Wat krijg je als je een van de beste sciencefictionschrijvers aller tijden combineert met een low-budget actiefilm uit de jaren negentig? Als je gok een van de slechtste sciencefictionfilms aller tijden is, zit je er niet ver naast. En toch, wil iets het slechtste van welke categorie dan ook zijn, dan moet het op een spectaculaire manier berucht of slecht zijn. Op 21 november 1990, toen RobotJox in de bioscoop, kreeg het slechte recensies, maar werd het ook snel vergeten, waardoor de status van ‘ergste ding ooit’ onmiddellijk wordt ingetrokken. En 35 jaar later, de misdaad van RobotJox is het niet dat het vergeetbaar is of buitengewoon slecht gemaakt. Die dingen zijn waar, maar wat echt interessant is, is dat het heel duidelijk was, bijna heel goed.
RobotJox speelt zich af in een nabije toekomst waarin nucleaire conflicten ertoe hebben geleid dat oorlog illegaal is geworden. In plaats daarvan blijven er twee grote wereldmachten over, en om conflicten over hulpbronnen en territorium op te lossen, moeten ze twee enorme, door mensen bestuurde robots hebben die het uitvechten. Ja, de strijders zijn massaal aanwezig Voltron–achtige gevechtsmechs, decennia eerder Pacifische randmaar zonder de charme. In plaats daarvan worden de gekke robotgevechten veel minder leuk gemaakt door de sombere, door de Koude Oorlog geobsedeerde thema’s. De twee linkse wereldmachten zijn duidelijk slechts plaatsvervangers voor de VS en de USSR, wat behoorlijk gedateerd aanvoelt, zelfs voor 1990, toen de Berlijnse Muur het jaar daarvoor net was gevallen. (In alle eerlijkheid, RobotJox zou in 1989 uit moeten komen, maar werd vertraagd uitgebracht.)
Toch geven de thema’s uit de Koude Oorlog de film een tekenfilmachtige kwaliteit, waarin de slechte Russische robotjockey Alexander (Paul Koslo) mensen alleen maar beledigt en voortdurend bedriegt, terwijl de “good guy” held robotjockey, Achilles (genrelegende Gary Graham), de enige persoon lijkt te zijn die zich bekommert om onschuldige omstanders.
In een werkelijk absurde wending in het eerste bedrijf wint Achilles bijna zijn robotgevecht tegen Alexander, maar slaat per ongeluk een enorme mech-tegenstander op een stel toeschouwers die op de tribunes zitten. Waarom staan er tribunes op een leeg slagveld in een post-apocalyptische woestenij? Dit concept wordt met de hand weggewuifd omdat de rest van de film moet gebeuren, en toch voedt de gruwelijke verplettering van 300 mensen op de tribunes een groot deel van de poging van de film tot pathos.
Maar ondanks alle slechte ideeën in RobotJox (een voormalige robotjockeykampioen genaamd “Tex” die een cowboyhoed draagt, zou de kroon kunnen spannen), er liggen genoeg goede ideeën verborgen in dit gemartelde scenario.
De film werd geschreven in opdracht van de met een Hugo Award bekroonde auteur Joe Haldeman, een echte meester op het gebied van de SF-literatuur, en zowel toen als nu, waarschijnlijk het best bekend om zijn roman De eeuwige oorlog. Haldeman werkte mee RobotJox met Stuart Gordon nadat het tweetal had geprobeerd mee te nemen Eeuwige oorlog jaren eerder op het scherm. Naar verluidt, en in veel interviews sindsdien, maakte Haldeman duidelijk dat hij en Gordon het niet eens waren over de toon en de aard van de film, met name het idee dat Gordon wilde dat de verschillende personages zo hyperbolisch en archetypisch mogelijk waren, terwijl Haldeman meer subtiliteit wilde.
“Ik zou proberen de wetenschap in iets redelijks te veranderen; Stuart zou het weer veranderen in tekenfilms op zaterdagochtend”, aldus Haldeman zei in een bericht op zijn eigen website in 2004. Deze beschrijving lijkt enigszins genereus, als een cartoonversie van een klaprooszaterdagochtend RobotJox zou beter zijn geweest dan de mengelmoes die we feitelijk kregen. Over het algemeen zijn er in tekenfilms op zaterdagochtend geen vrouwen en kinderen te zien die worden vertrapt door vallende robots. In plaats daarvan is het het compromis van RobotJox dat maakt het tot een mislukking, niet dat Gordon zijn zin volledig kreeg, of dat Haldeman de zijne kreeg; het is een onheilig mengsel, dat je echt moet zien om te geloven.
Maar is het de ultiem moordmachine?
Filmwinkel/Shutterstock
Toch slagen Haldemans slimme sciencefiction-vaardigheden om de wereld op te bouwen op veel gebieden door: de meeste jockeys zijn analfabeet, omdat kennis en lezen in deze toekomst feitelijk alleen voor de elite bestemd zijn. Verschillende ziekten zijn wijdverspreid, wat betekent dat we burgers verschillende gezichtsbedekkingen zien dragen, een enigszins vooruitziend beeld van de komende wereld. Door het hele verhaal heen suggereren Haldemans schrijfsels dat het echte onderwerp van de film een kwestie van empathie is; als je je verschuilt achter een enorm robotpak, kun je gemakkelijk je gevoel voor menselijkheid verliezen.
En het is in dit thema dat je een warme ziel vanbinnen kunt voelen RobotJoxeen humanistische sci-fi-boodschap, gevangen, als een persoon die vastzit in een gemechaniseerd robotpak dat overal om hem heen smelt.
