Toen Nancy Pelosi zich voor het eerst kandidaat stelde voor het Congres, was ze een van de veertien kandidaten, de koploper en een doelwit.
Pelosi was destijds weinig bekend bij de kiezers in San Francisco. Maar ze was al een vaste waarde in de nationale politiek. Ze was een belangrijke democratische fondsenwerver die hielp de nationale conventie van de partij uit 1984 naar haar geadopteerde geboortestad te lokken. Ze was hoofd van de Democratische Partij in Californië en organiseerde een salon die een must-stop was voor elke politicus die er langskwam.
Zij was de gekozen opvolger van vertegenwoordiger Sala Burton, een shorttimer die de zetel in het Huis van Afgevaardigden decennialang in handen had van haar overleden echtgenoot Philip, en die vanaf haar sterfbed een persoonlijke zegen uitsprak.
Maar op 47-jarige leeftijd had Pelosi nog nooit een openbaar ambt bekleed – ze had het te druk met het opvoeden van vijf kinderen, naast al dat politieke bewegen en schudden – en tegenstanders maakten licht op haar rol als gastvrouw. ‘Het feestmeisje voor het feest,’ noemden ze haar, een beschimping die schetterde vanaf reclameborden in de stad.
Ze heeft ze duidelijk laten zien.
Pelosi schreef niet alleen geschiedenis en werd de eerste vrouwelijke voorzitter van het Huis. Ze werd de ruggengraat en de zenuw van de partij, hield de vele strijdende partijen van de Democraten bij elkaar en bleef standvastig, soms waren de bangeriken bereid zich terug te trekken.
De betaalbare zorgwet — De kenmerkende prestatie van president Obama – zou nooit zijn gebeurd als Pelosi er niet op had aangedrongen door te gaan toen velen, waaronder sommigen in het Witte Huis, zich wilden overgeven.
Ze speelde twee keer een belangrijke rol bij het redden van het land van de economische ineenstorting: de eerste keer in 2009 te midden van de Grote Recessie, vervolgens in 2021 tijdens de sluiting veroorzaakt door de COVID-19-pandemie – waarbij recalcitrante Democraten worden verzameld om de doorgang van het Huis te verzekeren.
‘Ze zal de geschiedenis ingaan als een van de belangrijkste sprekers’, zei James Thurber, congresexpert aan de Washington’s American University. “Ze kende de regels, ze kende het proces, ze kende de persoonlijkheden van de hoofdrolspelers en ze wist hoe ze met het systeem moest werken.”
Pelosi’s aankondiging donderdag dat ze zich niet herkiesbaar zal stellen – op 85-jarige leeftijd, na 38 jaar in het Congres – kwam niet als een verrassing. Ze zag het uit de eerste hand de verwoestingen die verteerden haar vriendin en voormalige buurvrouw, Dianne Feinstein. (Pelosi’s oudste dochter, Nancy, was de laatste verzorger van wijlen senator.)
Ze was niet van plan het te herhalen die laatste, trieste daad.
Pelosi, die in 1987 voor het eerst werd verkozen, zei ooit dat ze nooit had verwacht langer dan tien jaar in het Congres te zullen dienen. Ze herinnerde zich dat ze een geriatrisch lid van het Huis van Afgevaardigden op een stok had zien strompelen en tegen een collega had gezegd: “Ik zal het nooit zijn. Ik blijf niet zo lang in de buurt.”
(Ze gebruikte nooit een wandelstok, maar gaf daarna wel een tijdje afstand van haar kenmerkende naaldhakken afgelopen december gevallen en een heupvervangende operatie ondergaan.)
Pelosi was van plan eerder met pensioen te gaan, in de verwachting dat Hillary Clinton in 2016 tot president zou worden gekozen en zag dat als een logisch en passend eindpunt van haar baanbrekende politieke carrière. “Ik heb dingen te doen. Boeken om te schrijven; plekken om naartoe te gaan; kleinkinderen, in de eerste plaats, om van te houden”, zegt ze zei in een interview uit 2018.
Ze was echter vastbesloten president Trump tijdens zijn eerste termijn te dwarsbomen en bleef daarbij hangen een van zijn belangrijkste vijanden. Nadat Joe Biden was verkozen, kwam Pelosi eindelijk gaf de voorzittershamer van de spreker in november 2022.
