De VN-klimaatconferentie van dit jaar in Brazilië kende veel unieke aspecten die deel hadden kunnen uitmaken van een historische uitkomst.
COP30, zoals het wordt genoemd, werd gehouden in Belem, een stad aan de rand van het Amazone-regenwoud, een cruciale klimaatregulator en de thuisbasis van veel inheemse volkeren die allebei hard worden getroffen door de klimaatverandering en deel uitmaken van de oplossing. Het had het gewicht van de Braziliaanse president Luiz Inácio Lula da Silva, een invloedrijke en charismatische leider op het internationale toneel, bekend om zijn vermogen om mensen bij elkaar te brengen. En aangemoedigd door de opzwepende toespraken van Lula in de begindagen van de top riepen meer dan 80 landen op tot een gedetailleerde routekaart voor de wereld om het gebruik van gas, olie en steenkool, de belangrijkste oorzaken van klimaatverandering, scherp te verminderen.
Uiteindelijk deed dat er allemaal niet toe.
De uiteindelijke beslissing zaterdag bekend gemaakt, waaronder enkele tastbare zaken, zoals een verhoging van het geld om te helpen ontwikkelingslanden passen zich aan de klimaatverandering aanwas over het algemeen verwaterd vergeleken met veel conferenties in het afgelopen decennium en bleef ver achter bij de verwachtingen van veel afgevaardigden. Er werd niet gesproken over de woorden ‘fossiele brandstoffen’, en al helemaal niet over een tijdlijn om het gebruik ervan terug te dringen.
In plaats van als historisch te worden herinnerd, zal de conferentie waarschijnlijk het vertrouwen verder uithollen in een proces waarvan veel milieuactivisten en zelfs sommige wereldleiders hebben betoogd dat het niet opgewassen is tegen de uitdaging om de mondiale temperatuurstijging het hoofd te bieden, wat leidt tot frequentere en intensere klimaatveranderingen. extreem weer gebeurtenissen zoals overstromingen, stormen en hittegolven.
De kritiek was vernietigend en kwam uit vele hoeken.
“Een klimaatbesluit dat niet eens ‘fossiele brandstoffen’ kan zeggen, is geen neutraliteit, het is medeplichtigheid”, aldus Panama-onderhandelaar Juan Carlos Monterrey Gomez. “Wetenschap is geschrapt uit COP30 omdat het de vervuilers beledigt.”
Zelfs degenen die positieve zaken zagen, zeiden al snel dat ze naar de toekomst keken.
“Klimaatactie speelt zich af op veel terreinen, dus over het geheel genomen is het een allegaartje. Ze hadden veel, veel meer kunnen doen”, zegt Lidy Nacpil, coördinator van de Asian Peoples’ Movement on Debt and Development.
“Alle ogen zijn nu al gericht op COP31”, voegde Nacpil eraan toe, verwijzend naar de conferentie van volgend jaar, die in Turkije zal worden gehouden.
Hoge verwachtingen voor COP30
De uiteindelijke resolutie van zaterdag was het resultaat van drie jaar praten, van afgemeten optimisme tot heisa, over een Conferentie van de Partijen, zoals de top bekend staat, die het vertrouwen zou kunnen herstellen in het vermogen van multilaterale onderhandelingen om de klimaatverandering aan te pakken. Het werd zelfs een ‘COP van de waarheid’ genoemd.
Vanaf het moment dat Lula in oktober 2022 werd herkozen, begon hij zijn visie te pitchen om voor het eerst een klimaattop in het Amazonegebied te organiseren. In 2023 hadden de VN het bod van Brazilië bevestigd om het in Belem te hosten. De keuze voor Belem, een kuststad in het noordoosten van Brazilië, riep veel vragen op, zowel in Brazilië als in veel landen, omdat Belem niet over de infrastructuur beschikt van andere Braziliaanse steden zoals Rio de Janeiro of Sao Paulo.
Voor Lula was dat het punt: dit was een kans voor de wereld om van het Amazonegebied te proeven, echt te begrijpen wat er op het spel stond, en een kans voor duizenden inheemse volkeren, die in het uitgestrekte gebied wonen dat door veel Zuid-Amerikaanse landen wordt gedeeld, om deel te nemen.
Tegen de tijd dat de conferentie op 6 november begon met twee dagen vol toespraken van wereldleiders, was Lula in staat om vanuit Belem van onderwerp te veranderen, grotendeels door een visie uiteen te zetten van wat de conferentie zou kunnen zijn.
