Zelfzorg is tegenwoordig een beetje een modewoord. Maar voor Rosa Parks was het een doelbewuste praktijk en een middel om te overleven in haar latere jaren. Lang nadat ze weigerde haar busstoel in Montgomery op te geven, beoefende Parks yoga als een manier om haar lichaam en geest te ondersteunen. Dit weinig bekende deel van haar geschiedenis is een onderdeel van een groter geheel: zwarte activisten gebruiken zelfzorg al tientallen jaren als instrument.
Na de busarrestatie veranderde het leven van Parks voor altijd. Ze werd een publiek figuur en ‘de moeder van de burgerrechtenbeweging’, een titel waar ze volgens haar autobiografie ‘Rosa Parks: My Story’ nooit aan gewend raakte. Ze werd ook geconfronteerd met verschillende persoonlijke uitdagingen die vaak buiten haar verhaal worden gelaten. Intimidatie en bedreigingen na de busarrestatie zorgden ervoor dat zij en haar echtgenoot, Raymond Parks, Alabama verlieten en naar Detroit vertrokken. Ze hadden allebei moeite om vast werk te vinden en moesten zelfs een tijdje apart wonen, terwijl Rosa in Virginia werkte als gastvrouw in The Holly Tree Inn, het campuspension van Hampton University. In 1977 verloor ze haar man en broer binnen drie maanden na elkaar, terwijl haar moeder ook tegen kanker vocht.
Al die tijd kampte Parks met haar eigen gezondheidsproblemen. Toch bleef ze tot laat in haar hogere jaren door het hele land organiseren en spreken. Daarvoor moest ze goed voor haar lichaam zorgen.
Dr. Stephanie Y. Evans, een wetenschapper op het gebied van wat zij beschrijft als het historische welzijn van zwarte vrouwen, suggereert dat de relatie van Parks met yoga een sleutelfactor was in de manier waarop ze verder kon gaan. Evans heeft de reflecties van Parks over yoga en welzijn gedocumenteerd in haar boek ‘Black Women’s Yoga History: Memoirs of Inner Peace.’ Uit haar archiefonderzoek bleek dat Parks ‘interesse in yoga in haar latere jaren groeide, terwijl ze herstelde van tientallen jaren van fysieke en emotionele spanning.
“Ze leerde gemeenschapszorg thuis en droeg dat tot laat in haar leven over. Ze maakte deel uit van de zwarte yoga-revival van de jaren zeventig en gebruikte die trend ten dienste van haar gemeenschap in Detroit en haar leiderschap in het hele land”, zei Evans.
Parks ‘nicht en neef merkten ook op dat het belangrijk voor haar was. In hun memoires, ‘Onze tante Rosa: de familie van Rosa Parks herinnert zich haar leven en lessen’, beschrijven ze hoe yoga haar vreugde en vrede bracht, ondanks dat ze vaak de oudste vrouw in de klas was.
De wending van Parks naar welzijn stond niet op zichzelf, maar maakte deel uit van een lange geschiedenis van zwarte vrouwen die hun politieke werk baseerden op praktijken van zelfzorg. Figuren als Audre Lorde, Fannie Lou Hamer en Angela Davis schreven allemaal over de fysieke tol van hun activisme. Velen wendden zich tot wat mensen nu zelfzorg zouden kunnen noemen, lang voordat de term populair werd, door middel van het bijhouden van een dagboek, gebed of, in het geval van Parks, yoga. Voor deze vrouwen was de zorg voor hun lichaam geen toegeeflijkheid, maar strategie.
“Mevrouw Parks maakte deel uit van een grote inspanning om gemeenschappen van sociale rechtvaardigheidswerkers op te bouwen,” zei Evans. “Haar zelfzorgpraktijken waren nauw verbonden met justitiewerk als een praktijk van gemeenschappelijke zorg. Yoga was persoonlijk voor haar, maar ook een manier om gezondheid in haar gemeenschappen te zaaien.”
(Met dank aan Tameka Walton)
Tegenwoordig is die lijn zichtbaar in het werk van organisatoren die welzijn centraal stellen als onderdeel van hun bevrijdingsinspanningen. In Chicago richtte organisator en yogabeoefenaar Tameka Walton Restored Hope op om zwarte vrouwen te ondersteunen die omgaan met trauma en geweld. Waltons werk weerspiegelt een bredere verschuiving in de richting van de erkenning van genezing als een integraal onderdeel van rechtvaardigheidsbewegingen.
“Ik denk dat we, vooral bij zwarte vrouwen, automatisch het gevoel krijgen dat we egoïstisch zijn als we de tijd nemen om gewoon te zijn. Maar wat ik ben gaan beseffen is dat als mijn kopje niet gevuld is, vooral in het werk dat ik doe, ik niet in iemand anders kan gieten. Het is bijna roekeloos om in anderen te blijven gieten als ik niets heb”, zei Walton. “Ik ben gebonden aan mijn eigen vrijheid, mijn eigen bevrijding.”
Steun de 19e
Vrouwen en LHBTQ+-mensen worden lange tijd buitenspel gezet in het reguliere nieuws. Op The 19th centreren we hun ervaringen met de diepgang en nuance die ze verdienen – en jouw donatie helpt ervoor te zorgen dat zij een gelijkwaardigere rol spelen bij het vormgeven van de toekomst van Amerika.
Doneer vandaag nog
Terwijl modernere organisatoren praktijken als yoga terugwinnen, herinnert Parks’ verhaal ons eraan dat welzijn al lang bestaat naast activisme, ook al heeft het niet altijd een naam gehad. Haar toewijding om voor zichzelf te zorgen, te midden van verdriet en voortdurende strijd, compliceert het eendimensionale beeld dat vaak aan haar kleeft. Het onthult de diepte van het uithoudingsvermogen dat van zwartevrouwenactivisten wordt verlangd en de manieren die zij hebben gevonden om zichzelf te herstellen om het werk voort te zetten.
“Om te weten dat Rosa Parks iets gebruikte waardoor ze eerst naar binnen kon gaan voordat ze de wereld in ging, is het volkomen logisch,” zei Walton. “Je koppelt je los van de wereld als je yoga beoefent. Waarom zou ze dat niet nodig hebben?”
