Voor mezelf werken was het doel. Ik heb het gedaan. Ik heb het gehaald. Ik werk voor mezelf. Maar het heeft mijn leven niet bepaald. Ik ben vrij om na te streven wat ik wil. Maar het bereiken van doelen maakt mij niet compleet en zal dat ook niet doen. Er is een term voor: de aankomst denkfout. Het is de reden dat we ons soms nog steeds ‘leeg’ voelen, zelfs als we bereiken wat we willen. Het bereiken van een doel voelt zelden als aankomst. Omdat dit niet het einde is dat we ons hadden voorgesteld.
Je doet er alles aan om de ladder te beklimmen. Maar je komt daar en dan niets. Of nog erger: een teleurstelling. Dat gebeurt omdat het einde dat we verwachten niet noodzakelijkerwijs onze problemen oplost. Doelen zijn bedoeld om ons te leiden. Ze kunnen je laten zien hoeveel je bent gegroeid. Hoe ver je bent gekomen. En wat je kunt bereiken. Maar ze zijn geen doel op zichzelf. Geluk is een bijproduct van dingen gedaan krijgen.
Filosofen en psychologen zeggen het al jaren. Maar we vergeten het omdat we onmiddellijke bevrediging willen. Je wilt ervaren hoe het voelt als je eindelijk tegen jezelf zegt dat je het gehaald hebt. “Het brein streeft naar geluk, en omdat het brein zich veel meer zorgen maakt over de toekomst dan over het heden, beschouwt het geluk als de garantie voor een oneindig lange toekomst vol plezier”, schreef filosoof Alan Watts.
De hedonistische tredmolen
Doelen zijn nooit klaar.
Je bent nooit klaar. De menselijke geest is geprogrammeerd om zich aan te passen. Vandaag bereik je één ding, morgen zul je iets anders vinden om je op te concentreren. Het heet de hedonistische loopband. Je denkt dat meer geld, een groter huis, een promotie of een nieuw project je gelukkig zullen maken. Je snapt het. Het voelt een tijdje goed, maar dan verplaatsen je hersenen het doelwit. Je voelt weer die vreemde leegte. Het betekent niet dat er iets mis is met jou. Het is gewoon biologie. Zelfs de meest succesvolle mensen die je kent lijden onder de aankomstval.
We zijn geprogrammeerd voor achtervolging, niet voor bezit. De ‘feel good’-emotie zit in de achtervolging, niet in de resultaten. De spanning zit in het doen, het proces, het bijna-daar-zijn. Zodra je krijgt wat je wilt, springen de hersenen van boord. De misvatting wordt een valstrik omdat we aannemen dat een getal, een titel of een enkele ervaring onze bedrading zou kunnen repareren. Dat zal niet gebeuren. Accepteer het, en je stopt met jezelf in elkaar te slaan. Je zult nooit tevreden zijn.
Maar er is een manier om de aankomstval te omzeilen.
De oplossing
Concentreer u op het vinden van betekenis en vreugde in wat u dagelijks doet. “Het zijn de zijkanten van de berg die het leven in stand houden, niet de top”, zegt schrijver en filosoof Robert M. Pirsig. De zin van het leven was nooit om ons geluk aan doelen te binden. Of ‘aankomen’ om vreugde te voelen. Je bent al op de berg. Je kunt net zo goed ontdekken en ervan genieten wat je tot leven brengt. Bouw betekenis in uw ervaringen, niet de eenmalige mijlpaal. Geniet van de overwinningen van vandaag, hoe klein ook. Let op je voortgang.
Vind vreugde in het doen, niet in het afvinken van vakjes. Doe vooral wat je moet doen. Stel het doel vast. Concentreer u op het proces om dingen gedaan te krijgen. Maar verwacht niet langer levensveranderend geluk als je aankomt. Voltooiing is niet noodzakelijkerwijs vervulling. Leer genieten van de klim. Op die manier voelt zelfs falen als vooruitgang. Omdat het zo is. Je hebt geleerd wat niet werkt. Je bent wijzer geworden. Ik start projecten die het beste in mij naar boven halen. Dat betekent dat ik weiger om gehecht te raken aan de uitkomst. Ik haal mijn opwinding uit het proces. Ik heb alleen recht op mijn daden, nooit op de vruchten ervan. Wat ik ook bereik, is een bonus. Mahatma Gandhi zei: “Het pad is het doel.”
Verleg je focus naar het vinden van betekenis in het doen, niet in het hebben. Een kleine taak van het project voltooid. Goed. Vier de rare kleine dingen. Iemand op het werk geholpen zonder op complimenten te wachten? Geweldig. Deze microwinsten kunnen wonderen doen voor ons geluk. Het ‘aankomst’-gevoel dat u verwacht, is niet het einde. Het is slechts een van de vele ervaringen die nog zullen komen. Het kan zijn dat je je weer leeg voelt. En dat is oké. Dat is normaal. Accepteer het, en plotseling ben je niet meer bang voor de leegte. Je stopt met jezelf de schuld te geven.
Vind vreugde in de klim
Doelen zal je richting geven. Maar het is het proces dat je echt transformeert. Het bereiken van een doel zal de existentiële leegte niet opvullen. Begin vreugde te vinden in de klim. Dat is waar je echt het gevoel hebt dat je leeft. Geluk is niet de plek waar je aankomt. Het gaat om de kwaliteit van je aandacht onderweg. Het is de focus die je in je werk brengt, de verbinding met je team. En de kleine verbeteringen die je onderweg opmerkt.
Bepaal in ieder geval uw doelen. Achtervolg ze. Maar onthoud: de finish is slechts een van de vele in je leven. Streef naar groeidoelen. Dat is waar je echt het gevoel hebt dat je leeft. Het echte werk is het bereiken van de top; het is leren genieten van de klim. De prijs was nooit het punt. De persoon die je werd toen je het verdiende. De volgende keer dat je iets bereikt en die vreemde leegte voelt. Het is geen teken dat je ondankbaar bent. Het is een teken dat je een mens bent.
