Het opsporen van een verafgelegen team voor een reünie van 40 jaar is niet eenvoudig. Maar de mensen die aan Windows 1.0 werkten, kregen wat hulp van hun jongere zelf: een ondeugend paasei dat ze lang geleden verborgen hadden in de software die de basis zou worden van ’s werelds dominante pc-platform.
Halverwege de jaren tachtig, voordat het product werd gelanceerd, stopten ze in het geheim credits in de code, met vermelding van hun namen, die via een specifieke combinatie van toetsaanslagen werden onthuld.
Het verhaal gaat dat Bill Gates per ongeluk de lijst vond door met zijn vuisten op het toetsenbord te slaan, gefrustreerd over de traagheid van het systeem, een ontdekking die de zaken alleen maar erger maakte. De oplossing: maak de reeks onduidelijker. Het werkte. De credits bleven onopgemerkt door het publiek tot 2022, toen een onderzoeker die bezig was met het reverse-engineeren van oude Windows-binaire bestanden heb ze gevonden.
Dus toen leden van het Windows 1.0-team besloten dit jaar een reünie ter ere van het 40-jarig jubileum te houden, werd die selectie hun uitgangspunt. Het was een tijdcapsule die ook dienst deed als gastenlijst.
Een kerngroep van dat oorspronkelijke Windows-team kwam dinsdagavond bij elkaar tijdens een diner in het kantoor van Steve Ballmer in Bellevue. Ze wisselden herinneringen uit, corrigeerden historische gegevens en verwonderden zich over wat ze destijds onder vrijwel onmogelijke omstandigheden hadden bereikt.
“Tegenwoordig hebben ontwikkelaars al deze tools, slepen en neerzetten”, zegt Rao Remala, een vroege Windows-ontwikkelaar, eraan toevoegend dat hij vandaag de dag iedereen zou uitdagen om een functionerende pc-besturingssysteem te bouwen binnen de 64K-segmentlimieten en andere technische beperkingen van die tijd.
“Heb je het geprobeerd in ChatGPT?” Ballmer maakte grapjes aan de andere kant van de kamer.
Dit jaar was gevuld met herdenkingsmijlpalen voor de technologiegigant Microsofts 50e naar Excel is 40e ter gelegenheid van het 30-jarig jubileum van het bedrijf internet draaipunt. Maar deze is anders. Het is een kijkje in een van de meest slordige projecten van Microsoft, vanaf een moment in de geschiedenis van het bedrijf waarop belangrijke hulpbronnen (waaronder budget en rekenkracht) veel schaarser waren.
Het mijlpaalplatform van Microsoft
Windows 1.0, dat werd geleverd op een set 5,25-inch diskettes, werd technisch beschouwd als een besturingssysteem omgevinggeen operatie systeemomdat het op MS-DOS 2.0 draaide.
Microsoft kondigde in november 1983 aan dat het Windows aan het ontwikkelen was. De release werd uitgesteld omdat het team zich bezighield met leiderschapsverloop, technische uitdagingen en debatten over de gebruikersinterface (dat wil zeggen, betegelde versus overlappende vensters), wat aanleiding gaf tot beschuldigingen vanuit de industrie van het verkopen van ‘vaporware’. Windows 1.0 debuteerde uiteindelijk op 20 november 1985.
Tegen de tijd dat Windows werd gelanceerd, had Apple’s Macintosh de standaard gezet met zijn elegante interface (althans volgens de normen van de jaren tachtig), en er waren ook andere op DOS gebaseerde alternatieven op de markt. Critici waren voorstander van de lak van de Mac, maar Microsoft gokte op brede pc-compatibiliteit, en die aanpak wierp uiteindelijk vruchten af.
Microsoft zou later tijdelijk op een zijspoor worden gebracht door zijn noodlottige OS/2-partnerschap met IBM, voordat Windows 3.1 een doorbraakhit werd en Windows 95 de mondiale standaard zette.
Maar dit alles zou niet mogelijk zijn geweest zonder Windows 1.0. Het intense, meerjarige project vormde de basis voor het platform dat Microsoft uiteindelijk tot een van de meest waardevolle bedrijven ter wereld maakte en carrières lanceerde die de technologie-industrie opnieuw vorm zouden geven.
Voor Ballmer, die werd gevraagd om Windows 1.0 over de finish te krijgen lang voordat hij CEO van Microsoft werd, riep de 40-jarige reünie oude herinneringen en emoties op.
“Van alle dingen waar ik bij Microsoft aan heb gewerkt, ben ik in zekere zin het meest trots op dit project”, vertelde hij de groep, waarbij hij uitlegde dat hij zich echt onderdeel van het team voelde.
Dingen uitzoeken op de vlucht
Naarmate de avond vorderde, kwamen de verhalen naar buiten, sommige voor het eerst.
