Het verhaal achter Netflix’s meest visueel verbluffende gotische fantasy ooit

In elke film van Guillermo del Toro wordt de relatie tussen held en slechterik grotesk op zijn kop gezet. Om je slechterik te vinden hoef je niet verder te zoeken dan de knappe man in het onberispelijke maatpak: denk aan Captain Vidal van Sergi López Pans Labyrintof Sir Thomas Sharpe van Tom Hiddleston in Karmozijnrode piek. Guillermo del Toro wil altijd dat we voor het monster pleiten – maar Frankenstein vertelt een iets genuanceerder verhaal.

Als het om de archetypische del Toro-antagonist gaat, voldoet Victor Frankenstein van Oscar Isaac gemakkelijk aan de verwachtingen. De directeur heeft beschreven hem als een ‘Byronic-rockster’, met alle trots en pracht die daarbij hoort. Hij wordt niet één keer, maar twee keer een monster genoemd, telkens door mensen waar hij veel om geeft. En, misschien wel het duidelijkst, misbruikt hij het wezen dat zijn wetenschap in de wereld brengt, een zachtaardig wezen (gespeeld door de transcendente Jacob Elordi) die eerst uit Victor’s eigen hand leert over de gevaren van het bestaan.

Als deze dynamiek niet zo fundamenteel was voor de oorspronkelijke tekst van Mary Shelley – en als del Toro er niet zoveel plezier in had deze te ontrafelen – zijn Frankenstein zou de kant van niet-subtiel kiezen. Maar de film is verre van een open en gesloten zaak over het maken van een monster. Zowel het schepsel als de schepper brengen evenveel tijd door in het licht als in het donker; del Toro neemt de tijd om te onderzoeken hoe elk van hen door de omstandigheden in onherkenbare vormen werd verdraaid. Ja, zijn dialoog kan hun lot in brede, onmiskenbare lijnen uiteenzetten, maar de wereld die de regisseur en zijn ambachtslieden bouwen rondom die woorden zijn het verhaal waar we echt naar moeten luisteren. Kostuums van Kate Hawley en ‘creature effects’ van Mike Hill, beiden al jarenlang medewerkers van del Toro, zorgen voor een even mooi als tragisch verhaal, waarbij een typische botsing van ‘man versus monster’ wordt verheven tot een van de meest adembenemende films van het jaar.

De oerwond

Frankenstein verschuift op subtiele wijze de tijdlijn van Shelley’s originele verhaal en plaatst de scène in het Victoriaanse tijdperk in plaats van in het tijdperk van de Verlichting. Daardoor kon Hawley iets modernere accenten ontdekken voor personages als Victor. Del Toro was onvermurwbaar in het vermijden van kleding uit die tijd die te benauwd aanvoelde of zijn cast zou omvormen tot karikaturen van die tijd.

“Guillermo (had) zoiets van: ‘Ik wil niet de zee van zwarte hoeden en smerige historische spullen’”, vertelt Hawley Omgekeerd. Het team creëerde een ‘modernere sfeer’, daarbij verwijzend naar de gotische verschrikkingen van Hammer Films gemaakt tussen de jaren vijftig en zeventig. “In de jaren ’60 was er een soort Victoriaanse dandywereld, en dat soort gaat weer terug naar de jaren 1850, (dus) we keken naar veel verschillende karakters als referentie.”

Die invloed is het duidelijkst bij de door Victor gekozen garderobe. In flashbacks naar het verleden is hij gekleed in de bedompte kledij die het tijdperk definieerde; op volwassen leeftijd ontdoet hij zich volledig van zijn aristocratische wortels. Victor “heeft een garderobe met mooie dingen uit het verleden”, zegt Hawley. “Maar hij draagt ​​het oneerbiedig.”

David Bowie’s persoonlijkheid uit het midden van de jaren ’70, de Thin White Duke, vormde enige basis voor Victor’s uniform, terwijl de Sovjet-balletdanser Rudolf Nureyev en zijn affiniteit voor ‘prachtig 18e-eeuws meubilair’ de werkruimte van de dokter inspireerden. Samen creëerden deze invloeden een fascinerende tweedeling tussen het heilige en het profane.

“Hij draagt ​​(zijn kleding) om in het laboratorium te werken”, voegt Hawley toe. “Hij gaat zich niet in zijn wetenschapskiel kleden en wordt Dr. Frankenstein.” Hij is een kunstenaar op dezelfde manier waarop Picasso of Damien Hirst een kunstenaar zijn: “Hun kleding is bedekt met het werk dat ze doen. In het geval van (Victor) mogelijk zuur en ingewanden.”

