Het Israëlische veiligheidskabinet heeft dit goedgekeurd 19 nieuwe nederzettingenbuitenposten op de bezette Westelijke Jordaanoever, terwijl de rechtse regering onder leiding van premier Benjamin Netanyahu actie onderneemt om de vorming van een levensvatbare Palestijnse staat te voorkomen.
Omdat de regering van Netanyahu van de annexatie van bezet Palestijns gebied een prioriteit heeft gemaakt, hebben de Verenigde Naties gezegd dat de uitbreiding van Israëlische nederzettingen in 2025 het hoogste niveau sinds 2017 heeft bereikt.
“Deze cijfers vertegenwoordigen een scherpe stijging vergeleken met voorgaande jaren”, zei VN-secretaris-generaal Antonio Guterres, waarbij hij opmerkte dat er tussen 2017 en 2022 jaarlijks gemiddeld 12.815 woningen werden toegevoegd.
Onder de huidige extreemrechtse regering is het aantal nederzettingen en buitenposten op de Westelijke Jordaanoever en het bezette Oost-Jeruzalem met bijna 50 procent gestegen – van 141 in 2022 naar 210 nu. Een buitenpost wordt gebouwd zonder toestemming van de overheid, terwijl een nederzetting wordt geautoriseerd door de Israëlische regering.
Bijna 10 procent van Israëls Joodse bevolking van 7,7 miljoen mensen woont in deze nederzettingen, die volgens het internationaal recht als illegaal worden beschouwd.
Hier is alles wat u moet weten over de onlangs goedgekeurde nederzettingen en wat ze betekenen voor de toekomst van de Palestijnse staat.
Waar zijn de nieuwe nederzettingen?
De nieuwe nederzettingen zijn verspreid over de Westelijke Jordaanoever – waar ruim drie miljoen Palestijnen wonen – van Jenin in het noorden tot Hebron in het zuiden.
De meeste van hen liggen dicht bij de dichtbevolkte Palestijnse dorpen Duma, Jalud, Qusra en al-Lubban Asharqiya in het gouvernement Nablus en Sinjil in het gouvernement Ramallah en el-Bireh, volgens Peace Now, een anti-nederzettingswaakhondgroep gevestigd in Israël. Andere locaties die door de waakhond voor de nieuwe nederzettingsgebieden zijn geïdentificeerd, zijn in de noordwestelijke Westelijke Jordaanoever, in het gouvernement Salfit, nabij de Palestijnse steden Sa’ir en Beit Sahour, en andere gebieden nabij Bethlehem en in het gouvernement Jericho.
De Israëlische bouwwoede verankert de bezetting en verdrijft de Palestijnen uit hun thuisland. Op de Westelijke Jordaanoever zijn nederzettingen te vinden die vaak met elkaar verbonden zijn via snelwegen die alleen voor Israël bestemd zijn, terwijl de Palestijnen te maken krijgen met wegversperringen en veiligheidscontroles, waardoor hun dagelijkse woon-werkverkeer schrijnende ervaringen oplevert.
Israël heeft ook een scheidingsbarrière gebouwd die zich over een afstand van meer dan 700 km (435 mijl) door de Westelijke Jordaanoever uitstrekt en de bewegingsvrijheid van Palestijnen beperkt. Israël zegt dat de muur voor veiligheidsdoeleinden is.
Onder een dubbel rechtssysteem worden Palestijnen berecht door Israëlische militaire rechtbanken, terwijl misdaden gepleegd door kolonisten worden doorverwezen naar een civiele rechtbank.
De laatste goedkeuring van Israël omvat ook de nederzettingen in Ganim en Kadim, twee van de vier nederzettingen op de Westelijke Jordaanoever ten oosten van Jenin die werden ontmanteld als onderdeel van het Israëlische terugtrekkingsplan uit 2005, een eenzijdige terugtrekking op bevel van de toenmalige premier Ariel Sharon.
Vijf van de 19 nederzettingen bestonden al, maar hadden nog niet eerder een wettelijke status gekregen onder de Israëlische wet, volgens een verklaring van het kabinet van minister van Financiën Bezalel Smotrich.
