Elke herfst kijk ik met bijna kinderlijke vreugde uit naar de wintervakantie. Ik kijk uit naar bekende tradities met vrienden en familie, advocaat in mijn koffie en het gevoel dat iedereen zich een beetje lichter en meer verbonden voelt.
Tegelijkertijd voel ik me bezorgd en geïrriteerd door het gefabriceerde gevoel van urgentie rond het geven van geschenken: het eindeloze zoeken en twijfelen, gevormd door adverteerders, winkeliers en culturele verwachtingen.
Begrijp me niet verkeerd, ik hou vooral van het geven (en ja, ontvangen) van cadeaus tijdens de feestdagen. Maar als een onderzoeker die consumentenpsychologie bestudeertIk zie hoe diezelfde krachten, versterkt door constante koopmogelijkheden en probleemloze online betalingenmaken ons in deze tijd van het jaar bijzonder kwetsbaar en vaak onverstandig.
Koopgedrag, inclusief het geven van geschenken, weerspiegelt niet alleen onze behoeften en wensen, maar ook onze waarden. Vaak lijken de waarden waar we over praten meer op ambitieuze idealen. Onze werkelijke waarden komen tot uiting in de ogenschijnlijk onbelangrijke keuzes die we dag in dag uit maken, inclusief winkelen.
De cumulatieve effecten van ons bestedingsgedrag hebben enorme gevolgen voor de samenleving, het milieu en ieders welzijn – van de koper en ontvanger tot mensen die in de hele toeleveringsketen werken. Dit maakt consumentengedrag tot een bijzonder belangrijke plek om het toe te passen opkomend sociaalwetenschappelijk onderzoek naar wijsheid. Hoewel wijsheid op verschillende manieren wordt gedefinieerd, kan het worden opgevat als het nemen van beslissingen vanuit een breder, op waarden gebaseerd perspectief en het handelen op een manier die het welzijn bevordert.
De afgelopen tien jaar onderzoeker in de consumentenpsychologie David Mick en ik hebben gestudeerd wat dat betekent als het om consumptie gaat. “Consumentenwijsheid?” vraag je je misschien af. Is dat geen oxymoron?
Maar er zijn grote verschillen in de manier waarop we consumeren – en zoals uit ons onderzoek blijkt, kan dit tot zeer uiteenlopende effecten op het individuele welzijn leiden.
Consumentenwijsheid definiëren
Voortbouwend op een deel van Davids eerdere werkbegon ik mijn eigen onderzoek naar consumentenwijsheid in de zomer van 2015, waarbij ik tientallen mensen in de VS interviewde die door anderen in hun gemeenschap waren geïdentificeerd als modellen van wijsheid. Eerder onderzoek leidde me naar omgevingen waar ik gemakkelijk mensen kon vinden die verschillende aspecten van wijsheid vertegenwoordigden: bruikbaarheid op boerderijen in de staat New York; milieubeheer in Portland, Oregon; en gemeenschapswaarden in Tidewater, Virginia.
Ik heb de term ‘wijsheid’ echter niet gebruikt. Het kan intimiderend zijn en mensen definiëren het vaak eng. In plaats daarvan sprak ik met mensen wier leeftijdsgenoten hen omschrijven als voorbeeldige besluitvormers – mensen die een leven leiden waarin rekening wordt gehouden met zowel het heden als de toekomst, en die hun behoeften in evenwicht brengen met die van anderen.
Uit die gesprekken ontwikkelden David en ik een theorie over consumentenwijsheid. Met de hulp van een derde co-auteur, Kelly Hawshebben we dit raamwerk gevalideerd via nationale onderzoeken met duizenden deelnemers, creërend de consumentenwijsheidsschaal.
De schaal laat zien hoe consumentenwijsheid niet een verheven ideaal is, maar een reeks praktische gewoonten. Sommige gaan over het beheren van geld. Sommige gaan over doelen en persoonlijke filosofie, en andere gaan over een bredere impact.
