Annie Leibovitz bespreekt het nieuwe deel van haar fotoboek over vrouwen

Annie Leibovitz betreedt het Wiltern-podium onder het daverende gejuich van 1.500 voornamelijk vrouwelijke fans. Ze neemt plaats op het podium, een klein, nonchalant gekleed figuurtje op een groot podium. Op het scherm achter haar staan ​​afbeeldingen van de bijpassende covers van haar nieuwe set met twee boeken, ‘Annie Leibovitz: Women’. Deel 1 is haar collectie uit 1999. Deel 2 bevat 100 nieuwe foto’s die in de 25 jaar daarna zijn gemaakt. Alles bij elkaar zoomt de set in slipcase in op de afgelopen kwart eeuw van de Amerikaanse vrouw, weergegeven in 250 afbeeldingen van dansers, acteurs, astronauten, kunstenaars, politici, boeren, schrijvers, CEO’s, filantropen, soldaten, muzikanten, atleten, socialites en wetenschappers.

“Het boek was het idee van Susan”, zegt Leibovitz dinsdag, verwijzend naar schrijver Susan Sontag, haar partner tot de dood van Sontag in 2004. “Ik dacht dat het maken van een fotoboek over vrouwen een slecht idee was, net zoals uitgaan en de oceaan fotograferen. Maar toen hoorde ik wat Hillary Clinton zei op de VN-vrouwenconferentie in 1995: ‘Vrouwenrechten zijn mensenrechten, en mensenrechten zijn vrouwenrechten’ – en ik heroverwoog.” Applaus doet de Wiltern-spanten trillen.

Er verschijnt een afbeelding uit Deel 2, met een somber ogende Sontag. “Dit is het laatste formele portret van Susan”, zegt Leibovitz. “Je zou kunnen denken dat ze een gevoel van kracht uitstraalt, maar eigenlijk was ze boos op me omdat ik haar naar buiten had laten gaan om de foto te maken.” De menigte buldert van het lachen.

Denk aan Leibovitz en er komen een aantal legendarische foto’s in je op. Whoopi Goldberg ondergedompeld in een met melk gevulde badkuip op de cover van Vanity Fair, juli 1984. Ook op VF-covers: Michael Jackson, passend gekleed en gefotografeerd in zwart-wit, in 1989. Demi Moore, volledig zwanger en volledig naakt, twee jaar later. Maar de foto die Leibovitz’ meest iconische tot nu toe blijft, is de cover van Rolling Stone uit januari 1981, met een naakte, foetale John Lennon gewikkeld rond Yoko Ono. “John kwam naakt opdagen”, vertelt Leibovitz aan het publiek. “Yoko wilde kleding dragen, dus ze is volledig gekleed.” Leibovitz maakte de Polaroid op 8 december 1980 – een paar stappen verwijderd van, en een paar uur daarvoor, Lennon werd neergeschoten en vermoord door voormalig fan Mark David Chapman.

In deel 2 vinden we Joan Baez op blote voeten in een boom zitten en op haar gitaar tokkelen; een zwangere Rihanna gehuld in juwelen en bont; Billie Eilish droomt over een dagboek met potlood in de hand; Shonda Rhimes met haar voeten omhoog op een bureau zo massief als haar oeuvre; en een ongeremde Michelle Obama zoals we haar nog nooit eerder hebben gezien: kin omhoog, ogen dicht, haar naar achteren geworpen, T-shirt en spijkerbroek uit elkaar zodat haar middenrif zichtbaar wordt. “Ik was in shock”, zegt Leibovitz. ‘Maar de assistent van de first lady stond naast me en riep: ‘Dat is zo Mijn eerste dame!’”

Bekende gezichten domineren, maar daartussen verweven portretten van ‘gewone’ Amerikaanse vrouwen. Een botanicus gaat Oprah Winfrey voor, een filantroop en een rabbijn omringen de oprichter van een non-profitorganisatie Skid Row, de reproductieve rechtenactivisten van Moms Demand Action delen de ruimte met een naakte Lady Gaga. ‘Ik zei dat ze een briefje mee moest nemen,’ zegt Leibovitz. “Ik heb liever dat mensen op dit punt in mijn leven hun kleren aanhouden.”

Deel 2 bevat elk één essay van activiste Gloria Steinem, de Nigeriaanse schrijver Chimamanda Ngozi Adichie en Leibovitz zelf. Steinem schrijft: “Dit boek zal ons helpen ons avontuurlijke ware zelf te ontdekken. … Wij zijn atomen die op hun plaats ronddraaien, beïnvloed door en beïnvloeden degenen dichtbij en ver weg van waar we zijn.”

Adichie is het daarmee eens. “Als geheel genomen,” schrijft ze, “creëren deze foto’s een diep ontroerende ervaring, ze weerleggen de unieke lens, ze genieten van de kracht van pluraliteit, en vanwege – of misschien ondanks – hun brede bereik, zijn ze doordrenkt van een geest die gemeenschappelijk, collectief en zelfs verenigend is – en uiteindelijk hoopvol.”

Leibovitz besluit het tweede boek. “Voor dit boek heb ik nagedacht over kwesties die vandaag de dag belangrijk zijn”, schrijft ze. In 2016, toen ze begon te werken aan Deel 2, vertelde de notoir afgezonderde Leibovitz een verslaggever van de New York Times over de landelijke ‘praatkringen’ die zij en Steinem hadden georganiseerd, waarin vrouwen hun ervaringen deelden met kwesties als seksueel geweld, technologie en mensenrechten. ‘Als ik in zulke groepen praat, krijg ik er tranen van,’ zei Leibovitz tegen de verslaggever, eraan toevoegend dat het nieuwe werk dat ze voor Deel 2 maakte ‘democratischer’ was. Deel 2 is inderdaad diverser, mogelijk als reactie op een veelbesproken kritiek op Leibovitz’ foto’s van zwarte vrouwen.