Israël controleert het grootste deel van de Westelijke Jordaanoever en Oost-Jeruzalem, een gebied waarvan de Palestijnen samen met Gaza deel willen uitmaken van een toekomstige staat. Israël veroverde in 1967 Oost-Jeruzalem, de Westelijke Jordaanoever en de Gazastrook. Later annexeerde het Oost-Jeruzalem, dat de Palestijnen als hun toekomstige hoofdstad zien.
Israëlische nederzettingen en buitenposten zijn gemeenschappen die uitsluitend voor Joden bestemd zijn, gebouwd op Palestijns land en die in grootte kunnen variëren van een enkele woning tot een verzameling hoogbouw. Volgens Peace Now wonen er ongeveer 700.000 kolonisten op de Westelijke Jordaanoever en Oost-Jeruzalem.
De laatste goedkeuring komt op een moment dat de Verenigde Staten met Israël en Arabische bondgenoten hebben samengewerkt om het staakt-het-vuren in Gaza naar een tweede fase te brengen. Na een bijeenkomst vrijdag van topfunctionarissen uit de VS, Egypte, Turkiye en Qatar in de Amerikaanse stad Miami, Florida, zei de Turkse minister van Buitenlandse Zaken Hakan Fidan beschuldigde Israël van het herhaaldelijk schenden van het staakt-het-vuren dat in oktober begon.
Israël controleert nog steeds bijna de helft van het grondgebied van Gaza sinds op 10 oktober een staakt-het-vuren werd afgekondigd, nadat ruim twee jaar van een genocidale oorlog meer dan 70.000 Palestijnen het leven kostte.
Is de bouw van nederzettingen de afgelopen jaren toegenomen?
De nieuwe nederzettingen brengen het totale aantal dat de afgelopen drie jaar is goedgekeurd op 69, volgens een verklaring van het kantoor van Smotrich, die een uitgesproken voorstander is van uitbreiding van nederzettingen en zelf kolonist is.
In mei keurde Israël 22 nieuwe nederzettingen op de Westelijke Jordaanoever goed, de grootste uitbreiding in decennia.
De VN-chef heeft wat hij omschreef als Israëls “meedogenloze” uitbreiding van nederzettingen in bezet Palestijns gebied veroordeeld. Het “blijft de spanningen aanwakkeren, de toegang van Palestijnen tot hun land belemmeren en de levensvatbaarheid van een volledig onafhankelijke, democratische, aaneengesloten en soevereine Palestijnse staat bedreigen”, zei Guterres deze maand.
Sinds het begin van de Israëlische oorlog tegen Gaza worden de Palestijnen ook geconfronteerd met toenemend geweld van kolonisten.
Volgens gegevens van het VN-Bureau voor de Coördinatie van Humanitaire Zaken (OCHA) hebben kolonisten de afgelopen twee jaar de Palestijnen bijna 3.000 keer aangevallen.
De aanvallen van kolonisten escaleren vaak tijdens de olijvenoogst van september tot november, een cruciale tijd van het jaar die voor veel Palestijnse gezinnen een belangrijke bron van inkomsten vormt.
Kolonisten zijn vaak bewapend en worden vaak vergezeld of beschermd door Israëlische soldaten. Naast het vernietigen van Palestijnse eigendommen, hebben ze ook brandstichtingen gepleegd en Palestijnse inwoners gedood.
Elk gouvernement op de Westelijke Jordaanoever heeft de afgelopen twee jaar te maken gehad met aanvallen van kolonisten, zo blijkt uit gegevens van OCHA.
Zijn de nederzettingen legaal volgens het internationaal recht?
Nee. De VN, het Internationale Gerechtshof (ICJ) en het Internationale Comité van het Rode Kruis beschouwen de Israëlische nederzettingen allemaal als een schending van de Vierde Conventie van Genève, die de activiteiten van kolonisten verbiedt.
In een baanbrekend vonnis uit juli 2024 oordeelde het ICJ, het hoogste gerechtshof van de VN, dat de Israëlische bezetting, nederzettingenactiviteiten en annexatiemaatregelen illegaal zijn. In zijn niet-bindende advies oordeelde het Internationaal Gerechtshof dat de voortdurende aanwezigheid van Israël in bezet Palestijns gebied onwettig is en “zo snel mogelijk” moet worden beëindigd.