Er is ook veel bloed, dat zich letterlijk op zijn persoon manifesteert terwijl hij werkt aan het bouwen van zijn wezen, maar ook figuurlijk. De kleur rood is een bepalende kwaliteit van elke del Toro-film: Het sluit aan bij de oorspronkelijke moederwond, het trauma en de sterfte van de bevalling. Hawley gebruikte wat zij ‘duivenbloedrood’ noemt om de geesten te personifiëren die Victor achtervolgen, namelijk zijn moeder Claire (Mia Goth), die hij in zijn jeugd verloor.

“Er zat een achtergrondverhaal in een van de scripts en karakterbeats die Guillermo zei”, zegt Hawley, “over Victors angst voor bloed, maar ook over het feit dat hij er deel van uitmaakte.” Dat verbindt hem met de Engel des Doods die hem in zijn dromen bezoekt, en ook met zijn onbeantwoorde liefde, Elizabeth (ook Goth) – maar het begint allemaal met Claire.

Victor’s moeder is het middelpunt, de wortel van zijn complexen (vooral zijn voorkeur voor melk) en zijn uiteindelijke obsessie met het beheersen en creëren van leven. Haar gezicht is een vage herinnering – Hawley verbergt het met een sluier, terwijl Hill protheses aan Goths voorhoofd en neus toevoegde om een ​​gelijkenis met Isaac te creëren – maar hij herinnert zich levendig haar stem, haar rode jurk en haar bloed op zijn witte overhemd vlak voordat ze omkwam tijdens de bevalling.

Zelfs als hij zijn angst voor bloed overwint door chirurg te worden, volgt Victor hem, of hij dat nu wil of niet. Claire’s bloedige handafdrukken worden Victor’s roodleren handschoenen; de rode sjaal om zijn nek lijkt bijna op een bloedige albatros. De rode accenten in haar kist komen terug in Elizabeths rode motorkap. Het is een briljant motief, maar niet minder tragisch, en het wordt allemaal nog erger voor Victor zodra hij het wezen tot leven brengt.

Het verhaal van het wezen

Het is onmogelijk om over het wezen te praten zonder zijn herschikking te vermelden. De rol was ooit van Andrew Garfield, maar een planningsconflict op het laatste moment dwong hem om af te zien Frankenstein in 2023, slechts negen weken voordat de productie zou beginnen. Elordi had nog maar een paar weken de tijd om de rol te aanvaarden en zich voor te bereiden, maar Mike Hill – de ontwerper die het ontwerp maakte De vorm van water’Onder andere de knappe visprins moest zijn ontwerp voor Garfield schrappen en helemaal opnieuw beginnen. Met zijn lengte van 1,80 meter is Elordi een veel groter canvas: geen van de protheses die voor Garfield zijn gemaakt, kan worden hergebruikt. Maar Elordi bleek in andere opzichten het perfecte exemplaar te zijn.

“Begrijp me niet verkeerd, de eerste acteur was een geweldige kerel, en we zouden een geweldig wezen zijn geweest”, vertelt Hill Omgekeerd van Garfield. “Maar Jacob heeft gewoon… er is iets met zijn gedrag, en we praten er allemaal over dat zijn lichamelijkheid perfect is, met zijn 1,80 meter (met) grote ogen en grote oogleden.”

Elordi had ook ‘het geduld van een heilige’. Elke dag bracht Hill wel tien uur door met het aanbrengen van maar liefst 42 protheses op zijn lichaam, een klus die meestal laat in de avond begon en tot in de ochtend duurde. “Ik heb nooit één enkele klacht gekregen”, zegt Hill, “en om die reden ben ik nooit van de kant van mijn acteur geweken.”

Ondanks de crisis lijkt Hill zonder veel moeite door het herontwerp te zijn gekomen. “Ik liet Guillermo me vertellen wat hij niet wil, wat een heel goede manier van werken is, want dan verspil je je tijd niet.” Hij en del Toro delen een affiniteit met Boris Karloff’s Creature – een levensgroot model van Karloff in volledige make-up zit achter Hill als hij via Zoom met me praat. Maar alles wat te veel op dat ontwerp leek, zou bij deze specifieke hervertelling niet zijn gelukt.

“Wat de referentie betreft, keken we naar wassen beelden en albasten beelden uit die periode, en ik keek naar veel, uiteraard, medische procedures uit die periode. Ook al is dit pure fantasie, ik wilde het toch eens doornemen en zien hoe naïef hun technieken destijds waren.”

