In de tien ‘bewegingen’ van de tentoonstelling vindt geur nieuwe manieren om te bestaan. Het ene moment sta je in een gang vol porseleinen rozen, stuk voor stuk tot de perfecte porositeit gebakken door ambachtslieden uit de Sèvres-fabriek zodat de bloemblaadjes zelf geur uitademen. Het volgende moment kijk je naar Eden – een virtual reality-bos waar je letterlijk geuren kunt laten groeien. In een andere kamer druppelt een fontein L’Or bleu, een drinkbaar parfum dat in samenwerking met de kunstenaar is gemaakt Jan Tom. Het effect is deels een tempel, deels een laboratoriumexperiment – ergens tussen Versailles en Silicon Valley.
Kurkdjian is de man die geurende bubbels verkoopt en die de tuinen van Versailles doordrenkt met drijvende bollen fruit en kaarslicht. Hij heeft parfum uit de fles gehaald, de tijd in, de ruimte in, de wereld in.
Toen hij voor het eerst met Calle samenwerkte, realiseerde hij zich dat parfum dezelfde conceptuele lading kon oproepen als een schilderij of installatie – en dat niet elke geur mooi hoefde te zijn. Denkt hij dat die grens nu is overschreden, en zo ja, hoe ruikt artistieke vrijheid hem vandaag de dag?
“Artistieke en commerciële geuren kunnen naast elkaar bestaan; sterker nog, ze ondersteunen elkaar zelfs. Tot op de dag van vandaag blijf ik tegelijkertijd in zowel de commerciële als de artistieke sfeer werken”, zegt de meesterparfumeur. “Er is door de geschiedenis heen een langdurige relatie geweest tussen de rijken van kunst en parfum – een relatie die wordt gekenmerkt door gedeelde esthetische principes, vakmanschap, cultureel belang, symbolische rijkdom, zintuiglijke betrokkenheid, innovatie door de tijd heen – allemaal elementen die ze door de eeuwen heen nauw met elkaar verbinden binnen de menselijke ervaring. Bij het creëren voor mijn gelijknamige huis volg ik mijn creatieve visie volledig, maar er zijn precieze technische, regelgevende en commerciële overwegingen die het proces sturen. Artistieke projecten of installaties bieden daarentegen een ander soort vrijheid. Ze stellen me in staat grenzen te verleggen, meer te verkennen. conceptuele of abstracte thema’s en stellen zelfs de definitie van parfum in vraag en het feit dat het lekker moet ruiken. Deze creaties kunnen vluchtiger, persoonlijker en soms gedurfder zijn, zonder enige commerciële of financiële doeleinden.’
Hij voegt eraan toe: “Er is echter een belangrijk verschil tussen parfum dat gemaakt is om gedragen te worden en een artistieke geur. De eerste is bedoeld om aangenaam te zijn en te behagen. Het moet leuke, mooie emoties oproepen en verleiding, plezier, glamour en een positieve houding overbrengen. Kunst gaat echter niet alleen daarover. Kunst gaat over het hele spectrum van emoties, positief en negatief. Dat verschil is erg belangrijk voor mij. Schoonheid in de kunst kan worden overgebracht door duistere gedachten of zelfs door lelijkheid of ellende; het tegenovergestelde van wat schoonheid in commerciële producten is. Dit is de reden waarom ik geloof dat olfactieve installaties een totaal nieuw veld kunnen brengen in de wereld van geur, echte kunst en nieuwe emoties. Het is een gebied waar ik vrijelijk gevoelens kan verkennen die ik niet zou kunnen uiten in de context van een commerciële geur.
Ook muziek zweeft – letterlijk – door de tentoonstelling. Met Finse dirigent en cellist Klaus Mäkelävertaalde Kurkdjian Bachs Cellosuite nr. 2 in vijf verschillende akkoorden, die elk een beweging van de muziek weergalmden. Ik vraag hoe hij deze samenwerkingen aanpakt – met Mäkelä, met de chef-kok met de meeste Michelinsterren ter wereld Anne-Sophie fotomet kinetische beeldhouwer Elias Crespin – en wat het betekent om zijn eigen reukstem te behouden in zoveel creatieve gesprekken.
“Ik noem ze liever ‘gesprekken’ dan samenwerkingen. Ze gebeuren gewoon’, begint hij. “Mijn benadering met artiesten als Klaus Mäkelä, Anne-Sophie Pic of Elias Crespin gaat fundamenteel over het zoeken naar resonantie tussen onze verschillende creatieve talen. Wat ons echt verbindt is een gedeeld streven naar emotie, verhaal en transformatie, elk uitgedrukt door onze unieke expressiemiddelen. Klaus Mäkelä beeldhouwt geluid, chef-kok Anne-Sophie Pic maakt smaak, Elias Crespin bezielt de ruimte en ik componeer geur, maar onze gemeenschappelijke basis is het verlangen om te bewegen en betrokken te zijn. We verrijken elkaar. de creatieve taal van anderen door nieuwe perspectieven en innovatieve ideeën te introduceren. Ze dagen me uit om voorbij de traditionele grenzen van de parfumerie te denken, waardoor ik nieuwe concepten en media kan verkennen. Deze uitwisseling van ideeën bevordert innovatie, wat leidt tot unieke creaties die de kunst van het parfum bevorderen.