De rechters wezen op een brede lijst van beleidsmaatregelen – waaronder de bouw en uitbreiding van Israëlische nederzettingen op de Westelijke Jordaanoever en Oost-Jeruzalem, het gebruik van de natuurlijke hulpbronnen in het gebied, de annexatie en het opleggen van permanente controle over landerijen en discriminerend beleid tegen Palestijnen – die volgens hen allemaal in strijd zijn met het internationaal recht.
Twee maanden later keurde de Algemene Vergadering van de VN een voorstel goed oplossing Ze eisen dat Israël binnen een jaar de bezetting van Palestijns gebied beëindigt.
Maar Israël heeft de resolutie van het mondiale orgaan, gesteund door zijn bondgenoot – de Verenigde Staten, getrotseerd. Washington heeft Israël diplomatieke dekking verleend tegen talrijke VN-resoluties.
Sinds hij in januari weer aan de macht kwam, heeft de Amerikaanse president Donald Trump een tolerante houding aangenomen ten aanzien van Israëlische nederzettingenactiviteiten, waarmee hij breekt met het al lang bestaande Amerikaanse beleid.
In 2019 zei hij dat Israëlische nederzettingen op de Westelijke Jordaanoever niet inherent illegaal zijn volgens het internationaal recht. Trump heeft ook de sancties van zijn voorganger president Joe Biden ingetrokken tegen verschillende kolonisten en groepen die beschuldigd werden van het plegen van geweld tegen Palestijnen op de Westelijke Jordaanoever.
De Amerikaanse sancties tegen kolonisten onder Biden vielen onder het al lang gekoesterde beleid van Washington dat nederzettingen de grootste belemmering vormen voor de tweestatenoplossing voor het conflict.
Trump en zijn functionarissen hebben echter herhaaldelijk gezegd dat Israël de Westelijke Jordaanoever niet kan annexeren. “Het zal niet gebeuren omdat ik mijn woord heb gegeven aan de Arabische landen”, zei Trump in oktober tegen Time Magazine. “Israël zou al zijn steun van de Verenigde Staten verliezen als dat zou gebeuren.”
Wat zullen de nieuwe nederzettingen betekenen voor de toekomst van een Palestijnse staat?
De groeiende nederzettingen – samen met andere projecten van de regering van Netanyahu, zoals het E1-nederzettingsplan dat de Westelijke Jordaanoever zal splitsen – zorgen ervoor dat de Palestijnen in bezet gebied nog verder onder druk komen te staan.
De uitbreiding van nederzettingen heeft kritiek opgeleverd van de internationale gemeenschap, waaronder de Europese bondgenoten van Israël, die zeiden dat de stappen de vooruitzichten op een tweestatenoplossing ondermijnen.
Maar Netanyahu en zijn extreemrechtse kabinet, waaronder Smotrich en minister van Nationale Veiligheid Itamar Ben-Gvir, hebben hun retoriek tegen een Palestijnse staat verdubbeld.
“Op het terrein blokkeren we de oprichting van een Palestijnse terreurstaat”, zei Smotrich zondag in zijn verklaring.
In juni hebben het Verenigd Koninkrijk, Australië, Canada, Nieuw-Zeeland en Noorwegen sancties opgelegd aan Smotrich en Ben-Gvir wegens het aanzetten tot geweld.
Verschillende Europese landen, waaronder Groot-Brittannië en Frankrijk, evenals Australië, erkenden in september de Palestijnse staat als een poging tot de tweestatenoplossing.
Israël veroordeelde deze stap, en Netanyahu zei van wel zal een Palestijnse staat niet toestaan. Hij pochte eerder hoe hij de vredesakkoorden van Oslo uit 1993 en 1995 tot zinken bracht door de uitbreiding van nederzettingen in bezet gebied te stimuleren.
“Dat gaat niet gebeuren. Er zal geen Palestijnse staat ten westen van de Jordaan zijn”, zei Netanyahu in september in een toespraak. “Jarenlang heb ik de oprichting van die terreurstaat voorkomen, ondanks enorme druk, zowel binnenlands als vanuit het buitenland.”
