Twee orka’s in Zuid-Frankrijk zijn opgesloten in stilstaande tanks in een gesloten maritiem park, terwijl de wettelijke deadline voor verwijdering nadert. De faciliteit is afgesloten, bezoekers zijn al lang verdwenen, en hoewel de wet voorziet in de mogelijkheid om ze tot eind 2026 te verplaatsen, waarschuwen dierenbeschermers dat de dieren zelf misschien niet zo lang meer hebben. De weinige verplaatsingsopties die er nog zijn, zijn onbebouwd, ongeschikt, verboden of tragisch somber.
Hoe een gevierde dierenwelzijnswet een eigen crisis veroorzaakte
In 2021 werd Frankrijk een van de eerste Europese landen die het gebruik van walvisachtigen, waaronder orka’s en dolfijnen, in liveshows en fokprogramma’s in gevangenschap verbood. Het werd omarmd als een mijlpaal op het gebied van dierenwelzijn. Maar het betekende ook dat Marineland Antibes, een van de bekendste mariene parken van Europa, niet in zijn vertrouwde vorm zou mogen blijven opereren. Het Marineland van Antibes werd in 1970 gesticht door graaf Roland de La Poype aan de Franse Rivièra, tussen Cannes en Nice. Het groeide uit tot de grootste zeedierentuin van Europa, beroemd om de walvis- en dolfijnenshows die tientallen jaren lang veel publiek trokken. Maar na verloop van tijd veranderde het publieke sentiment, daalde het bezoekersaantal en nam de druk toe naarmate de Franse juridische veranderingen dichterbij kwamen. Op 5 januari 2025 werd Marineland Antibes definitief gesloten. Het park had tot december 2026 de tijd om elke walvisachtigen van het terrein te verplaatsen. Bijna 4.000 dieren werden verplaatst. Maar twee orka’s, Wikie, 23 jaar oud, en haar 11-jarige zoon Keijo, blijven binnen. De faciliteit gaat nu fysiek achteruit, muren brokkelen af, watersystemen lijken verzwakt en de algengroei is dicht. Actievoerders zeggen dat er vrijwel geen stimulans is om de geesten van de orka’s bezig te houden, ondanks hun intelligentie en sociale complexiteit.Dag van de Aarde, die de omstandigheden in het gesloten park nauwlettend heeft gevolgd, beschreef de situatie en zei dat het paar “hun dagen moet doorbrengen in met algen gevulde tanks achter gesloten poorten, in een faciliteit die langzaam om hen heen afbrokkelt.” Ze verwijzen naar de recente geschiedenis als waarschuwing: in de afgelopen 18 maanden stierf Wikie’s eerstgeboren zoon Moana aan een bacteriële infectie, en haar broer, Inouk, stierf nadat hij metaal had ingeslikt dat loskwam uit de tankinfrastructuur. EarthDay schreef: “Deze sterfgevallen waren vrijwel zeker niet onvermijdelijk… Tenzij er actie wordt ondernomen, zouden Wikie en Keijo de volgende kunnen zijn.”Hoewel de deadline van de regering zich uitstrekt tot 2026, beweren activisten dat de biologische tijdlijn van de orka’s veel korter is, en gezien hun huidige omstandigheden zou hun gezondheid het wachten misschien niet overleven.
