Premier Narendra Modi bereikte Amman in Jordanië op 15 december. Het bezoek heeft extra diplomatiek gewicht, aangezien het de eerste grootschalige bilaterale samenwerking tussen de twee landen in 37 jaar is en samenvalt met de 75e verjaardag van het aangaan van diplomatieke banden tussen India en Jordanië.
Tegen deze achtergrond vestigt het bezoek ook de aandacht op de Jordaanse Hasjemitische monarchie, die al meer dan een eeuw een centrale rol speelt in het vormgeven van de politieke stabiliteit en de buitenlandse betrekkingen van het koninkrijk.
De Hasjemieten en het ontstaan van het moderne Jordanië
De Hasjemitische koninklijke familie is onlosmakelijk verbonden met het nationale verhaal van Jordanië. Sinds de oprichting van de moderne staat in 1921 heeft de monarchie de politieke instellingen, identiteit en regionale rol van het land gevormd. Om Jordanië vandaag de dag te begrijpen, moet je eerst de Hasjemieten begrijpen, een dynastie die geworteld is in zowel geschiedenis als geloof.
Afstamming herleid tot de profeet
De Hashemieten, ook bekend als Bani Hashem, traceren hun voorouders tot de Quraysh-stam van Mekka, afstammelingen van de profeet Ismail, zoon van de profeet Ibrahim (Abraham). De stam vestigde zich in Mekka in de tweede eeuw na Christus en kreeg bekendheid toen Qusayy bin Kilab rond 480 na Christus de leiding over de stad op zich nam.
De dynastie ontleent zijn naam aan Hashem, de kleinzoon van Qusayy en de overgrootvader van de profeet Mohammed (vzmh). Via Fatima, de dochter van de Profeet, en haar echtgenoot Ali bin Abi Talib, de vierde kalief van de islam, zijn de Hasjemieten directe afstammelingen van de Profeet.
Sharifs, Sayyids en koninklijke afkomst
De zonen van Ali en Fatima, Al-Hassan en Al-Hussein, stichtten twee afstammingslijnen. De afstamming van Hassan staat bekend als de Sharifs (edelen), terwijl de nakomelingen van Hussein Sayyids (heren) worden genoemd. De koninklijke familie van Jordanië stamt af van de Sharifiaanse lijn, wat de religieuze en historische legitimiteit ervan versterkt.
Eeuwen van heerschappij in Mekka
Sharifiaanse families regeerden tussen de 10e en 13e eeuw over de Hijaz-regio. De tak van koning Hoessein regeerde Mekka van 1201 tot 1925 en erkende de Ottomaanse soevereiniteit vanaf 1517. Deze erfenis geeft de Hasjemieten meer dan een millennium van politieke heerschappij en bijna tweeduizend jaar geregistreerde aanwezigheid in de heiligste stad van de islam.
Van Arabische opstand naar onafhankelijkheid
Tijdens de Grote Arabische Opstand van 1916 leidde Sharif Hussein bin Ali de opstand tegen de Ottomaanse overheersing. Zijn zonen namen later het leiderschap over de hele Arabische wereld over. Abdullah werd heerser van Transjordanië, terwijl Faisal korte tijd regeerde over Syrië en later over Irak. Het emiraat Transjordanië werd opgericht op 11 april 1921 en werd in 1946 volledig onafhankelijk van Groot-Brittannië en werd het Hasjemitische koninkrijk Jordanië.
Bouwen aan de Jordaanse staat
Koning Abdullah I legde de basis voor het moderne Jordanië, introduceerde constitutioneel bestuur, hield verkiezingen en verzekerde geleidelijk de onafhankelijkheid door middel van diplomatie. Hij werd in 1951 vermoord in de Al-Aqsa-moskee in Jeruzalem.
Na een kort bewind van koning Talal besteeg koning Hoessein in 1952 op 17-jarige leeftijd de troon. Zijn lange heerschappij bracht stabiliteit tijdens decennia van regionale conflicten. Na zijn dood in 1999 nam zijn zoon, koning Abdullah II, de troon over. Hij was al generaal-majoor in het Jordaanse leger toen hij op 37-jarige leeftijd zijn zieke vader opvolgde.
Interne kloof binnen de koninklijke familie
In 2021 kwamen de spanningen binnen de koninklijke familie naar boven. Prins Hamzah, de jongere halfbroer van koning Abdullah II en zelf voormalig kroonprins, bekritiseerde openlijk het leiderschap van het land. Later zei hij dat hij onder huisarrest was geplaatst als onderdeel van een bredere onderdrukking van afwijkende meningen. In een video die met de BBC werd gedeeld, beschuldigde prins Hamzah het Jordaanse leiderschap van corruptie, incompetentie en aanhoudende intimidatie, waarmee hij de zeldzame publieke verdeeldheid binnen de Hasjemitische monarchie benadrukte.
De politieke rol van de monarchie vandaag
In februari van dit jaar verwierp koning Abdullah II resoluut het voorstel van de Amerikaanse president Donald Trump om Palestijnen in Jordanië te hervestigen. Na de ontmoeting van koning Abdullah met Trump in het Witte Huis zei het Jordaanse koninklijke hof in een post op X dat “Koning Abdullah II de noodzaak benadrukt om een einde te maken aan de uitbreiding van de (Israëlische) nederzettingen, waarbij hij elke poging tot annexatie van land en het verdrijven van de Palestijnen afwijst.”
Voor veel Jordaniërs blijven de Hasjemieten de garantie voor continuïteit in een verder turbulente regio.
