Een jaar na de vliegtuigcrash van Azerbaijan Airlines nabij de Kazachse stad Aktau denken inwoners en hulpverleners nog steeds aan de dag waarop 38 mensen omkwamen.
Op 25 december 2024 om 11.00 uur Astana-tijd (7.00 uur CET) meldde de luchtverkeersleiding van de luchthaven van Aktau dat een passagiersvliegtuig van Azerbaijan Airlines dat van Baku naar Grozny vloog de noodtoestand had uitgeroepen en had verzocht om op de luchthaven te landen.
Het vliegtuig, dat om 11.25 uur zou landen, stortte slechts vijf minuten later neer tussen het vliegveld en het dorp Akshukyr, ongeveer 3 kilometer van de landingsbaan.
Het vliegtuig vervoerde 67 mensen, waaronder vijf bemanningsleden. Bij de crash kwamen 38 mensen om, terwijl 29 mensen met verwondingen overleefden.
Artsen van het Mangystau Regional Emergency Medical Center waren de eersten die op de crashlocatie arriveerden. Ospan Orazbekov vertelde Euronews dat hij het allemaal voor zijn ogen zag gebeuren.
“Samen met een paramedicus en een ambulancechauffeur reed ik onmiddellijk naar het vliegveld. Onderweg zag ik het vliegtuig in de lucht, extreem snel bewegend met de neus naar de grond gericht”, herinnert Orazbekov zich.
“Ik hoopte dat de piloten op de landingsbaan konden landen, maar het vliegtuig vloog langs het vliegveld richting het dorp Akshukyr. Ik zei tegen de chauffeur dat we er achteraan moesten gaan”, herinnert hij zich.
“We waren aan het rijden en hielden het vliegtuig in de gaten, maar toen verscheen er zwarte rook. We versnelden en probeerden er zo snel mogelijk te komen. Toen we aankwamen, zagen we dat het vliegtuig in twee delen was gebroken”, zegt Orazbekov.
“Het voorste gedeelte stond in brand, dus zijn we meteen naar het staartgedeelte gegaan omdat daar mensen zaten. We hebben alles gedaan wat we konden. We hebben acht gewonde passagiers losgemaakt. Daarna ben ik dieper het wrak ingegaan om te kijken of er kinderen of zwangere vrouwen in zaten.”
“Ik herinner me elk gezicht van elke persoon die ik uit het vliegtuig heb gered, en ik zie ze nog steeds”, zei Orazbekov.
In de eerste momenten na de crash haastten de lokale bewoners zich naar de locatie. Mensen die langsreden stopten om passagiers te helpen het vliegtuig te verlaten. De gewonden werden naar het regionale multidisciplinaire ziekenhuis van Mangystau gebracht.
Voor reanimatiearts Bakytzhan Koybekov begon 25 december 2024 als elke andere dag. Na de vliegtuigcrash werd het ziekenhuis geïnformeerd dat er mensen onderweg waren die gewond raakten bij de crash.
Artsen hielden snel een spoedvergadering en maakten bedden en behandelruimtes klaar. In totaal werden 29 mensen naar ziekenhuizen in Aktau gebracht, waarvan elf in kritieke toestand op de intensive care.
“De toestand van de patiënten was kritiek. Velen liepen hoofd- en hersenletsel op, gebroken sleutelbeenderen, armen en schouders. Bij sommige patiënten was elke rib gebroken”, zegt Bakytzhan Koybekov, hoofd van de ICU van het Mangystau Regionaal Multidisciplinair Ziekenhuis.
Inwoners van Aktau reageerden snel op een dringende oproep. Bij het bloedcentrum van de stad stonden mensen in de rij om bloed te doneren en de gewonden bij de crash te helpen.
“Als artsen hebben we elke dag te maken met veel noodsituaties, maar we hadden niet zoveel mensen tegelijk verwacht. Op dezelfde dag werden Russische burgers per helikopter van de ICU geëvacueerd. Later werden patiënten uit Kirgizië en Azerbeidzjan geleidelijk geëvacueerd naarmate hun toestand stabiliseerde”, voegde hij eraan toe.
“Alle patiënten kregen behandeling en keerden veilig terug naar hun land. We hebben alles gedaan wat we konden. Ik ben mijn team dankbaar, dat dag en nacht heeft gewerkt om voor de patiënten te zorgen.”
Het Kazachse ministerie van Noodsituaties meldde dat de brand in het brandende gedeelte van het vliegtuig binnen 30 minuten na de crash was geblust.
Crashlocatie wordt nog steeds gekenmerkt door tragedie
In februari publiceerde het Kazachse ministerie van Transport een voorlopig rapport over de crash van vlucht 8243, waarin stond dat het vliegtuig binnen enkele seconden tweemaal werd getroffen door “externe objecten” – waarvan later werd vastgesteld dat het granaatscherven waren van exploderende Russische luchtverdedigingsraketten – toen het Grozny vanuit Bakoe naderde.
De piloten verzochten aanvankelijk om uit te wijken naar de luchthavens Mineralnye Vody en Uytash in Makhachkala, maar nadat de Russische luchtverkeersleiding de landingen had geweigerd, verklaarde de bemanning een squawk 7700 en vroeg om een noodlanding op de internationale luchthaven Aktau in Kazachstan.
Het vliegtuig kreeg toestemming om te landen door de luchtverkeersleiding van Aktau, maar nadat het het luchtruim van Kazachstan was binnengekomen, cirkelde het twee keer rond de landingsbaan voordat het tragisch neerstortte bij de derde nadering.
Op 28 december 2024 bood de Russische president Vladimir Poetin zijn excuses aan bij president Ilham Aliyev van Azerbeidzjan voor het “tragische incident” waarbij het vliegtuig in het Russische luchtruim betrokken was, waarbij hij zei dat Oekraïense drones zich op Grozny hadden gericht zonder de verantwoordelijkheid voor de crash op zich te nemen.
Op 9 oktober van dit jaar gaf Poetin echter tijdens een ontmoeting met Aliyev op een regionale top in Doesjanbe toe dat de Russische luchtverdediging verantwoordelijk was voor het neerschieten van het Azerbeidzjaanse passagiersvliegtuig.
Vorig jaar, toen hij naar Sint-Petersburg vloog voor de informele CIS-top, werd Aliyev geïnformeerd over de vliegtuigcrash boven het Russische luchtruim en gaf hij het vliegtuig prompt opdracht terug te keren naar Bakoe.
Voorafgaand aan de eerste verjaardag van de tragedie weigerde Aliyev de informele CIS-top van dit jaar, die op 22 december in Sint-Petersburg werd gehouden, bij te wonen.
Zelfs een jaar later draagt de crashlocatie nog steeds de sporen van de tragedie. Verspreid over de steppe liggen persoonlijke spullen van passagiers, zuurstofmaskers, veiligheidsinstructies, bagagefragmenten en gesmolten rompstukken.
Inwoners van de regio Mangystau hebben op de plek een monument opgericht ter ere van de bemanning en de slachtoffers van de crash.
