JOHANNESBURG — De eerste Groep van 20 topconferenties in Afrika die zondag eindigde, baande een nieuwe weg door de prioriteiten te stellen arme landen bovenaan de agenda van het blok.
Gastland Zuid-Afrika onderhandeld over een topverklaring ondertekend door enkele van de rijkste en belangrijkste opkomende economieën ter wereld, die ermee instemden meer mondiale aandacht te schenken aan kwesties die vooral de ontwikkelingslanden treffen.
Zij omvatten de impact van klimaatverandering op arme landende stijgende schuldenlasten en oneerlijke leenvoorwaarden waarmee zij worden geconfronteerd, en hun roep om hulp bij de transitie naar groene energiebronnen.
Maar de Verenigde Staten, een van de oprichters van de G20 en de grootste economie ter wereld, heeft de top geboycotheeft de verklaring niet ondertekend, en de regering-Trump heeft dit wel verklaard het is tegen de agenda van Zuid-Afrika – vooral de delen die zich richten op klimaatverandering.
Vanaf maandag nemen de VS het roulerende voorzitterschap van de G20 over, waardoor de langetermijnimpact van de Zuid-Afrikaanse verklaring onduidelijk blijft.
De uit 21 leden bestaande G20 werd in 1999 opgericht om de mondiale economische problemen aan te pakken. Leden zijn onder meer de VS, China, Rusland, India, Frankrijk, Duitsland en het Verenigd Koninkrijk, maar ook landen als Brazilië, Indonesië en Zuid-Afrika, en de Europese Unie en de Afrikaanse Unie.
De 122 punten tellende verklaring die op de top van Johannesburg is afgegeven, is geen bindend document, maar eerder een indicatie van consensus.
Er staat dat landen zijn overeengekomen om samen te werken om publieke en private financiering te helpen mobiliseren om arme landen te helpen herstellen van de crisis klimaatgerelateerde rampendie steeds meer worden verwoestend voor hen.
Afrika draagt bijvoorbeeld het minst bij aan de opwarming van de aarde – volgens de VN ongeveer 2-3% van de mondiale uitstoot – maar ondervindt wel een van de ergste gevolgen ervan. Recente cyclonen versterkt door de klimaatverandering veroorzaakte miljarden dollars aan schade in Mozambique, Malawi en Zimbabwe.
Enkele vertegenwoordigers van ontwikkelingslanden waren als gasten op de top uitgenodigd en legden hun uitdagingen uit rond schulden en leningenvooral in Afrika. President Julius Maada Bio van Sierra Leone, hoofd van het West-Afrikaanse economische blok, zei dat landen in zijn regio te maken krijgen met acht keer hogere rentetarieven voor internationale leningen dan rijke landen.
De president van Namibië, Netumbo Nandi-Ndaitwah, zei dat haar land door kredietverstrekkers als een risicovol land wordt beschouwd, ondanks het feit dat zij onlangs een obligatielening van $750 miljoen op tijd heeft terugbetaald.
“Afrika heeft geen liefdadigheid nodig”, zei Bio, “maar wel eerlijke leenvoorwaarden.”
Hoewel de leiders de top van Johannesburg een mijlpaal noemden, rezen er vragen over de effectiviteit van het blok bij het aanpakken van enkele van de grootste crises.
De oorlog in Oekraïne werd slechts één keer genoemd in de verklaring, in een algemene verwijzing waarin werd opgeroepen tot het beëindigen van conflicten. De aanhoudende Afrikaan crisis van de burgeroorlog in Soedan had ook slechts één vermelding in dezelfde paragraaf en geen voorstellen om er een einde aan te maken, ondanks de destructieve impact ervan op de regio.
De Franse president Emmanuel Macron zei dat de G20 zich op een keerpunt bevond omdat zij “worstelde om een gemeenschappelijke norm voor geopolitieke crises te bereiken.”
De top eindigde met een ongemakkelijk moment. Traditioneel overhandigt het gastland een symbolische houten voorzittershamer aan de natie die het voorzitterschap van de G20 overneemt, maar vanwege de boycot was er geen Amerikaanse functionaris aanwezig om deze van de Zuid-Afrikaanse president Cyril Ramaphosa in ontvangst te nemen.
De VS wilden een vertegenwoordiger van hun ambassade sturen, maar Zuid-Afrika weigerde dat en zei dat het een belediging was voor Ramaphosa om de macht over te dragen aan wat het een ondergeschikte functionaris noemde.
Na de ceremonie pakte de Braziliaanse president Luiz Inácio Lula da Silva de voorzittershamer op en zwaaide hem speels naar een ambtenaar naast hem, terwijl hij in door microfoons opgepikte opmerkingen tegen Ramaphosa zei: “Ik breng het naar hen (de VS).”
De G20 werkt aan een ‘trojka’-systeem waarbij de vorige, huidige en volgende topgastheren het hele jaar door samenwerken.
Dat betekent dat de VS de komende twaalf maanden zullen moeten samenwerken met Zuid-Afrika, een land dat het herhaaldelijk heeft uitgekozen voor kritiek en sancties sinds Trump weer aan de macht kwam, waardoor hun betrekkingen op het laagste niveau staan sinds het einde van de apartheid 31 jaar geleden.
Trump zei dat de G20-top in 2026 zal bij zijn golfclub zijn in Doral bij Miami, Florida, maar hield vol dat het familiebedrijf er geen geld aan zou verdienen.
De G20 onder leiding van de VS zal er ook heel anders uitzien, zeiden Amerikaanse functionarissen, toen ze Zuid-Afrika bekritiseerden omdat het zoveel extra landen als gasten had uitgenodigd voor de top van dit weekend. Zuid-Afrika zei dat het zo inclusief mogelijk wilde zijn.
‘We hebben de G20 teruggebracht tot de basis’, zei de Amerikaanse minister van Financiën Scott Bessent. “De G20 was het afgelopen jaar feitelijk de G100 geworden.”
Trump heeft opgeroepen om Zuid-Afrika uit de G20 te gooien, vanwege zijn alom verworpen beweringen dat dit zo is gewelddadige vervolging van de blanke Afrikaner minderheiden aan een woordvoerder van de Zuid-Afrikaanse regering werd gevraagd of Zuid-Afrika vreesde dat de VS zou kunnen weigeren zijn delegaties visa te geven om volgend jaar te reizen voor de tientallen G20-bijeenkomsten die plaatsvinden in de maanden voorafgaand aan een top.
“Net als elk ander land kunnen ze beslissen om je een visum te geven of niet”, zei de Zuid-Afrikaanse woordvoerder en minister Khumbudzo Ntshavheni. “Het verandert niets aan de prijs van brood.”
___
Meer AP Afrika-nieuws: https://apnews.com/hub/africa