Geen enkele beroemdheid overleeft roem zonder een of twee lagen bezoedeling op te lopen. In de decennia tussen deel 1 en deel 2 schilderden Leibovitz’ representaties van zwarte vrouwen Leibovitz samen met die van haar. A Guardian-verhaal uit 2022 kopte: “Annie Leibovitz bewijst maar weer eens: ze kan geen zwarte vrouwen fotograferen.”

“De foto’s van Leibovitz zijn wat er gebeurt als Zwartheid wordt gezien door een witte blik die niet in staat is de ware schoonheid ervan vast te leggen”, schreef Tayo Bero, verwijzend naar een lijst van Leibovitz-onderwerpen, waaronder Simone Biles, Viola Davis, Serena Williams en Rihanna. Bero schreef: ‘In alle gevallen slaagt ze erin haar onderwerpen er saai, asy, gepijnigd en verdrietig uit te laten zien, heel wat anders dan de levendige en gracieuze mensen die ze gewoonlijk zijn.’

Bero en anderen hadden vooral kritiek op een afbeelding die Leibovitz voor Vogue maakte, waarop rechter Ketanji Brown Jackson van het Hooggerechtshof afgebeeld staat bij het Lincoln Memorial. Op de foto staat het sneeuwwitte marmeren beeld centraal, met uitzicht op Brown Jackson linksonder. Wanneer dat beeld in de Wiltern verschijnt, spreekt Leibovitz over haar eigen ervaring met het maken ervan, en niet over de controverse rond de publicatie ervan. “Ik stond sceptisch tegenover dat idee”, zegt Leibovitz. “Maar ze liep de rotonde binnen en begon de woorden van Lincoln te lezen die in de muur gegraveerd waren. Het was zo’n ontroerend moment.”

Twee jaar later werd de controverse opnieuw aangewakkerd door Leibovitz’ afbeeldingen van Zendaya, ook in Vogue. Een stuk uit april 2024 op de website Screenshotmedia herhaalde dat de foto’s er niet in slaagden “de schoonheid van gemelaniseerde huidtinten accuraat weer te geven, met slechte verlichting die vaak resulteert in matte afbeeldingen.”

In haar inleidende essay bij Deel 2 prijst Adichie daarentegen de gevoeligheid van Leibovitz. “De eerste keer dat Annie mij fotografeerde, meer dan tien jaar geleden, bij mij thuis, voelde ze meteen mijn ongemak en wist dat het niet alleen te maken had met mijn algemene onhandigheid om gefotografeerd te worden. Het ging specifiek over mijn buik, die net postpartum was, hoewel ik me waarschijnlijk nog steeds zorgen zou hebben gemaakt, zelfs als dat niet zo was…. Annies optimistische reactie was een opluchting. Er was geen verdeeldheid, geen oordeel.”

Rihanna in het Ritz Hotel, Parijs, in 2022, uit “Annie Leibovitz: Women.”

(Annie Leibovitz)

Leibovitz, haar vertegenwoordigers en haar uitgever, Phaidon Press, weigerden commentaar te geven op de kritiek. In een e-mailinterview met Deborah Aaronson, vice-president van Phaidon, die aan vier Leibovitz-titels werkte, zei Aaronson: “‘Women’ bevestigt opnieuw de plaats van Annie Leibovitz in de fotografische canon. In de ‘Women’-serie legt ze een breed scala aan ervaringen en mensen vast die in verschillende domeinen leven en werken die ongeëvenaard zijn. Ik geloof dat de serie haar de belangrijkste chroniqueur van vrouwen in de afgelopen 50 jaar maakt.”

Annie Leibovitz ging op 22-jarige leeftijd naar het San Francisco Art Institute met de bedoeling schilder te worden. Maar een cursus nachtfotografie die ze in een opwelling volgde, veranderde haar medium en haar leven. Terwijl ze nog studeerde en blijk gaf van het zelfvertrouwen dat haar carrière zou kenmerken, gooide Leibovitz een Lennon-shoot voor Rolling Stone. Drie jaar later, onsterfelijk geworden als de laatste fotograaf van Lennon en Ono, werd Leibovitz de hoofdfotograaf van Rolling Stone.

In 1983 trad Leibovitz toe tot de staf van Vanity Fair, waar haar onderzoeksveld en haar sociale sfeer zich uitbreidden met acteurs, atleten en politici. In 1991 werd ze de eerste vrouw die een solotentoonstelling had in de National Portrait Gallery in Washington, DC. In 2000 werd ze benoemd tot Library of Congress Living Legend.

In 2001, op 52-jarige leeftijd, beviel Leibovitz van haar eerste dochter, Sarah Cameron Leibovitz. Sontag stond naast haar bed. In mei 2005 werd Leibovitz via een draagmoeder de moeder van tweelingdochters, Susan (genoemd naar haar geliefde schilderzuster) en Samuelle. In 2009 kreeg Leibovitz de opdracht om het officiële portret te maken van de eerste familie: president Barack Obama; zijn vrouw, Michelle; en hun dochters, Sasha en Malia, waarmee ze de relatie voortzetten die begon in 2004 toen ze Obama fotografeerde in zijn strijd voor de Amerikaanse Senaat.

“Ik wil het Witte Huis fotograferen,” zegt Leibovitz, “maar ik denk niet dat er veel van over zal zijn als ik er ben.” De avond eindigde zoals ze begon: met het enthousiaste applaus van haar publiek.