Het bezoek van de Russische president Vladimir Poetin aan New Delhi voor de 23e jaarlijkse top tussen India en Rusland is meer dan een routinematig diplomatiek engagement; het is een krachtig signaal van continuïteit in een wereld die uiteenvalt. Te midden van intense geopolitieke tegenwind onderstreepte deze bijeenkomst het fundamentele, wederzijds voordelige karakter van het ‘Speciale en Bevoorrechte Strategische Partnerschap’ tussen de twee landen en benadrukte India’s onwrikbare inzet voor strategische autonomie.
De top leverde een breed scala aan resultaten op: een Visie 2030-routekaart voor handel en technologie, nieuwe toezeggingen voor samenwerking op het gebied van energie en kernenergie, een baanbrekende RELOS-overeenkomst inzake defensielogistiek en overeenkomsten over arbeidsmobiliteit, gezondheidszorg, voedselveiligheid en maritieme training. Maar wat aan de oppervlakte niet zichtbaar was, was misschien wel nog belangrijker.
Advertentie – Scroll om door te gaan
Onbedoelde resultaten
Toen Washington verregaande tarieven en sancties aan Rusland oplegde, was de bedoeling duidelijk: Moskou isoleren, zijn economie verzwakken en naleving van de westerse eisen afdwingen. Toch gedraagt de wereldeconomie zich zelden zoals beleidsmakers het bedoelen. In plaats van Rusland te verlammen, hebben deze maatregelen de koers naar het oosten versneld, waarbij India als een van zijn meest vitale partners naar voren is gekomen. Het onbedoelde gevolg is opvallend: Amerikaanse tarieven zijn er niet alleen niet in geslaagd de levenslijnen van Rusland te doorbreken, ze hebben ook de invloed van India in de mondiale geopolitiek versterkt.
De meest zichtbare impact heeft plaatsgevonden op het gebied van energie. Afgesneden van westerse kopers begon Rusland ruwe olie tegen gereduceerde tarieven aan te bieden. India, met onze enorme en groeiende energiebehoeften, heeft deze kans gegrepen. De invoer van Russische olie steeg enorm, wat India hielp de inflatie onder controle te houden en de betaalbare energievoorziening veilig te stellen. Voor Rusland werd India een cruciale markt; voor India werd Rusland een pragmatische partner. Wat bedoeld was om Moskou te straffen, creëerde in plaats daarvan een wederzijds voordelige handelscorridor. Het is waar dat de Amerikaanse sancties tegen grote Russische oliemaatschappijen er uiteindelijk toe hebben geleid dat Indiase importeurs hun orders hebben teruggeschroefd, maar de handelscorridor kan, eenmaal versterkt, ook voor andere goederen worden gebruikt.
Natuurlijke partners
Het gaat niet alleen om vaten olie. Het weerspiegelt een diepere strategische optie. Rusland, uitgesloten van de westerse financiën en technologie, heeft partners nodig om uit te importeren, die ook zijn export kunnen absorberen en voor legitimiteit kunnen zorgen. India, met zijn grote economie en geopolitieke gewicht, past in dit plaatje. Voor New Delhi versterkt de relatie zijn autonomie: sancties hebben het belang van India voor Moskou vergroot en de integratie met Azië versneld.
Het buitenlandse beleid van India wordt lange tijd bepaald door evenwichtsoefeningen. Tijdens de Koude Oorlog pleitte het land voor niet-afstemming, terwijl het de banden met beide supermachten handhaafde. Tegenwoordig verdiept het de samenwerking met de VS en zijn bondgenoten, terwijl de historische banden met Rusland behouden blijven. De oorlog in Oekraïne heeft deze evenwichtsoefening delicater, maar ook zichtbaarder gemaakt. India onthoudt zich van VN-resoluties waarin Rusland wordt veroordeeld, breidt de energie-import uit en versterkt tegelijkertijd de defensie- en technologiebanden met Washington. Deze dualiteit is geen hypocrisie; het is strategische autonomie in actie, ‘multi-alignment’ in de praktijk.
Een krappe plek
De betrokkenheid van India bij Rusland is niet zonder risico’s. Het verdiepen van de banden met Moskou zou de betrekkingen met de VS en Europa onder druk kunnen zetten, vooral als de huidige vredespogingen niet slagen en de oorlog voortduurt. Er bestaat ook het gevaar dat het wordt gezien als een factor die de veerkracht van Rusland mogelijk maakt, wat zou kunnen leiden tot diplomatieke druk. Het omgaan met deze risico’s vereist zorgvuldige diplomatie, duidelijke communicatie en de bereidheid om zich aan te passen naarmate de omstandigheden zich ontwikkelen.
Toch zijn de kansen aanzienlijk. Door samen te werken met Rusland en tegelijkertijd de banden met de VS en Europa te verdiepen, vergroot India zijn invloed. Het laat zien dat het voor beide partijen onmisbaar is: een swing state in de mondiale geopolitiek. Het versterkt ook het imago van India als een autonome speler, en niet als een ondergeschikte bondgenoot. In een wereld van wisselende allianties is deze autonomie een strategische troef.