Voordat het bedrijf naar Redmond verhuisde, werkte het team vanuit de Bellevue-kantoren van Microsoft, grotendeels in de twintig en in sommige gevallen zelfs tieners. Ballmer, destijds eind twintig, was een van de oudere mensen op kantoor. Dat helpt de toenmalige cultuur te verklaren.
“Werk en sociaal leven – er was geen verschil. Het liep allemaal in elkaar over”, zegt Scott Ludwig, die werkte aan de Windows 1.0 window manager, het kernsysteem dat vensters, invoer, gebeurtenissen, menu’s en dialoogvensters verwerkte.
In veel gevallen waren ze destijds dingen aan het uitzoeken. Toen Lin Shaw bijvoorbeeld in augustus 1984 begon, maanden vóór de oorspronkelijke verzenddatum, bestond er geen enkel printerstuurprogramma. Ze bouwde de banding-architectuur – een manier om één strook van een pagina tegelijk in beeld te brengen om binnen de geheugenbeperkingen te werken – die zou blijven bestaan tot en met Windows 95.
Ze bleef routinematig de hele nacht wakker en vond het de beste baan ter wereld. ‘Het was net als studeren,’ vertelde ze de groep tijdens het reüniediner, ‘alleen kreeg ik heel goed betaald.’
Gates was er soms tot in de kleinste details bij betrokken. Mark Taylor, die de rekenmachine en andere vroege Windows-apps schreef, herinnerde zich dat Gates hem had gevraagd een timervertraging in het Reversi-spel te verwijderen – niet om het sneller te maken, maar om Windows te maken Look sneller. Jaren later werden de chips zo snel dat de zet te snel voorbij flitste om te zien, waardoor de oplossing in een bug veranderde.
Joe King, die aan het Windows Configuratiescherm werkte, had een kantoor aan de overkant van Ballmer met opmerkelijk dunne muren. Hij zag een parade van mensen komen voor hun ‘SteveB-bijeenkomst’. Het patroon was altijd hetzelfde: eerst een rustig gesprek, daarna begon Ballmer te ijsberen, luider te worden, nadrukkelijk gebaren te maken en een crescendo te bereiken voordat het voorbij was.
“De deur ging open, een man liep schaapachtig naar buiten en Steve begroette de volgende persoon met volle energie en enthousiasme”, herinnert King zich. “Dat zou ik de hele dag zien.”
Tandy Trower haalde herinneringen op aan zijn toetreding tot het team in 1985, ondanks de waarschuwing dat het een doodlopende weg was door een andere productmanager, Rob Glaser, later bekend van RealNetworks.
“Ik kwam naar Microsoft met de visie om software naar de mensen te brengen”, zei Trower, waarin hij uitlegde dat Ballmer het Windows-project aan hem had gepitcht als een manier om dat doel te bereiken.
Hij nam de baan aan, maar ontdekte dat de hoofdontwikkelingsmanager al weg was. Ballmer verzekerde dat het product ‘vrijwel klaar’ was. Dat was het niet.
Toen Trower wijzigingen voorstelde – overlappende vensters, proportionele lettertypen – kreeg hij hetzelfde antwoord: “Wil je dit jaar verzenden?” Het antwoord was ja. Trower werkte uiteindelijk aan Windows via Windows 95, onderdeel van een Microsoft-carrière die uiteindelijk 28 jaar duurde.
Marlin Eller, een programmeur en muzikant, was geïnteresseerd in het bouwen van een muzieknotatie-editor. Aan het einde van zijn eerste jaar vroeg Gates waar hij aan wilde werken. Eller pitchte zijn idee. Gates reageerde enthousiast en vroeg toen: “Hoe groot is de markt?” Eller besefte dat het heel klein was.
Gates had een ander idee. Voor muzieknotatie zou Eller een grafisch pakket moeten bouwen: lijnen, ovalen, curven, enz. Een besturingssysteem had die fundamentele technologie nodig om spreadsheets en grafieken te ondersteunen. En zo kwam Eller uiteindelijk op Windows terecht.
“Wat de wereld niet weet,” grapte Eller vóór het diner, “is dat Windows zo is geschreven dat ik muzieknotatie kon maken. Al die andere mensen werkten voor mij.”
Grappen uithalen en feiten controleren
En dan waren er nog de grappen. Een maand of twee voordat Windows 1.0 uitkwam, besloot ontwikkelaar Mark Cliggett bijvoorbeeld wat plezier te hebben. Hij schreef een programma dat geleidelijk bits op een computerscherm uitschakelde, en installeerde het op de machine van Ballmer als hij er niet was.
