We staan aan het begin van het tijdperk van de ‘experimentele cinema’.
Dat is tenminste de pitch van ondernemers als Jeb Terry van Kosm en James Dolan van Gebiedwiens koepelvormige locaties het idee hebben omarmd om oudere films nieuw leven in te blazen en ze uit te breiden met nieuwe technologieën. Terry gebruikte de term dinsdag in zijn inleiding op een reanimatie van ‘Willy Wonka and the Chocolate Factory’ uit 1971, die deze week debuteert in Inglewood’s Cosm met moderne CGI-animatie, met als doel de eigenzinnigheid en kinderlijke verwondering van de Gene Wilder-film te benadrukken.
“Wonka” is de tweede poging van Cosm om de bioscoopervaring opnieuw te definiëren; “The Matrix” kreeg afgelopen zomer de Cosm-behandeling en “Harry Potter and the Sorcerer’s Stone” volgt volgend jaar. Het zien van een film in wat de zaal ‘gedeelde realiteit’ noemt, kan allesomvattend en toch intiem zijn, maar ook gemeenschappelijk en, als alles lukt, enigszins doordacht. Het bolvormige scherm met een diameter van 24 meter strekt zich boven, onder en achter ons uit, maar de nadruk op zitplaatsen op de bank nodigt uit tot een samenwerkingsomgeving. En gasten worden bijvoorbeeld aangemoedigd om hun telefoon tevoorschijn te halen en het moment vast te leggen en te delen.
Het bolvormige scherm kan de illusie van dimensie wekken.
(Kosmos)
Het is erg leuk, als je het niet al te serieus neemt, aangezien ervaringsgericht, in het geval van ‘Wonka’, betekent dat een film gewijd aan de kracht van de verbeelding soms iets minder overlaat. Cosm’s benadering van ‘Wonka’, een samenwerking met het ervaringsgerichte bedrijf Little Cinema en visuele effectenhuis MakeMake, is energiek en helder en zorgt ervoor dat het publiek nooit wordt omringd door eye-candy. Het resultaat is afwisselend charmant en botsend. Waarom, zo vroeg ik me af, is de animatie niet in de stijl van de jaren zeventig gemaakt om de film beter aan te vullen?
Heeft de nieuwe magie van de film op zijn beurt het subtiele mysterie vervangen? Of is dat de verkeerde vraag om te stellen bij vertoningen die bedoeld zijn als een sociale gebeurtenis, compleet met chocoladetaartjes gevuld met pindakaasmousse en felrode wodkadrankjes met gouden glitterzoutranden?
“Willy Wonka” is de tweede Hollywood-film, na “The Matrix”, die bij Cosm draait.
(Kosmos)
Want dit is ervaringsgericht op zijn hoogst. De openingstitels die zich in de film ontvouwen met stromen dikke chocolade worden nu vergezeld van gladgestreken beelden die deels geïnspireerd lijken op “Super Mario Bros.”, terwijl buizen en pijpen het publiek in een fabriek voor het gieten van melkchocolade willen plaatsen. Het is schattig, en je zult merken dat je je aandacht afleidt van het ingelijste scherm van de film om de speelgoedachtige geanimeerde mechanismen in je op te nemen. Mijn enige probleem hier was dat de randen van de gefilmde beelden zijn weggeslepen door glanzende, probleemloze animaties.
Elders zijn de nieuwsberichten in de film langgerekt om ons een hele tekenfilmachtige studio te laten zien, scènes van galopperende kinderen op het trottoir snellen voorbij terwijl toegevoegde lopende banden chocolade onder hen uitrollen en het eerste grote zang- en dansmoment van de film, ‘The Candy Man’, wordt nu omringd door op carnaval geïnspireerde beelden met wervelende Candy Buttons, slotmachine-achtige bloemen en zachte prikkels om, als je niet meezingt, dan tenminste de tekst uit te spreken.
‘Wonka’, een matig succes toen het werd uitgebracht, groeide in de loop van de tijd in aanzien toen Sammy Davis Jr. ‘The Candy Man’ tot een hit maakte en tweede vertoningen op televisie ervoor zorgden dat het voor toekomstige generaties van levensbelang was om thuis te kijken. Het is bij vlagen heerlijk krankzinnig, een familiefilm met een raar, soms zelfs licht sinister karakter. En toch ging ik niet naar Cosm’s ‘Wonka’-première als filmcriticus, maar als iemand die nieuwsgierig was naar de ontluikende bewegingen in de meeslepende industrie, en meer geïnteresseerd was in hoe Cosm zijn technologie kon gebruiken om een tweede film te verbeteren, nieuw leven in te blazen of manieren te vinden om deze te belichten.
