldus Vigers. Maar al die vooruitgang is in slechts twaalf maanden tenietgedaan, merkte hij op.
Politieke chaos en gebrek aan vooruitzichten
Dit verlies aan vertrouwen komt in een tijd van aanzienlijke politieke instabiliteit. Sinds de verrassende ontbinding van het parlement in juni 2024, Macron heeft de ene premier na de andere gehad, allemaal geconfronteerd met het ontbreken van een parlementaire meerderheid.
Begrotingsvoorstellen zijn geactiveerd herhaalde afkeuringsmotieswat de politieke verlamming aanwakkert.
Als gevolg hiervan heeft de populariteit van Macron geleden. In 2025 zal zijn goedkeuringsscore dalen tot 28%, een dieptepunt ooit en ver verwijderd van de 61% die hij in zijn eerste ambtsjaar noteerde, aldus Gallup. Hoewel de rating van Macron aan het einde van zijn ambtstermijn iets hoger blijft dan die van François Hollande, is de erosie van het vertrouwen duidelijk.
Op economisch vlak is pessimisme viert hoogtij: 67% van de Fransen is van mening dat hun situatie verslechtert, vergeleken met slechts 21% die deze ziet verbeteren.
Sinds 2015 behoort Frankrijk tot de economisch meest pessimistische landen van de OESO, net na Griekenland.
Voor Julien telt dit politieke klimaat evenveel als de economische moeilijkheden. Hij beschreef “alle instabiliteit op regeringsniveau” en het gevoel dat “de bevolking het niet meer eens is met de politieke instanties en de regering”.
Blijf, vertrek – of kom terug
Voor Antoine richten de zorgen zich ook op de politieke toekomst. Volgens hem was het klimaat ‘ultra somber’, waardoor hij zich ‘zeer zorgen maakte over de presidentsverkiezingen van 2027’ vanwege de opkomst van extreemrechts.
Adèle daarentegen is al vertrokken. In 2024 verhuisde ze van Lyon naar Leipzig in Duitsland om een carrièreswitch te maken.
Ze legde uit dat in Frankrijk het teruggaan naar school en het veranderen van vakgebied – van rechten naar illustratie – ‘minder haalbaar, minder aangemoedigd en meer gestigmatiseerd’ leek, terwijl in Duitsland ‘loopbaantrajecten flexibeler zijn’.
Desondanks blijft de band met Frankrijk sterk. Ze sprak over een aanhoudende nostalgie – naar de taal, de cultuur, de landschappen – die haar op een dag ertoe zou kunnen brengen terug te keren.
Maar haar recente reizen naar huis hebben ‘haar woede weer aangewakkerd’, legde ze uit. Nadat ze in september aan een demonstratie had deelgenomen, zegt ze dat ze “geterroriseerd” was door het “geweld van de repressie”, wat haar “erg ongerust maakte”, vooral “als vreemde vrouw”.
Hadrien en Sophie namen de tegenovergestelde route. Na een aantal jaren in Toronto te hebben gewoond, keerde dit stel bankiers terug naar Parijs.
‘Frankrijk is niet perfect’, gaven ze toe, maar ‘in Frankrijk zijn we ook niet zo slecht.’
Ze wezen erop dat je in Canada “evenveel inkomstenbelasting betaalt, maar het leven erg duur is”, terwijl ze in Frankrijk meer vakanties genieten en de kosten van levensonderhoud beter aansluiten bij hun dagelijks leven.
‘We bevinden ons nog steeds in een prachtig land’, voegden ze eraan toe, omdat ze het gevoel hadden dat het heersende discours soms de neiging heeft om de kommer en kwel te overdrijven.
Clément daarentegen ziet zichzelf niet terugkeren. Nadat hij zich in 2023 in Toronto heeft gevestigd, zegt hij dat hij diep “walgt” van de Franse politieke situatie, die hij omschrijft als “allemaal onzin” en dat hij het gevoel heeft dat hij wordt vertegenwoordigd door leiders die niet zoals hij zijn.
‘Er is een keerpunt bereikt’, zei hij. “De kloof is echt zichtbaar.”
Volgens Gallup is het verband tussen institutioneel wantrouwen en de wens om te vertrekken duidelijk: bijna de helft van de Fransen met weinig of geen vertrouwen in de instellingen geeft aan het land te willen verlaten, vergeleken met een veel kleiner deel onder degenen die een groot vertrouwen behouden.
Nu Macrons tweede en laatste presidentiële ambtstermijn in 2027 afloopt, zal de uitdaging voor zijn opvolger enorm zijn, te beginnen met het opnieuw opbouwen van het inmiddels uitgeholde vertrouwen van het publiek.
Alexander Kazakevich heeft bijgedragen aan de rapportage aan dit artikel.