We hebben ontdekt dat zes dimensies de overgrote meerderheid omvatten van wat we consumentenwijsheid zouden noemen:
- Verantwoordelijkheid: het beheren van middelen om een lonende maar realistische levensstijl te ondersteunen.
- Doel: prioriteit geven aan uitgaven die persoonlijke groei, gezondheid en relaties ondersteunen.
- Perspectief: voortbouwen op ervaringen uit het verleden en anticiperen op toekomstige gevolgen.
- Redenering: het zoeken en toepassen van betrouwbare, relevante informatie; het filteren van het geluid van reclame en popcultuur.
- Flexibiliteit: openstaan voor alternatieven zoals lenen, huren of tweedehands kopen.
- Duurzaamheid: uitgaven op manieren die de sociale of ecologische doelstellingen en waarden van de koper ondersteunen.
Dit zijn geen abstracte eigenschappen. Het zijn alledaagse manieren van uw uitgaven afstemmen op uw doelen, middelen en waarden.
Belangrijk is dat mensen met hogere scores op de schaal scoren rapporteren een grotere levenstevredenheidevenals een betere gezondheid, financiële zekerheid en een gevoel van zingeving in het leven. Deze resultaten houden zelfs stand als rekening wordt gehouden met bekende determinanten van welzijn, zoals werktevredenheid en ondersteunende relaties. Met andere woorden: consumentenwijsheid levert een onderscheidende en ondergewaardeerde bijdrage aan het welzijn.
Het in de praktijk brengen
Deze zes dimensies bieden een andere kijk op vakantienormen: een die de manier waarop je over geschenken moet denken, opnieuw kan formuleren.
Interessant is dat het Engelse woord ‘gift’ hierop teruggaat de Oudnoorse rune gyfuwat vrijgevigheid betekent. Het herinnert ons eraan dat echt geven niet gaat over het aanvinken van vakjes bij verwijzingen, het genereren van inkomstengenererende cadeaugidsen of het toegeven aan gelikte promoties of rages. Vrijgevigheid gaat over het focussen op het welzijn van iemand anders en onze relatie met hem of haar.
Vanuit het perspectief van consumentenwijsheid betekent dit dat je je afvraagt wat werkelijk zal bijdragen aan het leven van de ontvanger. Een van de belangrijkste dimensies van consumentenwijsheid is ‘doel’: het idee dat doordachte uitgaven persoonlijke groei, gezondheid, plezier en een gevoel van verbondenheid kunnen bevorderen. Weg met trendy gadgets, fast fashion en rommelige decoraties of snuisterijen: dingen die op dat moment spannend aanvoelen, maar snel vergeten worden. Met kwaliteitskoptelefoons, een gedeelde kookles, een bordspel en een workshop of hulpmiddelen om een hobby te ondersteunen – geschenken die groei, vreugde en een diepere verbinding kunnen veroorzaken.
In mijn lopende onderzoek hebben mensen wijze geschenken beschreven als geschenken die waarde definiëren vanuit het perspectief van de ontvanger – geschenken die in de loop van de tijd betekenisvol en nuttig blijven. De meest verstandige geschenken bevestigen volgens de respondenten ook de identiteit van de ontvanger, waaruit blijkt dat de gever ze echt begrijpt en waardeert.
Verstandiger consumeren is leerbaar, meetbaar en heeft consequenties. Door geschenken te kiezen die het doel en de oorspronkelijke geest van ‘gyfu’ (echte vrijgevigheid) weerspiegelen, kunnen we de feestdagen minder stressvol maken. Wat nog belangrijker is, we kunnen ze betekenisvoller maken: relaties versterken op een manier die lang daarna vreugde schenkt.
Michaël Lynx is een JS Mack-professor in bedrijfskunde bij Willem & Maria.
Dit artikel is opnieuw gepubliceerd van Het gesprek onder een Creative Commons-licentie. Lees de origineel artikel.


