Als één type gebouw onze huidige tijd zou kunnen definiëren, zou het ongetwijfeld het datacenter zijn. Datacenters ondersteunen de steeds meer online manier waarop we werken, winkelen en ons vermaken, en bieden de rekenkracht en opslag om alle Zoom-oproepen, Amazon-aankopen en Netflix-streams af te handelen die een persoon in zijn dag kan proppen. En nu als computer-hongerig kunstmatige intelligentie Als het datacenter de toekomst van bijna elke sector van de economie – en mogelijk van de samenleving als geheel – domineert, zal het datacenter zelfs nog alomtegenwoordiger worden.
Een halsstarrige hausse in de bouw van datacenters is al aan de gang. Eén rapport constateert dat de gemiddelde maandelijkse uitgaven aan datacenters zijn gestegen verhoogd 400% in de afgelopen twee jaar, wat alleen al in 2025 oploopt tot meer dan 50 miljard dollar. Eén telling beweert van wel meer dan 1.200 datacenters eind 2024 gebouwd of goedgekeurd voor constructie in de VS; een ander suggereert dat het totale aantal datacenters in de VS nu is ruim 4.100.
De omvang en verspreiding van het bouwen van datacenters is onthutsend en er lijkt geen einde in zicht. Dit alles is de reden waarom het zo teleurstellend is dat het ontwerp van de datacenterarchitectuur over het algemeen heel erg saai is.
Het typische datacenter ziet er ongeveer zo uit: een cluster van grote, rechthoekige magazijnen van 4 tot 6 meter hoog, die elk ongeveer de oppervlakte van een professioneel voetbalveld beslaan. De muren van het gebouw zijn meestal gemaakt van opklapbare betonnen panelen met weinig versiering. Er zijn weinig ramen, en als er meer zouden zijn, zouden ze uitkijken op grote clusters buiten met apparatuur voor koelapparatuur, elektriciteitsopwekking en afvalwaterzuivering.
Steeds vaker wordt het hele complex omgeven door veiligheidshekken of zelfs ondoorzichtige muren. Voor iedereen die langskomt of in de buurt woont, is er misschien weinig te zien de oneindige nachtelijke gloed van het datacenter. Voor wat als de belangrijkste gebouwen van het decennium zou kunnen worden beschouwd, is dit beslist een saaie esthetiek. Het is de architectuur van waarde-engineering en het minimaal levensvatbare product.
De bedrijven achter deze faciliteiten zouden beweren dat datacenters meer op nutsvoorzieningen of infrastructuur lijken en daarom niet het soort ontwerp nodig hebben dat een meer op het publiek gericht gebouw nodig heeft. Maar zelfs als deze datacenters zich niet in de buurt van grote gemeenschappen bevinden velen zijn dat ook daadwerkelijk– hoe ze eruit zien, kan een krachtige boodschap afgeven over het verantwoordelijkheidsgevoel van hun eigenaren voor hun vele nadelen.
Een gemiste kans
Inmiddels zijn de negatieve externe effecten van big datacenters algemeen bekend. Van hun overmatig energieverbruik naar hun inflatiegevolgen voor de lokale elektriciteitstarieven naar hun diepe dorst naar water naar de enorme omvang van hun uitgestrekte campussenkunnen de kosten van de hausse in de bouw van datacenters buitensporig hoog aanvoelen, vooral in het licht van de huidige ontwikkelingen hallucinerende chatbots, desinformatiecampagnesEn onvermijdelijke AI-slop.
In dit licht is de benadering van het magazijnontwerp van de meeste datacenters het architecturale equivalent van je hoofd in het zand steken, een supermax-gevangenis verscholen in de boondocks, ver verwijderd van elk discours over massale opsluiting of mensenrechten. Het saaie ontwerp van datacenters is een gemiste kans om de negatieve externe effecten ervan met op zijn minst een beetje voordeel te compenseren.
Er zijn enkele datacenters die een glimp bieden van wat een beter ontwerp zou kunnen zijn. Sommige databedrijven en specbouwers zijn dat wel zich tot grote en gerenommeerde architectenbureaus om een extra ontwerplaag toe te voegen aan wat redelijk cookie cutter-gebouwen kunnen zijn, voornamelijk bedoeld om computers te huisvesten. Sommige ontwerpen zijn dat wel nadruk op natuurlijk licht en natuurlijke materialen in hun kleine maar belangrijke, op de mens gerichte kantoor- en entreeruimtes.
Anderen geven prioriteit nieuwe bouwmaterialen en serverkoelingapparatuur Dat verlaagt zowel de ingebedde als de operationele CO2-impact van de faciliteiten. Nog anderen vermengen zich ermee dichtbevolkte stedelijke locatieswaardoor kleinschalige datacenters dichter bij specifieke typen gebruikers komen te staan. Sommigen kijken zoals moderne kantoorcomplexen. Als ze niet zo groot waren, zien sommige er zelfs zo uit zou een luxe restaurant of detailhandelaar kunnen bevatten.
Maar naast elk datacenter dat de klap voor de samenleving probeert te verzachten, zijn er tientallen, zo niet honderden, die zoveel rekenkracht over een zo groot mogelijk gebied verspreiden en voldoende middelen kunnen binnenhalen om de servers zo snel mogelijk aan de praat te krijgen. Dit lijkt de overheersende ontwikkelingsstrategie te zijn. Design is grotendeels een bijzaak.
AI-bedrijven en andere zogenaamde hyperscalers zijn op zoek naar geschikte bouwlocaties in de buurt van elektriciteitsopwekkings- en transmissielijnen, waardoor het waarschijnlijk wordt dat datacenters steeds dichter bij reeds bestaande gemeenschappen zullen komen te staan. Deze nabijheid zal de behoefte aan gevoeligere ontwerpbenaderingen vergroten. Er gebeurt nu een beter ontwerp. Naarmate de bouwhausse voortduurt, zal er nog veel meer nodig zijn.
De bedrijven achter de AI-race zijn ondubbelzinnig geweest over het potentieel van AI om de samenleving dramatisch te hervormen. Als dat waar is (de jury is er nog steeds niet uit), zouden die bedrijven misschien wat meer moeite kunnen doen om het belang van AI te benadrukken door de enorme en groeiende fysieke voetafdruk ervan minder saai te maken.
