Californië sluit zich opnieuw aan bij de strijd met Spanje over door de nazi’s geroofde schilderijen

Californië vecht opnieuw voor de federale rechtbank voor het recht van een joodse familie om een ​​kostbaar impressionistisch schilderij terug te krijgen van een Spaans museum, bijna 90 jaar nadat het werd geschilderd. geplunderd door de nazi’s.

De staat verdedigt ook zijn eigen autoriteit om wettelijk te eisen dat kunst en andere gestolen schatten worden teruggegeven aan andere slachtoffers die banden hebben met de staat, zelfs in geschillen die zich tot ver buiten de staatsgrenzen uitstrekken.

De staat heeft zich herhaaldelijk over de zaak gebogen sinds de familie Cassirer de zaak voor het eerst indiende toen ze in 2005 in San Diego woonden. Vorig jaar keurde Californië een nieuwe wet goed die bedoeld was om de wettelijke rechten van de Cassirers en andere families in de staat te versterken om waardevolle eigendommen terug te krijgen die van hen waren gestolen bij daden van genocide of politieke vervolging.

Op maandag, Californië Atty. Het kantoor van generaal Rob Bonta diende een motie in om rechtstreeks tussenbeide te komen in de Cassirer-zaak om die wet te verdedigen. De Thyssen-Bornemisza Collection Foundation – eigendom van Spanje en eigenaar van het meesterwerk van Camille Pissarro – heeft beweerd dat de wet ongrondwettelijk is en daarom moet worden genegeerd.

Bonta zei in een verklaring aan The Times dat de wet “gaat over eerlijkheid, morele – en juridische – verantwoordelijkheid en doen wat juist is”, en dat de staat deze voor de rechtbank zal verdedigen.

“Er is niets dat de verschrikkingen en het verlies dat individuen tijdens de Holocaust hebben ervaren, ongedaan kan maken. Maar er is iets dat we kunnen doen – dat Californië heeft gedaan – om wat gestolen is terug te geven aan de overlevenden en hun families en hen een zekere mate van gerechtigheid en genezing te brengen, “zei Bonta. “Als procureur-generaal is het mijn taak om de wetten van Californië te verdedigen, en ik ben van plan dat hier te doen.”

Bonta zei dat zijn kantoor “de zoektocht van de Cassirers naar gerechtigheid al twintig jaar steunt” en “met hen zal blijven vechten voor de rechtmatige terugkeer van dit onschatbare familiestuk.”

Thaddeus J. Stauber, een advocaat van het museum, beantwoordde geen vragen van The Times. Bonta’s kantoor zei dat Stauber zich niet verzette tegen zijn tussenkomst in de zaak.

Sam Dubbin, al jarenlang advocaat van de Cassirers, bedankte het kantoor van Bonta voor “het opnieuw tussenbeide komen in deze zaak om de belangen van Californië te verdedigen bij het beschermen van de integriteit van de kunstmarkt en de rechten van slachtoffers van gestolen eigendommen.”

“De Californische wet heeft altijd sterke bescherming geboden aan de slachtoffers van gestolen eigendommen en gestolen kunst in het bijzonder, die de wetgevende macht consequent heeft versterkt”, aldus Dubbin.

De staat verzette zich tegen het machtige Amerikaanse 9th Circuit Court of Appeals door vorig jaar de wet aan te nemen. Het hof oordeelde in een uitspraak van januari 2024 dat het schilderij was rechtmatig bezit door het Spaanse museum.

Bonta’s nieuwste zet wakkert de intriges rond de twintig jaar oude zaak aan, die over de hele wereld in de gaten wordt gehouden vanwege de mogelijke implicaties ervan in de wereld van geroofde kunstrechtszaken, waar veel op het spel staat.

Het schilderij in kwestie – Pissarro’s “Rue Saint-Honoré in de middag. Effect van regen” – wordt geschat op een waarde van tientallen miljoenen dollars. Beide partijen erkennen dat het in 1939 door de nazi’s van Lilly Cassirer Neubauer is gestolen, nadat ze er in wanhoop mee had ingestemd het aan een nazi-taxateur over te dragen in ruil voor een visum om Duitsland aan het begin van de Tweede Wereldoorlog te ontvluchten.

De aandacht die aan de zaak wordt besteed en het potentieel ervan om een ​​nieuw precedent te scheppen in het internationaal recht, maakt het schilderij waarschijnlijk nog waardevoller.

Na de Tweede Wereldoorlog ontving Lilly een vergoeding voor het schilderij van de Duitse overheid, maar de familie heeft nooit afstand gedaan van haar recht op het meesterwerk – dat destijds als verloren werd beschouwd. Wat ze kreeg betaald was een fractie van de huidige geschatte waarde.