Hill moest in de schoenen van Victor stappen bij het ontwerpen van het wezen: “Dingen zoals frenologische hoofden (uit) die tijd… het waren aardewerk hoofden en er waren lijnen op getekend. Ik keek ernaar en dacht: ‘Misschien verwijst Victor daar te nauw naar'”, zegt Hill. “Het is absurd dat hij het zou volgen, (maar) het is die fantasie; wat er goed uit zal zien.”

Hij vermeed ook ontwerpen die de indruk wekten van een ‘reparatieklus’. Victor’s werk is doelgericht, een poging (hoe pervers ook) om de schoonheid van de natuur opnieuw te creëren. In een bepaald licht wijkt het wezen een beetje te dicht bij de natuur, bijna dierlijk neigend. Een gelukkig ongeluk met een dwalende contactlens – ontworpen om Elordi’s ogen “nog groter”, onschuldiger en hinde-achtig te maken – hielp die polariteit te belichamen. “Jacob raakte op de eerste dag geïrriteerd door een van hen, dus hebben we hem eruit gehaald”, zegt Hill. Del Toro besloot dat hij de niet-passende look leuk vond.

“In de roman zegt Shelley dat Victor slachthuizen en mortuaria bezocht”, legt Hill uit. ‘We dachten dat dit misschien het oog van een dier zou kunnen zijn dat hij aan deze kant heeft.’ Del Toro concentreerde zich op de linkerkant van Elordi’s gezicht (compleet met een gloeiend geelrood oog, weergegeven in de postproductie) telkens wanneer het wezen zijn ‘enge kant’ omarmde.

De huid van het wezen lijkt Hill op een insect – ongetwijfeld een knipoog naar zijn relatie met Elizabeth (ook Goth), die insecten bestudeert en ervan houdt. “Ik wilde dat het op porselein of ivoor leek, of Guillermo hield van de look van albast”, vervolgt Hill. Cruciaal was dat hij niet hoefde te kiezen tussen het een of het ander, maar in plaats daarvan voor een veelkleurig effect ging. ‘Misschien had Frankenstein een kleur-op-nummer gedaan en deze stukken in verschillende kleuren geverfd om ze in de juiste volgorde te kunnen patchen.’

Wanneer het wezen voor het eerst tot leven komt en Victor de gordijnen opengooit om met hem in het zonlicht te zonnebaden, lijkt hij bijna ‘een vlinder’. Naarmate zijn reis vordert en hij uitgeput raakt door de wereld, wordt hij “een beetje donkerder en vuiler”, meer als een mot.

Terug naar het begin

Door FrankensteinEr is een romantisch ideaal van religie vermengd met de natuur. De kostuums van het wezen deden een beroep op christelijke beelden – de lendendoek en het verband waarin hij feitelijk “geboren” was, waren toespelingen op de kruisiging van Christus – maar ook op een ondode volwassenwording. “Ik heb naar veel gemummificeerde kleding en begraven lichamen gekeken”, zegt Hawley. “Ze nemen min of meer de vorm van het lichaam aan; de kleding vormt zich naar het skelet terwijl het uiteenvalt.”

Dat wordt het best geïllustreerd in het eerste kledingstuk dat het wezen voor zichzelf kiest: een bemost, gescheurd jasje dat hij neemt van het skelet van een soldaat die in de Krimoorlog heeft gevochten. “Voor mij was het bijna alsof hij de herinnering aan een andere man bij zich droeg”, legt Hawley uit. “Ik moest kijken naar wat Mike deed met al zijn Creature-protheses en de vorm en het lichaam dat erdoor kwam, en toen heb ik het een beetje geaccentueerd. Je had ons de overgebleven botten moeten zien binnenbrengen en proberen wervels te maken en die in het leer te gieten.”

“Kate neemt wat ik aan de binnenkant heb gedaan en zet het buiten”, voegt Hill toe. “Er zijn ribbenkasten en zo in andere outfits in de film als je goed kijkt.”

Als het op karakter aankomt, werken de afdelingshoofden van Del Toro van binnenuit, maar volgens Hawley vertelt Del Toro ook “zijn verhaal in cirkels.” Victor’s reis weerspiegelt een soort terugkeer naar de Moeder terwijl hij worstelt met de last van het ouderschap, terwijl het Wezen eraan werkt terug te keren naar het licht. Het maakt Frankenstein spiritueler dan je monsterfilm uit de tuin, en geeft het publiek veel meer om op te kauwen.

Frankenstein wordt nu gestreamd op Netflix.