De Verenigde Staten hebben maandag een toezegging van 2 miljard dollar voor humanitaire hulp van de VN aangekondigd De regering van president Donald Trump blijft snijden Amerikaanse buitenlandse hulp en waarschuwt organisaties van de Verenigde Naties om zich ‘aan te passen, te krimpen of te sterven’ in een tijd van nieuwe financiële realiteiten.
Het geld is een klein deel van wat de VS in het verleden hebben bijgedragen, maar weerspiegelt wat volgens de regering een genereus bedrag is dat de status van de Verenigde Staten als ’s werelds grootste humanitaire donor zal behouden.
De belofte creëert een overkoepelend fonds waaruit geld zal worden uitgedeeld aan individuele instanties en prioriteiten, een belangrijk onderdeel van de Amerikaanse eisen drastische veranderingen over de hele wereld, die veel humanitaire hulpverleners hebben gealarmeerd en hebben geleid tot ernstige bezuinigingen op programma’s en diensten.
De 2 miljard dollar is slechts een fractie van de traditionele Amerikaanse humanitaire financiering voor door de VN gesteunde programma’s, die volgens gegevens van de VN de afgelopen jaren oploopt tot 17 miljard dollar per jaar. Amerikaanse functionarissen zeggen dat slechts 8 tot 10 miljard dollar daarvan aan vrijwillige bijdragen is geweest. De Verenigde Staten betalen ook miljarden aan jaarlijkse contributies in verband met hun VN-lidmaatschap.
Critici zeggen dat de bezuinigingen op de ontwikkelingshulp in het Westen kortzichtig zijn geweest, miljoenen mensen in de richting van honger, ontheemding of ziekte hebben gedreven en de Amerikaanse zachte macht over de hele wereld hebben geschaad.
Een jaar van crisis in de hulp
Deze stap sluit een crisisjaar af voor veel VN-organisaties, zoals de vluchtelingen-, migratie- en voedselhulporganisaties. De regering-Trump heeft al miljarden bezuinigd op de Amerikaanse buitenlandse hulp, wat hen ertoe heeft aangezet te bezuinigen op de uitgaven, hulpprojecten en duizenden banen. Ook andere traditionele westerse donoren hebben de uitgaven verlaagd.
De aangekondigde Amerikaanse toezegging voor hulpprogramma’s van de Verenigde Naties – ‘s werelds grootste verstrekker van humanitaire hulp en de grootste ontvanger van Amerikaans humanitair hulpgeld – krijgt vorm in een voorlopige overeenkomst met het VN-Bureau voor de Coördinatie van Humanitaire Zaken (OCHA), geleid door Tom Fletcher, een voormalige Britse diplomaat en regeringsfunctionaris.
Zelfs nu de VS zijn hulp terugtrekt, zijn de behoeften over de hele wereld explosief gestegen: er is dit jaar hongersnood geregistreerd in delen van het door conflicten geteisterde Soedan en Gaza, en overstromingen, droogte en natuurrampen die veel wetenschappers aan de klimaatverandering toeschrijven, hebben vele levens gekost of duizenden uit hun huizen verdreven.
De bezuinigingen zullen grote gevolgen hebben voor VN-filialen zoals de Internationale Organisatie voor Migratie, het Wereldvoedselprogramma en de vluchtelingenorganisatie UNHCR. Ze hebben dit jaar al miljarden minder van de VS ontvangen dan onder de jaarlijkse toewijzingen van de vorige regering-Biden – of zelfs tijdens de eerste ambtstermijn van Trump.
Het idee is nu dat het kantoor van Fletcher – dat vorig jaar een “humanitaire reset” in gang heeft gezet om de efficiëntie, verantwoording en effectiviteit van het uitgegeven geld te verbeteren – een sluis zal worden voor Amerikaans en ander hulpgeld dat vervolgens naar die instanties kan worden doorgestuurd, in plaats van verspreide Amerikaanse bijdragen aan een verscheidenheid aan individuele verzoeken om hulp.
De VS streven naar consolidatie van de hulp
De Verenigde Staten willen een “meer geconsolideerd leiderschapsgezag” zien in de VN-hulpverleningssystemen, zei een hoge functionaris van het ministerie van Buitenlandse Zaken, die op voorwaarde van anonimiteit sprak om details te verstrekken vóór de aankondiging bij de Amerikaanse diplomatieke missie in Genève.
Volgens het plan gaan Fletcher en zijn coördinatiebureau “de controle uitoefenen” op de manier waarop geld wordt verdeeld onder de agentschappen, zei de functionaris.
“Deze humanitaire reset bij de Verenigde Naties zou meer hulp moeten opleveren met minder belastinggeld – en meer gerichte, resultaatgerichte hulp moeten bieden, in lijn met het Amerikaanse buitenlandse beleid”, aldus de Amerikaanse ambassadeur bij de Verenigde Naties Michael Waltz.
Amerikaanse functionarissen zeggen dat de 2 miljard dollar slechts een eerste uitgave is om de jaarlijkse oproep van OCHA om geld te helpen financieren, die eerder deze maand werd aangekondigd. Fletcher, die het verstoorde hulplandschap opmerkte, heeft het verzoek dit jaar al verlaagd. Andere traditionele VN-donoren zoals Groot-Brittannië, Frankrijk, Duitsland en Japan hebben de hulptoewijzingen verlaagd en hebben dit jaar hervormingen nagestreefd.
“De overeenkomst vereist dat de VN de humanitaire functies consolideert om de bureaucratische overhead, onnodige duplicatie en ideologische kruip te verminderen”, aldus het ministerie van Buitenlandse Zaken in een verklaring. “Individuele VN-agentschappen zullen zich moeten aanpassen, inkrimpen of sterven.”
“Nergens zijn hervormingen belangrijker dan bij de humanitaire organisaties, die een deel van het meest cruciale werk van de VN uitvoeren”, voegde het departement eraan toe. “Het akkoord van vandaag is een cruciale stap in die hervormingsinspanningen, waarbij het streven van president Trump om de meest genereuze natie ter wereld te blijven in evenwicht wordt gebracht met de noodzaak om hervormingen door te voeren in de manier waarop we de humanitaire inspanningen van de VN financieren, controleren en integreren.”
In de kern zal het hervormingsproject bijdragen aan het opzetten van financieringspools die kunnen worden gericht op specifieke crises of op landen in nood. In eerste instantie zullen in totaal zeventien landen het doelwit zijn, waaronder Bangladesh, Congo, Haïti, Syrië en Oekraïne.
Eén van de meest wanhopige landen ter wereld, Afghanistan, is daar niet bij inbegrepen, net als de Palestijnse gebieden, waarvan functionarissen zeggen dat ze gedekt zullen worden door geld dat voortkomt uit Trumps nog onvolledige vredesplan voor Gaza.
Het project, dat al maanden in de maak is, komt voort uit de al lang bestaande opvatting van Trump dat de wereldorganisatie grote beloftes heeft, maar er niet in is geslaagd deze waar te maken, en – in zijn ogen – te ver is afgedwaald van haar oorspronkelijke mandaat om levens te redden en tegelijkertijd de Amerikaanse belangen te ondermijnen, radicale ideologieën te bevorderen en verkwistende, onverklaarbare uitgaven aan te moedigen.
Fletcher prees de deal en zei in een verklaring: “Op een moment van enorme mondiale spanning laten de Verenigde Staten zien dat ze een humanitaire supermacht zijn, die hoop biedt aan mensen die alles verloren hebben.”
—Jamey Keaten en Matthew Lee, Associated Press