Wanneer Charlie bij Cosm zijn gouden kaartje ontdekt, barst er digitaal vuurwerk los.
(Kosmos)
Verlichten is een sleutelwoord, want wanneer de jonge Peter Ostrum als Charlie een reep met het felbegeerde gouden kaartje uitpakt, barsten de geanimeerde beelden rond het ingelijste scherm uit in vuurwerk. Ik herinner me dat ik als kind naar die scène keek en me een beetje gespannen voelde, uit angst dat het kaartje hem misschien zou worden afgepakt door de menigte die hem opslokte. Toch wil Cosm ‘Wonka’ in pure vreugde veranderen. Zo’n moment herinnerde ons eraan hoeveel invloed dergelijk aanvullend materiaal kan hebben op de emotionele tonaliteit van de film.
In die zin verschillen de meeslepende ambities van Cosm van experimenten uit het verleden – interactieve discussies in de jaren negentig die onlangs weer geleefd op Netflix (zie “Black Mirror: Bandersnatch”), of recentere 4DX-theaters met stoelen met bewegingsvrijheid (zie de licht-, water- en windeffecten van “Twisters”). Misschien is dat de reden waarom wat ik dacht dat het beste werkte abstracter was, toen bijvoorbeeld cartoonachtige stadsgezichten plaats maakten voor zwart-wit-potloodachtige effecten, of toen de animaties de gekheid van Wonka’s fabriek speelden in plaats van te proberen er invulling aan te geven.
Een capricieuze scène met de Oompa Loompa’s.
(Kosmos)
Ik werd bijvoorbeeld afgeleid toen Wilders Wonka zijn grote hinkende entree maakte, terwijl het schaapachtige gebouw achter hem nu overschaduwd werd door sprankelende, glimmende pakhuizen. Toch was ik aan de grond genageld toen het personage van Wilder aan het einde werd ingekaderd te midden van verblindend snelle lichtstrepen, of toen de helper Oompa Loompa-personages buiten beeld werden afgebeeld als kleurrijke bollen die op DNA-strengen leken.
‘Willy Wonka en de chocoladefabriek’ bij Cosm
Ik vind het belangrijk om op te merken dat ik meer dan twintig jaar verwijderd ben van het zien van de originele ‘Wonka’. Frisser in mijn gedachten zijn recentere filmische verkenningen van het materiaal en de personages. Terwijl ik er eerder voor koos om “The Matrix” opnieuw te bezoeken die film binnenhalen bij Cosm heb ik met ‘Wonka’ voor een andere aanpak gekozen, en ik geloof dat de kans dat je omarmt wat Cosm probeert exponentieel zal toenemen door je gehechtheid aan het bronmateriaal. Omdat ik grote delen van de film was vergeten, raakte ik in conflict – bekijk de originele film, of focus op de uitrusting van Cosm – terwijl bij “The Matrix” het materiaal recent was en ik me daarom meer op mijn gemak voelde om rond te dwalen en het indrukwekkende scherm van de koepel in me op te nemen.
En het is indrukwekkend, inderdaad. Wanneer Charlie in de fabriek van Wonka begint te zweven, tilt Cosm het frame van de film op en omringt deze met bubbels. Al snel zul je, afhankelijk van je stoel, merken dat je recht omhoog kijkt. De beelden van Cosm zijn zo helder dat ze soms beweging en dimensie kunnen simuleren, en we raken duizelingwekkend verdwaald als de personages vastzitten in een schijnbaar deurloze kamer.
Elders krijgt Cosm een drijfvermogen wanneer Denise Nickerson’s Violet verandert in een springerige bosbes. Nog een slim moment: wanneer Charlies muur van bewegende handen zich buiten het scherm uitstrekt en naar het publiek begint te zwaaien.
Het is in deze gevallen waarin de film tot leven komt en Cosm’s kijk op ervaringscinema niet langer als iets nieuws voelt, maar een ervaring wordt.
Willy Wonka van Gene Wilder en Veruca Salt van Julie Dawn Cole in ‘Willy Wonka and the Chocolate Factory’, gepresenteerd door Cosm.
(Kosmos)