Maar ze bleef een inhoudelijke figuur, die achter de schermen nog steeds een enorme macht uitoefende. Naast andere stille manoeuvres speelde ze een belangrijke rol Biden opzij helpen na zijn rampzalige debatoptreden zorgde ervoor dat de Democraten in paniek raakten. Hij was een persoonlijke vriend en lang geleden te gast op haar politieke salon, maar Pelosi voorzag een ramp als Biden de kandidaat van de partij zou blijven. Dus volgens haar moest hij gaan.
Het was het soort meedogenloosheid dat Pelosi grote trots gaf; waar ze over opschepte een reptielachtige koelbloedigheid en hoewel ze de liberale opvattingen van haar geboortestad deelde, was Pelosi inderdaad geen ideoloog. Dat maakte haar tot een uitstekende dealmaker en wetgevende tacticus, samen met het persoonlijke tintje dat ze aan haar leiderschap gaf.
“Ze had een stalen wil, maar ze had ook veel gratie en warmte”, zei Thurber, “en dat is niet altijd het geval met luidsprekers.”
Afgezien van het feit dat ze geschiedenis heeft geschreven, heeft Pelosi een blijvende stempel gedrukt op San Francisco, de plaats waar ze als jonge moeder vanuit Baltimore naartoe verhuisde met haar echtgenoot Paul, een financier en vastgoedinvesteerder. Ze bracht miljarden dollars mee naar huis voor de veiligheid bij aardbevingen, waarbij ze oude militaire faciliteiten een nieuwe bestemming gaf – de voormalige legerbasis van het Presidio is een spectaculair park – om AIDS-onderzoek en -behandeling te financieren, om het openbaar vervoer uit te breiden en talloze andere programma’s.
Haar werk in de jaren tachtig en negentig op het gebied van de financiering van AIDS was van cruciaal belang om de discussie over de ziekte van de schaduw – waar de ziekte werd gezien als een plaag die vooral homoseksuele mannen en drugsgebruikers trof – te verplaatsen naar een dringend nationaal probleem.
In dat proces werd ze een instituut in San Francisco, net zo vereerd als de Golden Gate Bridge en net zo geliefd als het pittige zuurdesembrood van de stad.
“Ze is een icoon”, zegt Aaron Peskin, voormalig supervisor van San Francisco County en kandidaat voor burgemeester in 2024. “Ze loopt een kamer binnen, mensen links, rechts en in het midden, oud, jong, blank, zwart, Chinees staan op. Ze is een van de beste sprekers die we ooit hebben gehad en deze stad begrijpt dat.”
Pelosi groeide op in Baltimore in een politiek gezin. Zijn vader, Tommy D’Alesandro, was een congreslid van de Democratische New Deal, die vervolgens drie termijnen als burgemeester vervulde. ‘Kleine Nancy’ vulde enveloppen – zoals haar eigen kinderen dat zouden doen – deelde stembiljetten uit en reisde vaak aan de zijde van haar vader mee naar campagne-evenementen. (D’Alesandro vervulde vervolgens drie termijnen als burgemeester; Pelosi’s broer, Tommy III, vervulde de functie voor één termijn.)
David Axelrod, die Pelosi van dichtbij zag toen hij als topassistent in het Witte Huis van Obama diende, zei dat hij haar ooit vroeg wat ze leerde toen ze opgroeide in zo’n politiek huishouden. ‘Ze heeft geen seconde overgeslagen,’ zei Axelrod. “Ze zei: ‘Ik heb leren tellen.’”
Dit betekent wanneer ze een belangrijke wetgevende stemming moet uitbrengen en wanneer ze haar verliezen moet beperken in het licht van een onvermijdelijke nederlaag.
Pelosi is nog steeds zo populair in San Francisco dat ze in 2026 nog een herverkiezingsoverwinning had kunnen behalen, ondanks dat ze voor de eerste serieuze uitdaging sindsdien stond eerste kandidaat voor het Congres. Maar de campagne zou wreed en mogelijk behoorlijk lelijk zijn geweest.
Meer dan wie dan ook weet Pelosi een politieke situatie te lezen met nuchterheid, onthechting en heldere berekeningen.
Ze wist dat het tijd was.
