Miljarden jaren geleden was Mars niet de dorre, verlaten planeet die we vandaag de dag kennen. Er zijn aanwijzingen dat er ooit regen over het oppervlak stroomde, valleien uitsneed, kraters vulde en riviernetwerken vormde die mogelijk in een uitgestrekte oceaan zijn uitgemond. Het begrijpen van deze oude waterwegen is van cruciaal belang voor wetenschappers die zoeken naar tekenen van vorig leven, aangezien water het belangrijkste ingrediënt is voor bewoonbaarheid.De rivieren en afvoersystemen van Mars zijn meer dan eenvoudige kanalen; het zijn gegevens over het klimaat, de geologie en het levenspotentieel van de planeet. Door deze kenmerken in kaart te brengen, kunnen onderzoekers regio’s identificeren waar voedingsstoffen en sedimenten zich ophopen, wat de grootste kans biedt op het behoud van chemische sporen van oude organismen.
Belang van grote riviersystemen in kaart gebracht op Mars
Op aarde creëren grote rivieren zoals de Amazone, de Ganga en de Nijl vruchtbare omgevingen die diverse ecosystemen ondersteunen. Voedingsstoffen die door stromend water worden getransporteerd, voeden planten, dieren en micro-organismen in uitgestrekte gebieden. Wetenschappers veronderstellen dat vergelijkbare riviersystemen op Mars als bakermat voor het leven hadden kunnen dienen.In tegenstelling tot de aarde ontbeert Mars echter actieve tektoniek. Tektonische bewegingen op aarde vormen bergen, valleien en een complexe topografie die water naar georganiseerde afvoersystemen leiden. Het gebrek aan tektonische activiteit op Mars betekent minder grootschalige stroomgebieden, maar zelfs de bestaande stroomgebieden zouden water en sedimenten hebben geconcentreerd op een manier die het leven haalbaarder maakte.
Eerste uitgebreide kartering van de grote rivierbekkens van Mars: onderzoek onthult
Een nieuwe studie van De Universiteit van Texas in Austin heeft voor het eerst grote rivierafvoersystemen over de hele planeet in kaart gebracht. Met behulp van gegevens uit valleinetwerken, meren, rivieren en canyons identificeerden onderzoekers 19 clusters van onderling verbonden waterwegen. Zestien van deze clusters vormden stroomgebieden van meer dan 100.000 vierkante kilometer, de drempel die op aarde wordt gebruikt om een stroomgebied als ‘groot’ te classificeren.Timothy A. Goudge, assistent-professor aan de UT Jackson School of Geosciences, legt uit: “We hebben altijd geweten dat Mars rivieren had, maar de mondiale organisatie in grote afvoersystemen was voorheen onbekend.” Door systematisch meerdere datasets te combineren, gaf het team een uitgebreid beeld van het hydrologische landschap van Mars.
De grootste bassins van Mars onthullen belangrijke aanwijzingen voor bewoonbaarheid in het verleden
Terwijl de aarde veel grote stroomgebieden heeft van meer dan 100.000 vierkante kilometer, heeft Mars er relatief weinig. Het stroomgebied van de Amazone is 6,2 miljoen vierkante kilometer groot, terwijl het stroomgebied van de Colorado in Texas nauwelijks in aanmerking komt met iets meer dan 100.000 vierkante kilometer.Zelfs met minder systemen waren de grote bassins van Mars van groot belang. Hoewel ze slechts ongeveer 5% van het oude terrein van de planeet beslaan, zijn ze verantwoordelijk voor bijna 42% van al het materiaal dat door rivieren wordt geërodeerd. Deze regio’s transporteerden waarschijnlijk de meeste voedingsstoffen, waardoor ze uitstekende kandidaten zijn voor het behoud van levensondersteunende sedimenten. Sedimenten die door stromend water worden afgezet, zijn cruciale indicatoren voor de plaats waar leven had kunnen bestaan. Terwijl rivieren zich voortbewegen, hebben ze een wisselwerking met gesteenten, waardoor mineralen oplossen en chemische reacties ontstaan die sporen van vorig leven kunnen achterlaten. Hoe langer het water stroomde, hoe groter de interactie met het oppervlak, waardoor de kans op bewoonbaarheid groter werd.Door deze sedimenten in kaart te brengen, kunnen wetenschappers zich richten op specifieke locaties voor toekomstige Mars-missies, vooral die op zoek zijn naar tekenen van oud leven. Gebieden binnen grote stroomgebieden, waar de sedimentconcentratie het hoogst is, worden als de meest veelbelovende gebieden voor onderzoek beschouwd.
Implicaties voor toekomstige verkenning van Mars
Het grootste deel van het oppervlak van Mars bestaat uit kleine, geïsoleerde drainagesystemen, die elk op zichzelf potentieel bewoonbaar zijn. De 16 geïdentificeerde grote bekkens vertegenwoordigen echter de belangrijkste en meest voedselrijke regio’s. Wetenschappers beschouwen deze locaties als belangrijke prioriteiten voor toekomstige robot- en menselijke missies die gericht zijn op het blootleggen van de bewoonbaarheidsgeschiedenis van de planeet.Goudge benadrukte: “Het identificeren van deze grote afvoersystemen is van cruciaal belang voor het plannen van missies en het beslissen waar te zoeken naar bewijs van leven.” Het begrijpen van de hydrologie van Mars informeert ons niet alleen over de wateractiviteit in het verleden, maar vormt ook een leidraad voor de verkenningsstrategie voor de komende decennia.
