Nicosia, Cyprus — De rivaliserende leiders van verdeeld Cyprus donderdag overeenstemming bereikt over meerdere projecten om het wederzijds vertrouwen te vergroten, in de hoop de lang vastgelopen formele gesprekken weer op de rails te krijgen om de 51 jaar oude etnische kloof op het eiland op te lossen.
Nikos Christodoulides, de Grieks-Cypriotische president van het eiland, en Tufan Erhurman, de leider van de afgescheiden Turks-Cyprioten, kwamen overeen een deal uit te werken waardoor Turks-Cypriotische producenten van Halloumi-kaas, of Hellim in het Turks – een rubberachtige, piepende kaas die het belangrijkste exportproduct van het eiland is – toegang zouden krijgen tot de Europese markten.
Ze kwamen ook overeen om het verkeer te helpen versnellen op de drukste van de negen grensovergangen in een bufferzone van de Verenigde Naties die de Grieks-Cyprioten in het zuiden – waar de internationaal erkende regering zetelt – scheidt van de Turks-Cyprioten in het afgescheiden noorden.
Ze zullen zich ook concentreren op de voltooiing van de aanleg van pijpleidingen vanuit een waterzuiveringsinstallatie in het noorden om water te leveren aan Grieks-Cypriotische boeren in het zuiden, in overeenstemming met een overeenkomst die al tien jaar onvervuld bleef.
De aankondiging dat de leiders eraan zouden werken om deze vertrouwenwekkende maatregelen van de grond te krijgen, bood positief nieuws voor het nieuw leven inblazen van de sluimerende gesprekken. De laatste grote poging tot vrede in een Zwitsers vakantieoord, acht jaar geleden, strandde te midden van een golf van beschuldigingen over wie de schuldige was.
Christodoulides zei na de bijeenkomst van donderdag dat hij bijzonder blij was dat een groot deel van de discussie ook “na een lange tijd” de kernkwesties van het langlopende geschil raakte.
Ook na de bijeenkomst zei Erhurman dat dit “de eerste stappen” zijn in de richting van volwaardige gesprekken en onderstreepte hij dat het terrein adequaat moet worden voorbereid, zodat de gesprekken zullen leiden tot een alomvattend vredesakkoord. Hij zei dat een Grieks-Cypriotische aanvaarding van de Turks-Cypriotische ‘politieke gelijkheid’ een voorwaarde is voor een hervatting van de gesprekken.
Aleem Siddique, de woordvoerder van de VN-vredesmacht op het eiland, zei in een verklaring dat de leiders het erover eens zijn dat “vertrouwenwekkende maatregelen belangrijk zijn voor het creëren van een gunstig klimaat, maar geen vervanging zijn voor het bereiken van een oplossing voor het Cyprus-probleem.”
Cyprus werd in 1974 gesplitst toen Turkije binnenviel in de nasleep van een door de junta gesteunde staatsgreep in Athene, die Cyprus met Griekenland wilde verenigen. Turks-Cyprioten riepen in 1983 de onafhankelijkheid uit die alleen door Turkije wordt erkend. In het afgescheiden noorden zijn ruim 35.000 Turkse troepen gestationeerd.
Cyprus toegetreden tot de Europese Unie in 2004, maar alleen het zuiden profiteert van volledige lidmaatschapsvoordelen.
Een vredesakkoord op Cyprus zou de oostelijke Middellandse Zee helpen ontsluiten volledig energiepotentieel, inclusief het uitbreiden van de zoektocht naar aanzienlijke aardgasreserves voor de kust van Cyprus.
Een keerpunt in de verjongende vredesinspanningen kwam in oktober toen de Turks-Cyprioten verkozen tot de gematigde Erhurman zijn hun leider in een verpletterende overwinning op de harde lijn zittende Ersin Tatar. Tataars aandringen op het effectief verdelen van het eiland in twee staten – een standpunt dat door Turkije wordt verdedigd – werd door de Grieks-Cyprioten gezien als een non-starter.
Erhurman steunt het door de VN goedgekeurde vredeskader voor een vredesakkoord dat voorziet in een federaal Cyprus dat bestaat uit Turks-Cypriotische en Grieks-Cypriotische zones. Maar er blijven uitdagingen bestaan, waaronder eisen van de Turks-Cypriotenminderheid voor een permanente aanwezigheid van Turkse troepen, militaire interventierechten voor Turkije en vetorecht op alle regeringsbesluiten – eisen die Grieks-Cyprioten afwijzen.
Beide leiders herbevestigden donderdag ook hun engagement om deel te nemen aan een ontmoeting met VN-secretaris-generaal António Guterres, waarvan wordt gehoopt dat dit de hervatting van volwaardige vredesbesprekingen zou kunnen betekenen.
