Tientallen jaren na haar daad van verzet heeft Rosa Parks een groep activisten ertoe aangezet om tegen hun eigen omstandigheden te protesteren. Hoewel de reikwijdte van haar nalatenschap voor hen nog steeds in beeld komt, blijft deze net zo krachtig.
Ze vochten voor toegang voor gehandicapten en gebruikten, net als Parks, het openbaar vervoer als springplank.
De beweging voor de rechten van gehandicapten kreeg vorm tegen de achtergrond van de burgerrechtenbeweging in de jaren zestig en groeide elk jaar in omvang. In de jaren tachtig had het land vooruitgang geboekt, met succes wetgeving aangenomen en de zichtbaarheid van mensen met een handicap vergroot.
Maar op het gebied van wegen en spoorwegen voldeden de kleine vorderingen die door de jaren heen op het gebied van de toegankelijkheid van bussen waren geboekt, weinig om tegemoet te komen aan de behoeften van pendelaars met een handicap, wier gebruik van het openbaar vervoer ernstig beperkt was. Vaak werden ze gedegradeerd tot het volledig gebruiken van afzonderlijke diensten, waarbij ze vertrouwden op transitdiensten zoals Dial-a-Ride, waarbij passagiers een ophaalservice moesten aanvragen en die vaak onbetrouwbaar waren.
In 1984 veranderde er iets. In Chicago plaatsten ongeveer een dozijn rolstoelactivisten van de gehandicaptenrechtengroep ADAPT zich voor stadsbussen om te protesteren tegen het besluit van de Chicago Transit Authority om meer dan 350 bussen aan te schaffen. Geen daarvan was voor hen toegankelijk vanwege de weigering van de stad om te betalen voor rolstoelliften.
De demonstratie deed denken aan Parks eigen protest dat meer dan 1100 kilometer naar het zuiden en bijna dertig jaar eerder had plaatsgevonden, toen ze weigerde haar stoel vrij te geven voor een blanke passagier. Toen wetshandhavers ter plaatse arriveerden, stond op elk naamplaatje van de demonstranten een enkele zin: “Mijn naam is Rosa Parks.”
“We gebruikten veel van de tactieken die werden gebruikt door Dr. King en Gandhi en we werden geïnspireerd door het feit dat Rosa Parks als zwarte vrouw niet eens echt voorin de bus kon zitten en dat degenen onder ons die rolstoelen gebruiken niet eens in de bus konden stappen”, zegt Anita Cameron, directeur van minderhedenoutreach bij Not Dead Yet, een groep voor gehandicaptenrechten. Cameron is vrijwilliger bij ADAPT en heeft tientallen jaren in de transportsector gewerkt.
De eigen relatie van ADAPT met Parks was complex. Jaren na dat noodlottige protest in Chicago werd ze uitgenodigd voor een evenement met de organisatie in Detroit, een aanbod dat ze afsloeg.
(Bettmann-archief/Getty Images)
“We hebben geprobeerd Rosa Parks over te halen zich bij ons aan te sluiten, maar dat lukte haar niet en dat maakte veel mensen van streek”, zei Cameron. “Het maakte me niet van streek omdat ik het gevoel had dat Rosa Parks haar ding al had gedaan, geweldige dingen had gedaan… Weet je, als zwarte gehandicapte vrouw kon ik zeker niet boos worden op Rosa Parks, boos worden op een andere zwarte vrouw die haar contributie betaalde en doormaakte wat zij heeft meegemaakt.”
Toch was de invloed van Parks cruciaal in de beweging voor de rechten van gehandicapten.
Het protest in Chicago vormde het startschot voor een jarenlange strijd om de rechten van gehandicapten. Na een stortvloed aan wetgeving, formele klachten en meer demonstraties door het hele land, culmineerde dit uiteindelijk in de goedkeuring van de American with Disabilities Act (ADA) in 1990.