In de decennia die volgden verhuisde Lilly’s kleinzoon Claude Cassirer – die ook de Holocaust had overleefd – met zijn gezin naar San Diego.

In 2000 deed Claude de schokkende ontdekking dat het schilderij toch niet verloren was gegaan door de tijd, maar deel uitmaakte van een enorme kunstcollectie die Spanje had verworven van wijlen baron Hans Heinrich von Thyssen-Bornemisza, de telg uit een Duitse industriële familie die banden had met het regime van Adolf Hitler. Spanje restaureerde een paleis uit het begin van de 19e eeuw nabij het Prado Museum in Madrid om de collectie onder te brengen als het Museo Nacional Thyssen-Bornemisza.

Claude vroeg het museum om het schilderij terug te geven aan zijn familie. Het weigerde. Hij heeft in 2005 een rechtszaak aangespannen bij de Amerikaanse federale rechtbank. Sindsdien is de zaak bij de rechtbanken aanhangig gemaakt.

Californië heeft zijn nieuwe wet aangenomen als reactie op de uitspraak van het 9th Circuit van vorig jaar, waarin de staatswet toentertijd vereiste dat het een archaïsche Spaanse wet moest toepassen. Die maatregel schrijft voor dat het eigendomsrecht op gestolen goederen in de loop van de tijd legitiem overgaat op een nieuwe eigenaar, als die eigenaar niet wist dat de goederen waren gestolen toen hij ze verwierf – wat volgens de Thyssen-Bornemisza-collectie het eigendom van het schilderij juridisch verantwoord maakt.

In september 2024 ondertekende gouverneur Gavin Newsom de nieuwe wet tijdens een kleine bijeenkomst met de families van overlevenden van de Holocaust in het Holocaust Museum LA. Lilly’s achterkleinzoon en Claude’s zoon David Cassirer, die nu in Colorado woont, waren erbij en prezen de wetgevers van de staat omdat ze ‘een definitief standpunt innamen ten gunste van de echte eigenaren van gestolen kunst’.

In maart, het Hooggerechtshof in een korte opdracht oordeelde dat het 9e Circuit zijn uitspraak moet heroverwegen in het licht van de nieuwe wet van Californië.

In september heeft de Thyssen-Bournemisza-collectie een motie ingediend waarin het hof van beroep werd gevraagd nogmaals in zijn voordeel te beslissen. Het bracht meerdere argumenten naar voren, maar één daarvan was dat de nieuwe wet van Californië “grondwettelijk onverdedigbaar” was en het museum zijn rechten op een eerlijk proces ontnam.

“Volgens het bindende precedent van het Hooggerechtshof mag een staat niet, bij wetgevend fiat, verjaarde claims heropenen en eigendommen overdragen waarvan de eigendom al verworven is”, betoogde het museum.

Het zei dat de VS, onder federale wetgeving, “niet probeert zijn eigendomswetten of de eigendomswetten van zijn eigen staten aan andere buitenlandse soevereinen op te leggen, maar eerder uitdrukkelijk erkent dat er rekening moet worden gehouden met verschillende juridische tradities en systemen om rechtvaardige en eerlijke oplossingen te faciliteren met betrekking tot door de nazi’s geroofde kunstzaken.”

Er staat dat de Californische wet een ‘agressieve benadering’ hanteert die ‘de inspanningen van de federale overheid om uniformiteit en vriendschappelijke betrekkingen met buitenlandse naties te handhaven verstoort’ en ‘een obstakel vormt voor de verwezenlijking en uitvoering van federaal beleid’.

David Cassirer, de hoofdaanklager in de zaak sinds de dood van Claude in 2010, betoogde het tegenovergestelde in zijn eigen verzoekschrift bij de rechtbank.

Cassirer voerde aan dat de nieuwe wet van Californië een uitkomst in zijn voordeel vereist – die volgens hem ook in overeenstemming zou zijn met “morele toezeggingen van de Verenigde Staten en regeringen over de hele wereld, inclusief Spanje, aan nazi-slachtoffers en hun families.”

“Het staat buiten kijf dat het materiële recht van Californië de toekenning van eigendomsrechten hier toekent aan de familie Cassirer, als erfgenamen van Lilly, waarvan eiser David Cassirer het laatste overlevende lid is”, schreven de advocaten van Cassirer.

Ze schreven dat de Californische wet bepaalt dat “een dief geen goede eigendom kan overbrengen op gestolen kunstwerken”, en daarom de teruggave van het schilderij aan Cassirer vereist.

Assemblylid Jesse Gabriel (D-Encino), die het wetsontwerp in de wetgevende macht sponsorde, prees Bonta omdat hij tussenbeide kwam om de wet te verdedigen – die hij ‘onderdeel van een decennialange zoektocht naar gerechtigheid noemde en geworteld is in de overtuiging dat Californië aan de goede kant van de geschiedenis moet staan.’