LAGOS, Nigeria — Guinee-Bissau wel sloot zich aan bij een groeiende lijst van Afrikaanse landen waar militaire officieren sinds 2020 de macht hebben gegrepen.
Een paar uur nadat woensdag geweerschoten waren gehoord in de buurt van het presidentiële kantoor, verscheen een groep militaire officieren op de staatstelevisie en zei dat ze de macht hadden gegrepen. De afgezette president, Umaro Sissoco Embaló, is verwikkeld in een hevige politieke strijd met de oppositie. Beide partijen claimden de overwinning bij de presidentsverkiezingen. Embaló werd gearresteerd en vastgehouden nadat de staatsgreep was aangekondigd.
Het kleine West-Afrikaanse land met 2,2 miljoen inwoners aan de Atlantische kust volgt een patroon dat overal op het continent te zien is, met omstreden verkiezingen, constitutionele onrust, ontevredenheid onder jongeren en militaire machtsovernames.
Hier is een tijdlijn van staatsgrepen in Afrika en de vooruitzichten op een terugkeer naar een democratisch bestuur:
Sinds augustus 2020 is Mali getuige geweest van twee opeenvolgende staatsgrepen. Een groep soldaten muitte en arresteerde hoge militaire officieren net buiten de hoofdstad Bamako, na weken van protesten van burgers die het aftreden van de toenmalige president Ibrahim Keïta eisten vanwege beschuldigingen van corruptie en het onvermogen om gewapende groepen onder controle te krijgen.
Kolonel Assimi Goita, de militaire leider, sloot een machtsdelingsovereenkomst met Bah Ndaw, een burgerpresident, waarbij Goita diende als vice-president van een zogenaamde overgangsregering. In 2021 wierp Goita Ndaw omver na een reeks meningsverschillen en installeerde zichzelf als president. Hij stelde de verkiezingen voor 2022 uit tot 2077.
Mali maakt deel uit van een tripartiete groep van geheel door land omgeven West-Afrikaanse landen, waaronder Burkina Faso en Niger, geleid door militaire junta’s die nu hun eigen blok hebben gevormd na zich te hebben losgemaakt uit de Economische Gemeenschap van West-Afrikaanse staten, en die krachtig hun bezwaren hebben geuit tegen een terugkeer naar de democratie.
Na de dood van zijn vader in 2021 greep Mahamat Idris Deby, een legergeneraal, snel de macht, waardoor de drie decennia durende heerschappij van zijn familie over de Centraal-Afrikaanse natie werd verlengd.
Drie jaar later hield hij de verkiezingen die hij beloofde toen hij aan de macht kwam. Deby werd uitgeroepen tot winnaar van de verkiezingen, waarvan de oppositie beweerde dat er sprake was van manipulatie. Sindsdien heeft hij critici de kop ingedrukt. Voormalig premier Succes Masra, een oppositiefiguur, werd eerder dit jaar veroordeeld tot twintig jaar gevangenisstraf.
Na elf jaar in functie werd Alpha Conde afgezet door een groep soldaten onder leiding van Mamady Doumbouya. In 2020 had Conde de grondwet gewijzigd om zichzelf voor een derde termijn kandidaat te stellen.
Doumbouya doet mee aan de verkiezingen van december en lijkt zijn militaire vermoeidheid kwijt te raken, nadat een referendum dit jaar juntaleden toestond zich kandidaat te stellen voor verkiezingen en de presidentiële termijn verlengde van vijf naar zeven jaar.
Het Soedanese leger, onder leiding van generaal Abdel-Fattah Burhan, pleegde in oktober 2021 een staatsgreep, waarbij Omar al-Bashir, die het land 26 jaar regeerde, werd afgezet.
Burhan deelde vervolgens de macht met Muhammad Dangalo, bekend als Hedmeti, de leider van de paramilitaire Rapid Support Forces.
Volgens de Verenigde Naties leidde een sluimerende vete tussen hen in april 2023 tot een van de meest catastrofale conflicten ter wereld.
Net als buurland Mali was ook Burkina Faso getuige van twee opeenvolgende staatsgrepen. In januari 2022 werd Roch Kaboré afgezet door luitenant-kolonel Paul-Henri Damiba. In september kapt. Ibrahim Traoré, hoofd van een artillerie-eenheid van het leger van Burkina Faso, verdreef Damiba onder hetzelfde voorwendsel als de eerdere staatsgreep: de veiligheid verslechterde.
Traoré had sindsdien het land geregeerd. In juli heeft hij opgelost de onafhankelijke kiescommissie.
Generaal Abdourahamane Tchiani zette Mohamed Bazoum af, waarmee een einde kwam aan een zeldzame democratische transitie in Niger. De dramatische staatsgreep leidde tot een crisis in het regionale ECOWAS-blok, dat Niger dreigde binnen te vallen als Bazoum niet werd geïnstalleerd en het land terugkeerde naar de democratie. De crisis verdeelde de regio, waarbij Niger samenwerkte met Burkina Faso en Mali om een afgescheiden alliantie van Sahelstaten te vormen.
Kort nadat president Ali Bongo, die veertien jaar aan de macht was en zich kandidaat had gesteld voor een derde ambtstermijn, in 2023 tot winnaar van een nieuwe verkiezing werd uitgeroepen, verscheen er een groep soldaten op de televisie die zei dat ze de macht aan het grijpen waren. Ze annuleerden de verkiezingen en ontbonden alle staatsinstellingen.
Brice Oligui Nguema, een neef van Bongo, nam de macht over en regeert sindsdien over Gabon. Hij werd in april uitgeroepen tot winnaar van de presidentsverkiezingen.
Jongeren in Madagaskar uitten hun frustratie over het chronische watertekort en stroomstoringen en gingen de straat op om het aftreden van voormalig president Andry Rajoelina te eisen. Rajoelina ontbond in plaats daarvan zijn regering en weigerde af te treden, wat leidde tot een militaire overname van het Zuid-Afrikaanse land.
Het West-Afrikaanse land kent een geschiedenis van staatsgrepen. Embalo wilde de eerste president zijn die een tweede termijn zou winnen toen het leger de macht greep.