Veel van het werk en de overtuiging dat dit mogelijk is, komt van de burgerrechtenbeweging en individuen als Rosa Parks.”
Anita Cameron
“Het is interessant omdat Rosa Parks vooral bekend staat als burgerrechtenactiviste en haar daad van burgerlijke ongehoorzaamheid en haar pleidooi rond segregatie, rassenscheiding in bussen en transport”, zegt Alex Elegudin, medeoprichter van Wheeling Forward, een belangenorganisatie voor mensen met een handicap. “Het is verbazingwekkend hoe dit het toekomstige werk van voorstanders van handicaps heeft geïnspireerd en veranderd.”
In de jaren die volgden op het protest van Parks boekten andere bewegingen, waaronder de LGBTQ+-rechtenbeweging, hun eigen vooruitgang – een prestatie waarvoor Elegudin ook de eer geeft aan Parks.
“Veel van het werk en de overtuiging dat dit mogelijk is, komt van de burgerrechtenbeweging en individuen als Rosa Parks,” zei hij.
Steun de 19e
Vrouwen en LHBTQ+-mensen worden lange tijd buitenspel gezet in het reguliere nieuws. Op The 19th centreren we hun ervaringen met de diepgang en nuance die ze verdienen – en jouw donatie helpt ervoor te zorgen dat zij een gelijkwaardigere rol spelen bij het vormgeven van de toekomst van Amerika.
Doneer vandaag nog
Terwijl het land zich afwendt van de progressieve maatregelen die mensen als Parks in gang hebben gezet, vertelde Cameron dat mensen met een handicap enorme schade zullen lijden. ‘Ik bedoel dat onze rechten niet zomaar worden weggenomen’, zei ze. “Ze zullen mogelijk worden vervangen door buitengewoon repressieve, onderdrukkende maatregelen – sommige maatregelen kunnen ertoe leiden dat velen van ons gehandicapt om het leven komen.”
Toen Cameron werd geboren, was de wet op het stemrecht nog niet aangenomen en konden mensen met een handicap geen onderwijs volgen. Toen ze volwassen werd en werd geïnspireerd door figuren als Parks, raakte ze nauw betrokken bij de belangenbehartiging van gehandicapten.
“Als zwarte persoon, als iemand met een handicap, kijk ik naar de dingen die Rosa Parks heeft gedaan en de strijd die ze heeft gevoerd, en ik ben vooral dankbaar omdat we aan het verliezen zijn”, zei ze.
De rechten waar ze ooit voor vocht, worden langzaamaan weggenomen.
‘Ik heb genoeg geschiedenis meegemaakt’, zei ze. “Ik nam deel aan de strijd voor de ADA. Ik nam deel aan de Capitol-crawl, de rotonde-overname, nam deel aan de strijd voor Medicaid in 2017 en zo. Ik kan je niet vertellen hoe vaak ik mezelf aan het hek van het Witte Huis heb vastgeketend en in het Witte Huis ben gearresteerd tijdens de Democratische en Republikeinse regeringen die vochten voor de rechten van gehandicapten…. En om dat te zien verdwijnen is buitengewoon beangstigend. Maar we moeten blijven vechten.”
Haar moed inspireerde ons.”
Anita Cameron
Voor haar is de invloed van Parks op de beweging voor de rechten van gehandicapten en de burgerrechtenbeweging een paradigma voor burgerlijke ongehoorzaamheid, en ze hoopt dat voort te zetten.
“Haar moed inspireerde ons”, zei ze. “Rosa Parks kon doen wat zij deed in een tijd waarin zwarte mensen geen rechten hadden. Wij met een handicap konden dit doen in een tijd waarin we op zijn minst minimale mensenrechten hadden.”
Naarmate ze verder komt, hoopt Cameron het belang van Parks’ leven te blijven delen. “Ik kan niets anders doen dan haar eren als voorouder en haar nagedachtenis eren.”