Drie pijlers van de banden tussen India en Rusland
De duurzame relatie met Rusland berust op drie cruciale pijlers, die allemaal op de agenda staan van deze topconferentie waar veel op het spel staat. Defensie is altijd de basis geweest van de banden tussen India en Rusland. Ondanks het recente streven van New Delhi naar diversificatie en inheemse productie, blijft Moskou de belangrijkste leverancier van India’s militaire hardware. Naar schatting 60-70% van de bestaande militaire inventaris van India, van straaljagers en onderzeeërs tot tanks, is van Russische of Sovjet-oorsprong. Dit vereist politieke betrokkenheid op hoog niveau om te zorgen voor een constante aanvoer van reserveonderdelen, upgrades en onderhoudsondersteuning, vooral cruciaal voor de operationele paraatheid. Zo’n 45% van onze defensie-export komt dus nog steeds uit Rusland.
Hoewel er geen grote nieuwe strategische acquisities zijn aangekondigd, zal de afronding van een militair logistiek pact, de RELOS-overeenkomst, de operationele samenwerking verder verdiepen. Het verleent India onder meer toegang tot Russische Arctische faciliteiten. De herbevestiging van minister van Defensie Rajnath Singh van de “gestage” samenwerking “ondanks de geopolitieke onzekerheid” zendt een onmiskenbaar signaal uit dat New Delhi Rusland beschouwt als een beproefde en essentiële veiligheidspartner.
De top heeft ook de handelsdynamiek van de twee landen hervormd, waardoor de economie centraal staat. Het economisch samenwerkingsprogramma tussen India en Rusland streeft nu naar een jaarlijkse handel van 100 miljard dollar in 2030, en er werd vooruitgang gemeld in de richting van een vrijhandelsovereenkomst met de Euraziatische Economische Unie. Het grotere gebruik van nationale valuta (roepie-roebel) in nederzettingen zou een grotere Indiase export naar Rusland mogelijk maken. Discussies over gededollariseerde betalingssystemen, die mogelijk het Indiase RuPay kunnen koppelen aan het Russische Mir-netwerk, en het verkennen van een op de BRICS gebaseerde betalingscorridor zijn aan de gang om ervoor te zorgen dat de handel ongehinderd kan doorgaan. De Russische import uit ons land is feitelijk lager dan in 1992, toen het Westen zich na de Koude Oorlog voor het eerst openstelde voor Rusland. Nu de deuren in het Westen dichtslaan, is het tijd voor de Russen om opnieuw te kijken naar wat India te bieden heeft.
Rusland herbevestigde de ononderbroken brandstoftoevoer naar India (voor zover Indiase bedrijven proberen van Rusland te kopen); samenwerking op het gebied van civiele kernenergie, inclusief kleine modulaire reactoren en drijvende kerncentrales, werd aangekondigd. De twee landen beloofden samen te werken op het gebied van cruciale mineralen om de toeleveringsketens te diversifiëren. Veelbetekenend is dat er ‘mobiliteitsovereenkomsten’ werden bereikt over tijdelijke arbeidsactiviteiten en de bestrijding van irreguliere migratie, waardoor veiliger wettelijke kaders voor werknemers werden gecreëerd.
Autonomie boven al het andere
Het bezoek van Poetin biedt waarnemers een masterclass in het buitenlandse beleid van New Delhi, gericht op meervoudige afstemming. India bewandelt een diplomatiek koord, handhaaft zijn vriendschap met Moskou uit de Koude Oorlog en verdiept tegelijkertijd zijn strategische en economische partnerschappen met de VS en het Westen in de Indo-Pacific. Het besluit van India om de top te organiseren en zijn handelsbetrekkingen voort te zetten, ondanks de openlijke afkeuring van het Westen, is een duidelijke oefening van strategische autonomie. Het toont aan dat India zijn nationale belangen zal nastreven en zijn essentiële behoeften zal veiligstellen, ongeacht de druk van buitenaf.
Voor Rusland is het versterken van de banden met India cruciaal. Het fungeert als een belangrijk tegenwicht voor de toenemende afhankelijkheid van Moskou van Peking, waardoor Rusland een bredere Aziatische betrokkenheid kan behouden en ervoor kan zorgen dat het een belangrijke speler blijft in het bredere geopolitieke landschap.
Hoewel de 23e jaarlijkse top vol feelgood-momenten zat (Modi ontving Poetin persoonlijk op het vliegveld, nam hem mee naar huis voor een privédiner in zijn eigen auto en schonk hem een Gita in het Russisch) ging niet over nostalgische retoriek; het ging over herijking en veerkracht. Het is een erkenning van beide partijen dat, hoewel de wereldorde is veranderd, hun nationale kernbelangen op één lijn blijven liggen. India heeft de ‘Russische optie’ nodig op het gebied van defensiemateriaal en betaalbare energie; Rusland heeft een betrouwbare, belangrijke economische en strategische partner buiten het Westen nodig.
Toen de leiders uit elkaar gingen, was de belangrijkste conclusie dat de relatie tussen India en Rusland strategisch is en niet alleen maar transactioneel. Het bezoek van president Poetin bevestigt dat het beschermen van zijn strategische autonomie voor New Delhi betekent dat alle kanalen open moeten blijven. Tegelijkertijd is een acht decennia oud partnerschap versterkt met daadwerkelijke resultaten in plaats van alleen maar symbolische verklaringen. De top onderstreepte de praktische samenwerking en gaf tegelijkertijd aan dat de banden tussen India en Rusland veerkrachtig blijven ondanks de mondiale turbulentie.
(Shashi Tharoor is sinds 2009 parlementslid uit Thiruvananthapuram, Kerala. Hij is auteur en voormalig diplomaat)
Disclaimer: dit zijn de persoonlijke meningen van de auteur
