7 december heeft historisch gewicht tot ver buiten de technische wereld, maar voor degenen die in de jaren negentig verslag deden van Microsoft heeft de datum nog een andere weerklank. Vandaag dertig jaar geleden verzamelde Bill Gates meer dan tweehonderd journalisten en analisten in het Seattle Center om te verklaren dat het bedrijf ‘all-in’ ging op het internet.
Als hoofdredacteur van Microsoft-tijdschrift Ik was daar toen, en ik herinner het me nog goed. Drie decennia later kan ik niet anders dan de parallellen zien met de huidige AI-push van Microsoft.
De stappen die Microsoft die dag zette om internetconnectiviteit in al zijn producten in te bouwen, zouden de komende tien jaar een weerklank vinden, waardoor de basis zou worden gelegd voor de jaren van bloei van de dotcom en misschien wel de uiteindelijke opkomst van cloud computing.
De release van Internet Explorer 2.0 als gratis, gebundelde browser, de internetmogelijkheden van Microsoft Office, de volledige vernieuwing van de nog steeds nieuwe online dienst MSN, Microsoft’s licentieverlening voor Java van Sun Microsystems en een focus op hoe het internet commercieel zou kunnen worden gebruikt, waren allemaal onderdelen van het Microsoft-plan dat die dag werd onthuld.
“Het internet is de belangrijkste drijfveer van al het nieuwe werk dat we doen in de hele productlijn”, vertelde Bill Gates in 1995 aan de verzamelde technologiepers. “Wij zijn een harde kern als het om internet gaat.”
Vervang het woord ‘AI’ door ‘internet’ en je hebt een verklaring die de huidige Microsoft-CEO Satya Nadella op elk moment van de afgelopen jaren had kunnen afleggen.
“Vijftig jaar na onze oprichting bevindt Microsoft zich opnieuw in het hart van een generatiemoment in de technologie, nu we ons midden in de AI-platformverschuiving bevinden”, schreef Nadella in zijn jaarlijkse brief uit 2025 aan de aandeelhouders. “Meer dan welke transformatie dan ook, verandert deze generatie AI elke laag van de tech-stack radicaal, en wij veranderen mee.”
Of u nu gebruik maakt van het Microsoft Azure cloudplatform; een Windows 11-pc, tablet of laptop gebruiken; tijd doorbrengen op LinkedIn; of als u Microsoft 365 gebruikt, vindt u AI ingebakken.
Als we toen en nu vergelijken, zijn er inzichten in zowel de overeenkomsten als de verschillen, en lessen uit de misstappen en successen van Microsoft halverwege de jaren negentig die vandaag de dag nog steeds relevant zijn.
Wat is hetzelfde?
De uitdaging van het navigeren door de verschuiving naar een nieuwe generatie technologie in een groot, snel evoluerend bedrijf is de grootste overeenkomst tussen nu en 30 jaar geleden.
Microsoft was in 1995 een stuk kleiner, maar nog steeds de dominante kracht in de software-industrie van die tijd. Toen het bedrijf in augustus 1995 Windows 95 lanceerde, werden de eerste versies van zowel Internet Explorer als MSN geleverd. Binnen vier maanden moest het nieuwe, betere versies van die producten op de markt brengen, naast een heleboel andere wijzigingen.
De drang naar snelle verandering kwam voort uit iets dat het bedrijf zijn senior leiders al enkele maanden vóór de lancering van Windows 95 had verteld: het moest snel handelen en meer doen als het de achterstand wilde inhalen in een race die het zich niet kon veroorloven te verliezen.
Gates beroemd Memo van de ‘internetvloedgolf’ van 26 mei 1995 (wat later een antitrusttentoonstelling) zette zowel de bedreiging als de kans uiteen en noemde het internet “de belangrijkste ontwikkeling die zich heeft voorgedaan sinds de IBM PC in 1981 werd geïntroduceerd.”
Later in de memo erkende Gates een aanzienlijk probleem: Microsoft zou moeten uitleggen waarom uitgevers en internetgebruikers MSN zouden moeten gebruiken in plaats van alleen maar hun eigen website op te zetten – en hij gaf toe dat het bedrijf geen goed antwoord had.
Snel vooruit naar maart 2023, een paar maanden nadat Microsoft-partner OpenAI ChatGPT lanceerde, toen Satya Nadella de omvang van het AI-tijdperk duidelijk maakte in een toespraak over de toekomst van werk.
“Vandaag is het begin van de volgende stap in deze reis, met krachtige basismodellen en capabele copiloten die toegankelijk zijn via de meest universele interface: natuurlijke taal”, aldus Nadella. “Dit zal de manier waarop computers ons helpen denken, plannen en handelen radicaal veranderen.”
Natuurlijk hebben de CEO’s van Microsoft de afgelopen dertig jaar veel geleerd, waaronder het belang om niet te wijzen op de tekortkomingen van het bedrijf in memo’s die uiteindelijk door de rest van de wereld zouden kunnen worden gezien. Nadella bood niets beters dan de MSN-toelating van Gates. Maar zijn opmerkingen over de omvang van de AI-uitdaging en -kansen waren een directe parallel met de urgentie die Gates dertig jaar geleden uitte over het internet.