“De aarde kan het ontwikkelingsmodel gebaseerd op het intensieve gebruik van fossiele brandstoffen dat de afgelopen 200 jaar de overhand heeft gehad niet langer in stand houden”, zei Lula op 7 november, en voegde eraan toe: “Het tijdperk van fossiele brandstoffen loopt ten einde.”
Dit soort woorden komen van de leider die beide heeft beteugeld ontbossing in de Amazone en onbeschaamd de olie-exploratie daarin gesteund, wekte hoop bij veel afgevaardigden, wetenschappers en activisten. Hier was Lula, de ultieme pragmaticus uit een groot olieproducerend land, dat het grootste deel van zijn energie voor huishoudelijk gebruik haalt uit hernieuwbare energiebronnen zoals waterkracht, en daarmee een grote verandering teweegbrengt.
Vorige naamgeving van fossiele brandstoffen
Eind 2023 tijdens COP28 in Dubaiverklaarde de uiteindelijke resolutie dat de wereld een ‘transitie moest maken’ van fossiele brandstoffen. De afgelopen twee jaar is er echter niets gedaan om dat te bevorderen. In plaats van geleidelijk af te bouwen, blijft de uitstoot van broeikasgassen wereldwijd stijgen.
Op de COP30 werd er gesproken over een ‘routekaart’ naar fundamenteel veranderende mondiale energiesystemen.
Een paar dagen voordat de gesprekken werden afgerond, waren er tekenen dat zelfs Lula, misschien wel de meest dominante politieke figuur van Brazilië van de afgelopen 25 jaar, zijn verwachtingen temperde. In een toespraak woensdagavond stelde hij dat klimaatverandering een urgente bedreiging is waar alle mensen aandacht aan moeten besteden. Maar hij was ook voorzichtig toen hij zei dat landen in hun eigen tempo en in overeenstemming met hun eigen capaciteiten op duurzame energie zouden moeten kunnen overstappen, en het was niet de bedoeling om ‘wie dan ook iets op te leggen’.
De onderhandelaars zouden een groot deel van donderdag verliezen, omdat een brand in de zaal evacuaties dwong.
Een resultaat dat door veel landen werd verworpen
Vrijdag verwierp de Europese Unie, samen met verschillende Latijns-Amerikaanse en Pacifische eilandstaten en anderen, botweg het eerste ontwerp van een resolutie waarin fossiele brandstoffen niet als oorzaak van de klimaatverandering werden geïdentificeerd en er ook geen tijdlijn was om hiervan af te komen.
“Na tien jaar faalt dit proces nog steeds”, zei Maina Vakafua Talia, minister van Milieu van het kleine eiland Tuvalu in de Stille Oceaan, vrijdag in een toespraak, over het decennium sinds het Akkoord van Parijs uit 2015, waarin internationale doelen werden gesteld om de temperatuurstijging te beperken.
Na een hele nacht van vrijdag op zaterdag bevatte de herziene resolutie, die VN-functionarissen de “finale” noemden, geen melding van fossiele brandstoffen. Milieuactivisten hekelen de invloed van grote olieproducerende landen zoals de Verenigde Staten Saoedi-Arabiëdie historisch gezien hebben gevochten tegen voorstellen die een tijdlijn oplegden aan het terugdringen van de olieproductie.
Toen de afgevaardigden zaterdagmiddag bijeenkwamen voor de laatste plenaire vergadering, presenteerde COP30-voorzitter André Corrêa do Lago de tekst, terwijl hij ook beloofde de discussie over fossiele brandstoffen voort te zetten en met Colombia te werken aan een routekaart die met andere landen zou kunnen worden gedeeld. Technisch gezien bekleedt Brazilië het voorzitterschap van de klimaatbesprekingen tot de top in Turkije volgend jaar.
Dat was weinig troost voor enkele tientallen landen die klaagden, waaronder enkele, zoals Colombia, die de uitkomst botweg verwierpen.
“Bedankt voor je verklaring”, zou Lago na elke verklaring zeggen. “Het zal in het rapport vermeld worden.”
___
De klimaat- en milieuverslaggeving van Associated Press ontvangt financiële steun van meerdere particuliere stichtingen. AP is als enige verantwoordelijk voor alle inhoud. Vind AP’s normen voor het werken met filantropieën, een lijst met supporters en gefinancierde dekkingsgebieden op AP.org.
—Peter Prengaman, Associated Press
Associated Press-verslaggevers Seth Borenstein, Melina Walling en Anton Delgado hebben bijgedragen aan dit rapport.
