Een andere foto die bij Dalia weerklank vindt, is een foto van de handen van Maen Hammad, liggend op een bed van walnoten, niet alleen omdat het een prachtig beeld is, maar ook vanwege de meerlagige resonantie; hoe het “nostalgische gevoelens” oproept van moeders en grootmoeders met geliefde ingrediënten in de SWANA-regio, maar tegelijkertijd de huidige realiteit van hoe vrijwel onmogelijk deze zelfde ingrediënten te vinden zijn op de Westelijke Jordaanoever en Gaza als gevolg van de door Israël opgelegde hongersnood. “Het is zo’n tedere foto, maar hij zegt zoveel over de sociaal-politieke realiteit van de Palestijnen”, zegt Dalia.
Het menselijke element in zijn werk is voor Maen essentieel. “Land kan het kompas van de zaak zijn, maar niet in het sentimentele register dat het gewoonlijk wordt toegewezen. Het is geen icoon, een olijfgaard of een landschap zonder mensen. Het zijn Palestijnen – mensen – levend, uitgeput, verstrikt in de dagelijkse choreografie van het overleven van de vernietiging”, zegt Maen. “Ik zie land als gesprekspartner. Ik probeer weerstand te bieden aan de valkuilen van zelforiëntering en de visuele gewoonten die Palestina tijdloos, romantisch of statisch maken. Zoals elk sociaal weefsel is het rommelig, tegenstrijdig en nooit een silo. Zelfs als land de rol van alles op zich neemt, ben ik geïnteresseerd in hoe de Palestijnen het vandaag de dag bewonen, buiten de beelden die we hebben geleerd te zien of te consumeren.”
De kracht en het belang van fotografie bij het werpen van licht op de geleefde werkelijkheid is iets waar Dalia zich de afgelopen twee jaar nog scherper van bewust is geworden, een begrip dat ten grondslag ligt aan de tentoonstelling. “Fotografie kan fungeren als testament, als archief en als bewijs – in wezen een getuige van niet alleen het onrecht tegen het Palestijnse volk, maar ook van de Palestijnse waardigheid en menselijkheid”, zegt de curator. De foto’s overal zijn bewijs en getuigen van de onverbrekelijke band tussen de Palestijnen en hun land, en van de vastberadenheid van kunstenaars om deze band visueel weer te geven. In de woorden van Dean Majd, een andere fotograaf van de tentoonstelling: “Ik voel me verbonden met het land op cellulair niveau. Het is de recordhouder van de geschiedenis van mijn familie. Het communiceert generatieverhalen en geheimen met mij. De gevoelens weergalmden in mijn botten toen ik weer thuis was bij mijn familie, en ik heb die gevoelens door de lens gealchemeerd toen ik deze beelden maakte.”
Ard: Tot het land behoren opent van 14 tot en met 30 december in Gallerita Gola in Milaan.