Wat is er anders?
In de wereld van pc-besturingssystemen en -software was Microsoft in de jaren negentig koning, met weinig concurrenten die zelfs maar in de buurt kwamen van het soort marktaandeel dat het genoot. Het was aantoonbaar laat met de overstap van het bedrijf naar internet, maar wel vanuit een zeer sterke positie.
Dertig jaar later, te midden van de opkomst van kunstmatige intelligentie, maken Amazon, Google, Nvidia, OpenAI en Anthropic deel uit van een complexer netwerk van concurrenten en partners.
In 1995 werd de grote concurrentie gezien als afkomstig van Netscape en andere snel evoluerende internetstartups – en Microsoft was de kolos die tegen de opstandelingen vocht.
De New York Times’ De kop over het evenement uit 1995 vatte de formulering samen: “Microsoft zoekt internetmarkt; Netscape-dia’s.” Als De Seattle Times om het zo te zeggen: “Microsoft speelt keihard – Spelplan voor internet: verpletter de concurrentie.” Vele anderen herhaalden het thema.
Ik zag die competitieve dynamiek uit de eerste hand tijdens het persevenement, toen ik door een meevaller tijdens de lunch naast Bill Gates zat. Ik herinner me dat hij een beetje geïrriteerd was door vragen over de Java-licentieovereenkomst met Sun en de bredere belangstelling van de pers voor het Netscape/Microsoft-verhaal. Hij wilde zich concentreren op de bredere impact van de aankondigingen van die dag.
Hij benadrukte bijvoorbeeld dat de licentieverlening door Microsoft van Sun’s Java-programmeertaal voor gebruik met Microsoft’s Internet Explorer-browser niet echt een groot probleem was.
“Java kun je triviaal recreëren,” vertelde Gates me, waarbij hij de licentieovereenkomst afwimpelde als een routinematige zakelijke beslissing, niet veel anders dan vele andere die Microsoft in de loop der jaren heeft genomen.
De schaal is ook drastisch anders. Bijvoorbeeld mijn coverstory van januari 1996 voor Microsoft-tijdschrift citeerde Gates en legde uit hoe de “150 miljoen gebruikers van Windows” zouden profiteren van de internetintegratie die het bedrijf uitvoerde met twintig nieuwe producten en technologieën.
In hedendaagse termen lijken deze cijfers klein. In een blogpost eerder dit jaarYusuf Mehdi, executive vice-president van Microsoft, zei dat Windows nu meer dan 1,4 miljard maandelijkse actieve apparaten aanstuurt. Dat omvat niet de enorme cloud computing-activiteiten van Microsoft, Microsoft 365, LinkedIn, Xbox, en de toch al aanzienlijke AI-toerekenbare inkomsten uit Copilot.
De investeringskloof is dramatischer, zelfs gecorrigeerd voor inflatie. Microsoft heeft vorig boekjaar ruim 88 miljard dollar in kapitaaluitgaven gestoken, waarvan een groot deel in AI-infrastructuur. In 1995 klonk de deal van $ 220 miljoen met NBC om MSNBC te lanceren als veel geld.
Die MSNBC-deal benadrukt echter een ander belangrijk contrast tussen het heden en het verleden. In 1995 wist niemand echt waar het internet (en het web) heen zou gaan. Er werden fortuinen verdiend en verloren met het voorspellen welke bedrijfsmodellen online zouden werken.
Tim Bajarin, CEO van het adviesbureau Creative Strategies en jarenlang industrieanalist, zegt dat Microsoft nu beter gepositioneerd is dan in 1995. Het verschil: we hebben al de onderliggende architectuur voor nuttige AI-toepassingen. Dat gold toen nog niet voor internet.
“We zagen de waardepropositie pas toen we de rol zagen van applicaties die op een webgebaseerde architectuur waren gebouwd”, aldus Bajarin. “Dat is wat wezenlijk anders is.”
Lessen voor vandaag
De AI-push van Microsoft zal volgens Bajarin alleen slagen als het echte waarde oplevert: implementaties die echte problemen oplossen en een duidelijk rendement op de investering laten zien.
Recente krantenkoppen suggereren dat niet iedereen overtuigd is. ‘Niemand heeft hierom gevraagd’: de Copilot AI-push van Microsoft leidt tot reacties op sociale media, zo wordt verklaard Het Duitse tijdschrift PC-WELT. Het is dezelfde vraag die Gates in 1995 niet kon beantwoorden over MSN: waarom zou iemand dit moeten gebruiken?
Misschien wel de grootste les op concurrentiegebied is dat er geen garantie bestaat voor een lange levensduur of relevantie in de technologiesector. Slechts één van de concurrenten vermeld in december 1995 New York Times Het verhaal bestaat nog steeds – IBM – en het is een heel ander bedrijf dan het toen was.
Er is nog een les, over de kosten van succes. De agressieve internetpush van Microsoft werkte, maar leidde ook tot een onderzoek van het ministerie van Justitie dat van 1998 tot 2001 duurde. Hard concurreren is essentieel. Te hard concurreren heeft gevolgen.
Maar dat is een verhaal voor nog een decennium.
