Brigitte Bardot, de Fransen Jaren 60 sekssymbool dat een van de grootste schermsirenes van de 20e eeuw werd en later een militant dierenrechten activist en extreem-rechts ondersteuner, is overleden. Ze was 91.
Bardot overleed zondag in haar huis in Zuid-Frankrijk, aldus Bruno Jacquelin van de Brigitte Bardot Stichting voor de bescherming van dieren. In een gesprek met The Associated Press gaf hij geen doodsoorzaak op en zei dat er geen regelingen waren getroffen voor begrafenis- of herdenkingsdiensten. Ze was vorige maand in het ziekenhuis opgenomen.
Bardot werd een internationale beroemdheid als een geseksualiseerde tienerbruid in de film ‘And God Created Woman’ uit 1956. Geregisseerd door toenmalige echtgenoot Roger Vadim, veroorzaakte het een schandaal met scènes van de langbenige schoonheid die naakt op tafels danste.
Op het hoogtepunt van een filmcarrière die meer dan twintig films en drie huwelijken omvatte, werd Bardot het symbool van een natie die uit de burgerlijke respectabiliteit barstte. Haar warrige, blonde haar, wellustige figuur en pruilende oneerbiedigheid maakten haar tot een van de bekendste sterren van Frankrijk, ook al worstelde ze met depressies.
Haar wijdverspreide aantrekkingskracht was zo groot dat in 1969 haar gelaatstrekken werden gekozen als model voor ‘Marianne’, het nationale embleem van Frankrijk en het officiële Gallische zegel. Bardots gezicht verscheen op beelden, postzegels en munten.
“We rouwen om een legende”, zei de Franse president Emmanuel Macron in een X-post.
Bardots tweede carrière als dierenrechtenactivist was even sensationeel. Ze reisde naar het Noordpoolgebied om melding te maken van de slachting van babyzeehonden. Ze veroordeelde ook het gebruik van dieren bij laboratoriumexperimenten en was tegen islamitische slachtrituelen.
“De mens is een onverzadigbaar roofdier”, vertelde Bardot op haar 73e verjaardag in 2007 aan The Associated Press. “Mijn vergane glorie kan me niets schelen. Dat betekent niets in het aangezicht van een dier dat lijdt, omdat het geen macht heeft, geen woorden om zichzelf te verdedigen.”
Haar activisme dwong het respect van haar landgenoten af en in 1985 ontving ze het Legioen van Eer, de hoogste erkenning van het land.
Draai naar uiterst rechts
Later viel ze echter uit de publieke gratie toen haar tirades over de dierenbescherming een uitgesproken extremistische toon aannamen. Ze hekelde regelmatig de toestroom van immigranten naar Frankrijk, vooral moslims.
Ze werd door Franse rechtbanken vijf keer veroordeeld en beboet wegens het aanzetten tot rassenhaat, bij incidenten die waren geïnspireerd door haar verzet tegen de islamitische praktijk van het slachten van schapen tijdens jaarlijkse religieuze feestdagen.
Bardots huwelijk in 1992 met vierde echtgenoot Bernard d’Ormale, een voormalig adviseur van de extreemrechtse leider van het Front National, Jean-Marie Le Pen, droeg bij aan haar politieke verschuiving. Ze omschreef Le Pen, een uitgesproken nationalist met meerdere eigen racistische overtuigingen, als een ‘aardige, intelligente man’.
In 2012 steunde ze het presidentiële bod van Marine Le Pen, die nu de omgedoopte National Rally-partij van haar vader leidt. Le Pen bracht zondag hulde aan een ‘uitzonderlijke vrouw’ die ‘ongelooflijk Frans’ was.
In 2018, op het hoogtepunt van de #MeToo-beweging, zei Bardot in een interview dat de meeste acteurs die protesteerden tegen seksuele intimidatie in de filmindustrie “hypocriet” waren, omdat velen “de plagen” speelden met producenten om delen binnen te halen.
Ze zei dat ze nooit het slachtoffer was geweest van seksuele intimidatie en vond het ‘charmant om te horen dat ik mooi was of dat ik een lekker kontje had.’
Bevoorrechte maar ‘moeilijke’ opvoeding
Brigitte Anne-Marie Bardot werd op 28 september 1934 geboren als zoon van een rijke industrieel. Ze was een verlegen kind, studeerde klassiek ballet en werd ontdekt door een familievriend die haar op 14-jarige leeftijd op de cover van het tijdschrift Elle plaatste.
Bardot omschreef haar jeugd ooit als ‘moeilijk’ en zei dat haar vader een strenge discipliner was die haar soms strafte met een paardenzweep.
Vadim, een Franse filmproducent met wie ze in 1952 trouwde, zag haar potentieel en schreef ‘And God Created Woman’ om haar provocerende sensualiteit, een explosieve cocktail van kinderlijke onschuld en rauwe seksualiteit, te laten zien.
De film, waarin Bardot wordt geportretteerd als een tiener die trouwt om aan een weeshuis te ontsnappen en vervolgens met haar zwager naar bed gaat, had een beslissende invloed op New Wave-regisseurs Jean-Luc Godard en François Truffaut, en belichaamde het hedonisme en de seksuele vrijheid van de jaren zestig.
De film was een kassucces en maakte Bardot tot een superster. Haar meisjesachtige pruillip, kleine taille en royale buste werden vaak meer gewaardeerd dan haar talent.
