Door Jonathan Klotz
| Gepubliceerd
Als je voldoende sciencefiction kijkt, kom je een aantal thema’s tegen waar elke serie zich mee bezighoudt, uit de serie En toen waren er geen moordmysterieflesaflevering tot kwaadaardige tweelingen of parallelle universums. Een van die thema’s is het onlangs enigszins vergeten maar ooit populaire idee van een miniatuurreis door het menselijk lichaam.
Lang voordat mevrouw Frizzle de Magic School Bus naar een van haar studenten bracht en de Futurama bemanning reisde naar Fry’s darmen, Fantastische reis onderzocht de binnenkant van een Sovjet-overloper. De film heeft meerdere prijzen gewonnen, heeft een met sterren bezaaide cast en heeft tot op de dag van vandaag de beeldtaal geleverd voor elke film of televisieshow die je hebt gezien en die zich in de bloedsomloop afspeelt.
Waar niemand eerder is geweest
Uitgebracht in 1966, Fantastische reis is een technisch wonder. De originele trailer van de film luidde het in als “een nieuw soort filmervaring”, en voor één keer was dat geen overdrijving. Het was een feit.
Om het leven te redden van een Sovjet-overloper genaamd Dr. Benes, die de wetenschap van miniaturisatie heeft uitgevonden, gaat een bemanning van vijf personen aan boord van de onderzeeër Proteus. De onderzeeër en zijn bemanning worden vervolgens verkleind tot de grootte van een microbe (een tiende van de grootte van een menselijke cel) en krijgen de opdracht een ontoegankelijk bloedstolsel te verwijderen.
De reis om hun bestemming te bereiken voert hen door een onbekend universum in het menselijk lichaam. Het is een plek vol dingen die nog niet eerder zijn gezien, en ze hebben maar een uur om te overleven.
De bemanning die de duik maakt, bestaat uit hersenchirurg Dr. Peter Duval (Arthur Kennedy), zijn assistent Cora (Raquel Welch in haar debuutrol), bloedsomloopspecialist Dr. Michaels (Donald Pleasance), kapitein Owens (William Redfield), de piloot van Proteus en ten slotte CIA-agent Charles Grant (Stephen Boyd). Grant werd door de Combined Miniature Deterrent Forces (CMDF) van de Verenigde Staten gestuurd om een nieuwe aanslag op het leven van Dr. Benes te voorkomen. En dat is natuurlijk precies wat er gebeurt.
Het enige wat je hoeft te doen is naar de cast te kijken, en je weet nu precies wie de verrader is, maar dit was een jaar voordat Donald Pleasance debuteerde als James Bond’s aartsvijand, Blofeld. Destijds was het een wending.
Een trippy visuele showcase
Een verrader aan boord van de Proteus zorgt voor spanning wanneer sabotagedaden zich voordoen, maar het verhaal had kunnen gaan over het redden van een leven zonder het subplot van de Koude Oorlog, en het zou net zo goed zijn geweest. Fantastische reis is op zijn best wanneer de bemanning de binnenkant van het lichaam van Dr. Benes onderzoekt en door de bloedsomloop door het hart reist, dat moet worden gestopt om hen een veilige doorgang te geven.
Ze reizen naar de longen om zuurstof te verzamelen, naar het oor en zelfs door het zenuwstelsel. Elk nieuw lichaamsdeel is weer een verbazingwekkende visuele speeltuin die de cast kan verkennen, en hoewel de speciale effecten ongelooflijk rudimentair zijn vergeleken met de VFX-showcases van moderne blockbusters, schuilt er een kitscherige aantrekkingskracht in ‘antilichamen’ die duidelijk dikke stukken touw zijn die door bemanningsleden van buiten het scherm worden weggegooid.
De achtergronden en visuele effecten van de Proteus die door het lichaam reisde waren genoeg Fantastische reis om de Oscar te winnen voor Beste Visuele Effecten en een tweede voor Beste Art Direction, die nu bekend staat als Beste Production Design. Het was een welverdiende overwinning, en zelfs met de speciale effecten van de jaren 60 zien de griezelige witte bloedcellen eruit als monsters uit de verre ruimte in plaats van als een noodzakelijk, functioneel onderdeel van het menselijk lichaam.
Een genrebepalende film die je gezien moet hebben
Zo baanbrekend en revolutionair als Fantastische reis Visueel was het het verhaal, dat conflicten en gevaar uit de simpele ontdekkingsdaad haalt, waardoor het een genrebepalende film werd. Isaac Asimov, een van de grootste sciencefictionauteurs aller tijden, schreef de novelle van de film, die vóór de film uitkwam. Dat bracht het publiek ertoe om te geloven Fantastische reis was een bewerking toen de film in werkelijkheid voor het eerst werd ontwikkeld.
Asimov was een beetje gefrustreerd door een deel van de wetenschap van de film. Terwijl hij het in de roman eerde, schreef hij een vervolg, Fantastische Voyage II: Destination Braindat was wetenschappelijk nauwkeuriger.
Vandaag, Fantastische reis onderscheidt zich als een keerpunt sciencefiction films door een gloednieuwe setting te verkennen die nog nooit eerder op deze schaal was vertoond. Het verhaal gericht op verkenning en ontdekking, iets waar Hollywood-films toen al voor in de plaats waren gekomen buitenaardse wezens en monsters. Het is een eenvoudig plot, maar zelfs als dat zo was geen extern conflict, de tikkende timer van slechts een uur om de missie te voltooien voegde genoeg spanning toe om het de hele weg meeslepend te maken.
Je kunt streamen Fantastische reis vandaag via Video on Demand. Het is de reis waard.