De beelden die het publieke bewustzijn veranderden, en de reactie die het teweegbracht
Een groot deel van de wereld zou niet eens weten dat de orka’s zich nog in het park bevonden, ware het niet dat de drone en de beelden op de grond in het geheim zijn vastgelegd door documentairemaker en ‘malafide fotojournalist’ Sep Wetteloos. Via luchtopnamen en camerahoeken die door gaten in het hekwerk werden gedrukt, liet hij het zichtbaar verkleurde water, het versleten beton en de lethargische orkabewegingen in het verlaten gebouw zien. De video’s kregen online enorme populariteit. Ze verspreiden zich via TikTok, InstagramX, Facebook en YouTube, met miljoenen views en een golf van verontwaardiging. Lawless onthulde in het commentaargedeelte dat Instagram hem zelfs op de hoogte bracht van het bereik, door te schrijven: “Instagram heeft me zojuist laten weten dat dit bericht nu op de Explore-pagina staat, volledig binnen het algoritme, IG versterkt nu onze stemmen… Dit zijn geen sociale media. Dit is een sociale beweging.” Zeebiologen namen direct contact met hem op nadat ze de beelden hadden gezien en waarschuwden dat ze “bezorgd waren over de waterkwaliteit” waarin de walvissen werden vastgehouden. Maar het verkrijgen van de beelden bracht een reëel risico met zich mee. In een gesprek met LADbible beschreef Lawless dat hij werd opgemerkt tijdens het filmen. Beveiligingspersoneel benaderde hem snel en dwongen hem zijn uitrusting te pakken en te ontsnappen. De politie volgde al snel.Hij zei dat hij probeerde op te vallen door nonchalant in een nabijgelegen restaurant te zitten, maar agenten benaderden hem daar nog steeds en dwongen hem “terug te rennen naar het hotel”. Niet lang daarna bonkte de politie op zijn deur. Hij weigerde te antwoorden en wachtte tot ze naar beneden gingen om een sleutel op te halen. Op dat moment glipte hij via een zijuitgang naar buiten en ontsnapte. “Ik heb wat persoonlijke bezittingen, zoals ondergoed en sokken, op de grond laten liggen. Ik ben zo snel weggegaan”, vertelde hij aan LADbible. In plaats van het risico te nemen om in een ander hotel in te checken, bleef hij een nacht op het strand, nam vervolgens bij zonsopgang de trein naar Milaan en stapte aan boord van een vlucht buiten Europa, waarbij hij de beproeving omschreef als een ‘beangstigende ervaring’. Die ontsnapping op zichzelf versterkt hoe beperkt de toegang tot de orka’s is geworden, zelfs in een park dat niet langer toegankelijk is voor het publiek.
Mogelijke wegen voorwaarts, en waarom iedereen beladen is
Nu de deadline nog geen twee jaar verwijderd is, blijft de vraag: waar kunnen Wikie en Keijo heen? Lawless schetste verschillende mogelijkheden tijdens een gesprek met LADbible. Eén daarvan is de transfer naar een reservaat aan zee, met name het Whale Sanctuary Project in Nova Scotia. Hij steunt het concept en beschreef het als een omgeving waarin de orka’s in oceaanwater zouden leven, gescheiden door netten, een enorme verbetering ten opzichte van betonnen tanks. Maar hij erkende ook de realiteit: het heiligdom is nog niet operationeel. De bouw en ontwikkeling zullen ongeveer $ 20 miljoen kosten. En de tijd staat niet stil. Een ander voorstel, waarvan velen dachten dat het zou slagen, was het overbrengen van de orka’s Loro-park op Tenerife. Dat plan werd door de Spaanse autoriteiten beoordeeld en uiteindelijk afgewezen. A wetenschappelijk agentschap concludeerde dat het park niet voldeed aan de noodzakelijke normen voor ruimte, diepte en oppervlakte. Omdat er al vier orka’s waren gehuisvest, waaronder een pasgeboren baby, besloten de autoriteiten dat het niet geschikt was om er nog twee op te nemen. Buiten deze opties wordt de situatie dunner. Lawless zei dat één scenario is dat de autoriteiten de walvissen simpelweg tot december 2026 in Marineland vasthouden en het probleem op het laatst mogelijke moment aanpakken, een soort existentieel wachtspel. Een andere manier is om ze rechtstreeks in het wild vrij te laten, iets waar de meeste experts voorzichtig mee omgaan. Keiko, de bekende walvis uit Gratis Willywerd in de loop der jaren langzaam geconditioneerd voor vrijlating, maar overleefde slechts iets meer dan een jaar en sloot zich nooit aan bij wilde orka-pods voordat hij stierf. En dan is er nog de grimmige mogelijkheid die Lawless duidelijk verklaarde: dat het park ze gewoon kan laten waar ze zijn totdat de natuur zijn gang gaat, en de kosten en complicaties van het verplaatsen ervan vermijdt. Hij vertelde LADbible: “Het zou bijna logischer zijn om ze langzaam te laten sterven dan om dit aan te pakken, want laten we eerlijk zijn, 20 miljoen dollar en dan het toezicht… de dierenarts… het is niet gratis.” Het is geen suggestie die iemand wil horen, maar het is wel een suggestie waar iedere activist in dit verhaal nu mee te maken heeft gekregen.