“Er zijn meerdere slechte beslissingen genomen,” erkende Cliggett: malware op de computer van een collega zetten, deze aan de toekomstige CEO geven, en de ironie missen gezien de beveiligingsuitdagingen die de industrie jaren later zouden opslokken. Marlin Eller verspilde een uur met het oplossen van het probleem voordat ze besefte wat er was gebeurd. Het siert hem dat Ballmer geen wrok koesterde.
GeekWire was uitgenodigd om verslag te doen van de Windows 1.0-reünie en de hele geschiedenis te documenteren. Ter voorbereiding heb ik een rapport van 16 pagina’s samengesteld met behulp van Google’s NotebookLM om informatie over Windows 1.0 te verzamelen in een verscheidenheid aan historische documenten, boeken en artikelen.
Nadat ik dit aan Ballmer had verteld, stelde hij voor dat ik de avond zou openen met enkele kleurrijke anekdotes uit het onderzoek. Het werd een geïmproviseerde factcheck-oefening.
Heeft Ballmer echt op Paaszondag 1985 om 9.00 uur een vergadering belegd en de namen genoteerd van iedereen die niet kwam opdagen? Ja, hij heeft de vergadering bijeengeroepen. Nee, hij heeft geen namen genoemd. ‘Ik zou het niet bepaald een loyaliteitstest willen noemen,’ legde Ballmer uit, en zei dat het meer om het zetten van de toon ging.
Heeft het team echt stoom afgeblazen door bommen en raketten te maken met suiker en salpeter, waardoor de politie naar het gebouw werd getrokken toen een bewaker explosieven rook? Eigenlijk gebeurde dat bij het maken van een latere Windows-versie, aldus iemand die erbij was. De bewaker sloot zich bij hen aan om verkeerskegels in de parkeergarage op te blazen. De politie kwam later, toen ze zich schuilhielden in de bibliotheek. (De details zijn een beetje vaag, maar je snapt het idee.)
En tot slot nog een canoniek verhaal over het Windows 1.0-project: was de cruciale Comdex-demo uit 1983 eigenlijk gewoon een videoband met flitsende graphics op het scherm – klassieke rook en spiegels om de markt te bevriezen? Nee. ‘Dit was echte code,’ hield Remala vol.
“Het was een beetje meer rokerig dan niet,” voegde Ballmer eraan toe, “maar het was allemaal echte code.”
Enkele opmerkelijke voormalige leden van het Windows 1.0-team ontbraken op de reünie, waaronder de beroemde moeilijk bereikbare Gabe Newell, die medeoprichter was van Valve en Steam uitbouwde tot het dominante pc-gamingplatform.
Scott McGregor, de hoofdontwikkelingsmanager die bij Xerox PARC werd aangeworven, vertrok voordat Windows 1.0 uitkwam. McGregor was later co-auteur van het X11-venstersysteem bij DEC en was CEO van Broadcom.
Andere leden van het Windows 1.0-team hadden een opmerkelijk gevarieerde carrière.
Gebruikersinterface-ontwikkelaar Neil Konzen werkte bijvoorbeeld bij Ferrari in Italië en was een pionier op het gebied van Formule 1-telemetrie. Ed Mills, die aan lettertypen werkte, runt een bewegingstherapiepraktijk in Bellevue en is betrokken bij een non-profitorganisatie die een rolschaatsbaan exploiteert in Issaquah.
Cliggett werd een hardloopcoach voor lange afstanden. Eller (die later co-auteur van het boek was Barbaren onder leiding van Bill Gates) doceert informatica. Trower heeft een roboticabedrijf opgericht en blijft in het veld werken. Taylor is een leraar op een openbare school in Seattle.
King stelt zichzelf nog steeds voor in de tech-scene van Seattle door te zeggen dat hij teruggaat naar Windows 1.0, wat soms de reactie oproept: “Er was een 1.0?” Ja, dat was er zeker.
Voor Ballmer leidde de Windows 1.0-ervaring tot een managementtechniek die hij vandaag de dag nog steeds gebruikt. Op zijn eerste dag als ontwikkelingsmanager herhaalde hij voor het team wat hem was verteld: het schema voor verschillende aspecten van het project. Als antwoord hoorde hij gelach.
Hij noemt dit nu de ‘snickertest’: herhaal wat je hebt gehoord van de projectleiders en kijk hoe de zaal reageert. Als ze lachen, weet je dat je niet het ware verhaal krijgt.
Maar de echte erfenis van Windows is veel groter, vertelde hij deze week aan de groep. Als het twee of drie jaar later op de markt was gekomen, zou Windows geen relevant product zijn geweest, zei hij. De sleutel, legde hij uit, was uitzoeken hoe je ‘genoeg van de juiste spullen op het juiste moment’ kon verzenden.
‘Dat deed je, en het is niets minder dan geweldig,’ zei Ballmer. “Het heeft de wereld veranderd.”