“Het is een schande om zo slecht te hebben gehandeld”, zei Bardot over haar vroege films. “Ik heb in het begin veel geleden. Ik werd echt behandeld als iemand die minder dan niets was.”
Bardots onbeschaamde liefdesrelatie buiten het scherm met co-ster Jean-Louis Trintignant vervaagde de grenzen tussen haar publieke en privéleven en maakte van haar een populaire prijs voor paparazzi.
Bardot heeft zich nooit aan de schijnwerpers aangepast. Ze gaf de voortdurende media-aandacht de schuld van de zelfmoordpoging die tien maanden na de geboorte van haar enige kind, Nicolas, volgde. Twee weken voordat ze beviel, hadden fotografen bij haar ingebroken om een foto van haar zwangere vrouw te maken.
De vader van Nicolas was Jacques Charrier, een Franse acteur met wie ze in 1959 trouwde, maar die zich nooit op zijn gemak voelde in zijn rol als Monsieur Bardot. Bardot gaf haar zoon al snel af aan zijn vader en zei later dat ze chronisch depressief was geweest en niet klaar was voor de plichten van het moederschap.
“Ik was toen op zoek naar roots”, zegt ze in een interview. “Ik had niets te bieden.”
In haar autobiografie ‘Initiales BB’ uit 1996 vergeleek ze haar zwangerschap met ‘een tumor die in mij groeit’ en beschreef Charrier als ’temperamentvol en beledigend’.
Bardot trouwde in 1966 met haar derde echtgenoot, de West-Duitse miljonair-playboy Gunther Sachs, en drie jaar later scheidden ze.
Tot haar films behoorden “A Parisian” (1957); “In Case of Misfortune”, waarin ze in 1958 speelde met filmlegende Jean Gabin; “De waarheid” (1960); “Privéleven” (1962); “Een verrukkelijke idioot” (1964); “Sjalako” (1968); “Vrouwen” (1969); “De beer en de pop” (1970); “Rumboulevard” (1971); en “Don Juan” (1973).
Met uitzondering van het veelgeprezen ‘Contempt’ uit 1963, geregisseerd door Godard, werden Bardots films zelden gecompliceerd door plots. Vaak waren het voertuigen om Bardot tentoon te stellen in schaarse jurken of naakt in de zon te stoeien.
“Het was nooit een grote passie van mij”, zei ze over het maken van films. “En het kan soms dodelijk zijn. Marilyn (Monroe) is daardoor omgekomen.”
Bardot trok zich in 1973 op 39-jarige leeftijd terug in haar Riviera-villa in St. Tropez na ‘The Woman Grabber’. Toen fans zondag bloemen naar haar huis brachten, riep de plaatselijke regering van St. Tropez op tot “respect voor de privacy van haar familie en de sereniteit van de plaatsen waar ze woonde.”
Heruitvinding op middelbare leeftijd
Tien jaar later verscheen ze met een nieuwe persoonlijkheid: een dierenrechtenlobbyist, haar gezicht was gerimpeld en haar stem klonk diep na jaren van zwaar roken. Ze verliet haar jetsetleven en verkocht filmmemorabilia en sieraden om een stichting op te richten die zich uitsluitend richtte op het voorkomen van dierenmishandeling.
Depressie achtervolgde haar soms en ze zei dat ze op haar 49e verjaardag opnieuw zelfmoord probeerde te plegen.
Haar activisme kende geen grenzen. Ze drong er bij Zuid-Korea op aan de verkoop van hondenvlees te verbieden en schreef ooit aan de Amerikaanse president Bill Clinton met de vraag waarom de Amerikaanse marine twee dolfijnen had heroverd die ze in het wild hadden vrijgelaten.
Ze viel eeuwenoude Franse en Italiaanse sporttradities aan, waaronder de Palio, een paardenrace die voor iedereen toegankelijk is, en voerde campagne namens wolven, konijnen, katjes en tortelduiven.
“Het is waar dat ik me soms laat meeslepen, maar als ik zie hoe langzaam de zaken vooruitgaan … neemt mijn nood de overhand,” vertelde Bardot aan de AP toen hem werd gevraagd naar haar overtuigingen op het gebied van rassenhaat en haar verzet tegen rituele moslimslachtingen.
In 1997 verwijderden verschillende steden door Bardot geïnspireerde beelden van Marianne nadat de actrice anti-immigrantengevoelens had geuit. Ook dat jaar ontving ze doodsbedreigingen nadat ze had opgeroepen tot een verbod op de verkoop van paardenvlees.
Milieuactivist Paul Watson, die in 1977 samen met Bardot tijdens een zeehondenjachtprotest in Canada werd geslagen en vijftig jaar lang met haar campagne voerde, erkende dat “velen het niet eens waren met Brigitte’s politiek of met sommige van haar opvattingen.”
“Haar trouw was niet aan de mensenwereld”, zei hij. “De dieren van deze wereld hebben vandaag een geweldige vriend verloren.”
Bardot zei ooit dat ze zich identificeerde met de dieren die ze probeerde te redden.
“Ik kan gejaagde dieren begrijpen, vanwege de manier waarop ik werd behandeld”, zei Bardot. “Wat mij overkwam was onmenselijk. Ik werd voortdurend omringd door de wereldpers.”
Elaine Ganley verzorgde vóór haar pensionering de rapportage voor dit verhaal. Angela Charlton heeft bijgedragen aan dit rapport.
—Thomas Adamson en Elaine Ganley, Associated Press
