MILAAN — Het verhaal van Milaan Theater La Scala viert zondag voor de tweede keer sinds de invasie van Oekraïne in Moskou in 2022 de première van het galaseizoen met een Russische opera. Maar dit jaar, in plaats van protesten tekenen Om de cultuur van de indringer te demonstreren, zal een flashmob demonstreren voor vrede.
La Scala’s muziekdirecteur Riccardo Chailly zal Dmitry Sjostakovitsj’ Lady Macbeth of Mtsensk dirigeren voor de seizoensopener van het gala, waar beroemdheden uit de cultuur, het zakenleven en de politiek samenkomen voor een van de meest verwachte evenementen op de Europese culturele kalender.
De opera van Sjostakovitsj uit 1934 belicht de toestand van vrouwen in de Sovjet-Unie van Stalin en werd op de zwarte lijst geplaatst slechts enkele dagen nadat de communistische leider een optreden had gezien in 1936, het drempeljaar van zijn campagne van politieke repressie, bekend als de Grote Zuivering.
De Italiaanse linkse partij +Europa kondigde een demonstratie aan buiten het theater terwijl hoogwaardigheidsbekleders arriveerden “om de aandacht te vestigen op de verdediging van de vrijheid en de Europese democratie, die vandaag de dag wordt bedreigd door Poetins Rusland, en om het Oekraïense volk te steunen.”
De partij onderstreepte dat Sjostakovitsj’ opera machtsmisbruik en de rol van persoonlijk verzet blootlegt.
Vanwege veiligheidsoverwegingen verplaatsten de autoriteiten het protest van het plein tegenover La Scala naar een ander plein achter het stadhuis.
Chailly begon ongeveer twee jaar geleden samen te werken met regisseur Vasily Barkhatov aan de titel, na de première van het galaseizoen in 2022 van de Russische opera ‘Boris Godoenov’, die werd bijgewoond door de Italiaanse premier Giorgia Meloni en de voorzitter van de Europese Commissie, Ursula von der Leyen, die beiden de Russische politici van hun cultuur scheidden.
Maar buiten de Godoenov-première protesteerden de Oekraïners tegen het onder de aandacht brengen van de Russische cultuur tijdens een oorlog die geworteld was in de ontkenning van een unieke Oekraïense cultuur. De Oekraïense gemeenschap heeft dit jaar geen afzonderlijke protesten aangekondigd.
Chailly noemde de enscenering van Sjostakovitsj’ ‘Lady Macbeth’, voor de vierde keer in de geschiedenis van La Scala, ‘een must’.
“Het is een opera die lang heeft geleden en de verloren tijd moet inhalen”, vertelde Chailly vorige maand op een persconferentie.
De nieuwe algemeen directeur van La Scala, Fortunato Ortombina, verdedigde de keuzes van zijn voorganger om zowel Sjostakovitsj’ “Lady Macbeth” als Bescheiden Moessorgski’s ‘Boris Godoenov.”
‘Muziek is fundamenteel superieur aan elk ideologisch conflict’, zei Ortombina aan de zijlijn van de persconferentie. “Sjostakovitsj, en de Russische muziek in bredere zin, heeft een gezag over het Russische volk dat groter is dan dat van Poetin.”
De Amerikaanse sopraan Sara Jakubiak maakt haar La Scala-debuut in de titelrol van Katerina, wier strijd tegen existentiële repressie haar ertoe brengt een moord te plegen, waardoor ze in een Siberische gevangenis belandt waar ze sterft. Het is de tweede keer dat Jakubiak het zingt, na optredens in Barcelona, en ze zei dat de rol vol uitdagingen zit.
“Dat ik een moordenares ben, dat ik op één avond 47 hoge B-flats zing, weet je, al deze dingen”, zei Jakubiak terwijl hij in de make-upstoel zat voorafgaand aan het preview-optreden van 4 december voor een publiek van jonge mensen. “Je zegt: ‘Oh mijn god, hoe zal ik dit doen?’ Maar je beheert, met het juiste soort werk, het juiste team van mensen. Ja, we gaan gewoon een ritje maken.”
Toen Chailly onlangs met journalisten sprak, grapte hij dat hij Jakubiak ‘kneep’ als een sinaasappel. Jakubiak zei dat ze raakvlakken had gevonden met de dirigent die bekend staat om zijn leergierige benadering van de originele partituur en de bedoelingen van de componist.
“Elke keer dat ik een rol voorbereid, zijn het altijd de tekst en de muziek en de tekst en de ritmes”, zei ze. “Eerst doe ik dit proces met, weet je, een kopje koffie aan mijn piano en dan voegen we de andere lagen toe en dan de noten. Dus ik denk dat we wat dat betreft eigenlijk wel een beetje op elkaar lijken.”
Barkhatov, die een bloeiende internationale carrière heeft, noemde de keuze voor ‘Lady Macbeth’ ‘zeer moedig en opwindend’.
De regie van Barkhatov speelt de opera af in een kosmopolitische Russische stad in de jaren vijftig, het einde van het regime van Stalin, en niet in een 19e-eeuws plattelandsdorp zoals geschreven voor de premier van de jaren dertig.
Voor Barkhatov definieert het regime van Stalin de achtergrond van het verhaal en de mentaliteit van de personages voor een verhaal dat hij ziet als een persoonlijke tragedie en niet als een politiek verhaal. Het grootste deel van de actie speelt zich af in een restaurant dat is ingericht in art-deco-details uit die tijd, met een roterende balustrade die een keuken, een kelder en een kantoor creëert waar ondervragingen plaatsvinden.
Ondanks de tragische boog omschreef Barkhatov het verhaal als “een vreemde… doorbraak naar geluk en vrijheid.”
“Helaas laten de statistieken zien dat veel mensen sterven op weg naar geluk en vrijheid”, voegde hij eraan toe.
