Welkom in de nieuwe wereldwanorde.
Het is duidelijk dat de wereld al minstens tien jaar op weg is naar een ‘nieuwe mondiale wanorde’, maar de verkiezing van Donald Trump in november 2024 heeft het proces een boost gegeven en het bijna catastrofaal laten lijken.
Het was al een wereld die meteen overgeleverd leek aan de genade van de politiek van sterke mannen; maar die overal gefragmenteerd was en kleinere regionale machten hun eigen dwangtactieken toepasten; waar internationale organisaties weinig anders betekenen dan de ‘tech-bros’ die hun eigen gewicht op het wereldtoneel werpen en tussenbeide komen in de binnenlandse politiek wanneer het hen uitkomt; waar het internationale recht werd bespot en de Verenigde Naties werden beledigd, maar toch rende iedereen nog steeds naar de VN om legitimiteit op te eisen voor wat ze wilden.
Dit gebeurde allemaal al een tijdje, maar de komst van de wraakzuchtige Trump voor een tweede termijn in het Witte Huis – dit keer een man met een plan – heeft van wanorde de nieuwe norm gemaakt.
President Trump heeft zijn eigen binnenlandse agenda, die tot doel heeft de Amerikaanse politiek voor altijd te veranderen, en hij beseft misschien niet het fundamentele belang voor de rest van de wereld van de twee internationale trends die hij daarbij heeft omarmd.
Eén daarvan is de legitimatie van verovering door geweld tegen soevereine naties.
Hij was en is serieus met het opnemen ervan Groenland naar de VS, ook al behoort het tot Denemarken.
Hij was en is serieus het Panamakanaal weer in handen van de VS te brengenmet welke middelen dan ook.
Hij kan wel of niet serieus zijn over het opnemen ervan Canada naar de VS.
Bovenal is hij bloedserieus geweest in het erkennen en zelfs officieel legitimeren van de meedogenloze verovering van het oosten Oekraïne door Rusland.
Dit alles klinkt als muziek in de oren in Moskou, dat een voortdurende agenda heeft om de macht van de oude Sovjet-Unie met geweld te herstellen.
Tanks staan opgesteld tijdens een militaire parade in China
Dat geldt ook voor Peking, dat al gebieden in de Zuid-Chinese Zee in beslag neemt en van plan is Taiwan elke onafhankelijkheid te ontnemen.
Het klinkt ook als muziek in de oren van de harde zionisten in Israël, die dit zien als het moment om alle bezette gebieden van de Westelijke Jordaanoever en Gaza te veroveren en te annexeren; aan de Servische leiders die nog steeds Bosnië op de westelijke Balkan willen verdelen; aan de Golfmonarchieën die zich bezighouden met het beginnende uiteenvallen (misschien zeer binnenkort) van staten als Jemen en Soedan.
Het suggereert voor Indiase hardliners zelfs dat dit misschien wel het moment is om de kwestie Kasjmir in het voordeel van India ‘op te lossen’.
Met andere woorden: wanneer de VS een imperialistische missie voor zichzelf omarmt, heeft dit tot gevolg dat deze voor alle anderen wordt gelegitimeerd.
Appartementsgebouwen beschadigd door een Russische militaire aanval in de regio Donetsk, Oekraïne. Afbeelding: Reuters
Lees meer van Sky News:
Ik heb een gesprek gehad met de baas van MI6, beweert de spionagechef van Poetin
Israël valt Libanon elke vier uur aan terwijl het staakt-het-vuren woedt
En in een wereld waar het recht en de internationale instellingen zich sterk terugtrekken, zijn er veel imperialisten in de buurt – niet alleen in Moskou en Peking, maar in veel van de meest onrustige regio’s ter wereld.
De tweede fundamentele trend is de terugtrekking van de VS naar isolationisme.
In het verleden zijn de VS vaker en langer ‘isolationistisch’ geweest dan ooit tevoren.
Maar Washingtons omarming van het universalisme na 1945 creëerde een dominante ‘westerse wereld’ die een sociaal en economisch anker vormde waar alle andere mondiale militaire en politieke concurrentie omheen draaide.
Natuurlijk was de ‘westerse wereld’ nooit de hele wereld, maar de internationale orde die zij promootte probeerde internationale instellingen op te bouwen, zij beteugelde de proliferatie van kernwapens, zij probeerde het internationaal recht te bevorderen, en tot de economische crisis van 2008 dacht zij dat zij het beste algemene model voor economische ontwikkeling had.
Dat alles wordt tenietgedaan door het Amerikaanse isolationisme.
We weten nog niet hoe de Trump-versie ervan zal uitpakken, maar de publicatie van de Nationale Veiligheidsstrategie begin december maakte heel duidelijk dat de kern van die ‘westerse wereld’ – de transatlantische relatie – in de ogen van Washington fundamenteel veranderd was.
De VS hebben een andere visie dan hun Europese bondgenoten op Rusland, op wat er in Oekraïne op het spel staat, op de economische betrekkingen en zelfs op de aard en cultuur van de liberale democratie zelf.
We weten niet of dit tijdelijk of permanent is. Maar nu de centrale bouwsteen van de transatlantische betrekkingen zo duidelijk terzijde is geschoven, zal de subtiele invloed die de ‘westerse wereld’ de afgelopen tachtig jaar op de mondiale politiek heeft gehad, grotendeels afwezig zijn.
Het jaar 2025 zou de boeken in kunnen gaan als het moment waarop het afglijden van een mondiale orde die we te gemakkelijk als vanzelfsprekend hadden beschouwd, plotseling een afgrond werd. En dat is te danken aan één man die meer op instinct dan op vooruitziendheid handelt.
