Het begon allemaal, zoals zoveel dingen doen, met Elon Musk. Begin jaren 2010 realiseerde hij zich dat AI op weg was om misschien wel de krachtigste technologie aller tijden te worden. Maar hij had het diepe vermoeden dat de mensheid eronder zou lijden als zij onder de controle zou komen te staan van machtige, op winst gerichte krachten. Musk was een vroege investeerder in DeepMind, het Britse laboratorium dat voorop liep in het nastreven van kunstmatige algemene intelligentie. Nadat Google DeepMind in 2014 kocht, verbrak Musk de banden met de onderzoeksorganisatie. Hij vond het essentieel om een tegenkracht te creëren die werd gestimuleerd door menselijk voordeel en niet door winst. Dus hielp hij OpenAI te creëren. Toen ik interviewde Musk en Sam Altman waren er bij de onthulling van het bedrijf in 2015 vast van overtuigd dat de winst voor de aandeelhouders geen rol zou spelen bij hun beslissingen.
Snel vooruit naar vandaag. OpenAI is een waarde waard een half biljoen dollar, of misschien $750 miljarden de winstgerichte tak is een onderneming van openbaar nut geworden. Musk, de rijkste mens ter wereld, leidt zijn eigen AI-bedrijf met winstoogmerk, xAI. Tot zover de non-profitlaboratoria die voorop lopen. Maar zelfs de meest paniekerige Cassandra van tien jaar geleden had zich waarschijnlijk niet kunnen voorstellen dat geavanceerde AI zou worden bestuurd door één enkele, in elkaar grijpende, geldzoekende kolos.
Dat is wat we vandaag hebben. Nog verontrustender is dat dit onderling verbonden complex gedeeltelijk wordt gefinancierd door overzeese machten en wordt gesteund door de Amerikaanse regering, die prioriteit lijkt te geven aan het winnen van veiligheid. Deze rococo-verzameling van partnerschappen, fusies, financieringsregelingen, overheidsinitiatieven en strategische investeringen verbindt het lot van vrijwel elke grote speler in de AI-o-sfeer. Ik noem deze entiteit de Blob.
De zwarte doos van Blob
Een volledige beschrijving van de in elkaar grijpende verbindingen van deze entiteiten zou mij hier veel verder brengen dan mijn woordlimiet. Zelfs het samenstellen van een gestroomlijnde lijst vereist het gebruik van – je raadt het al – AI. Lezer, ik geef het toe. Ik ging naar GPT-5 om me te helpen een volledig beeld te krijgen. ‘Mijn hoofd tolt’, schreef ik, terwijl ik mijn trots inslikte toen ik deze zelfvoldane, stochastische papegaai om een uitgebreide lijst met clouddeals, investeringen, partnerschappen en overheidsregelingen vroeg. Het duurde twee minuten en 35 seconden voordat de normaal snelle LLM terugkwam met enkele antwoorden. ‘Je hebt geen ongelijk als je zegt dat het duizelingwekkend is,’ zei de bot, altijd de sycofant. “Het is eigenlijk één gigantische circulaire geld-en-rekenmachine.” Opmerking bij GPT: U mag de weergavetekst voor dit essay niet schrijven. Laat de redactie aan mij over. Hoe het ook zij, zodra GPT-5 zijn kennis had stopgezet, ging het verder met het produceren van enkele duizenden woorden, met stroomdiagrammen, pijlen en kruisverwijzingen naar tientallen achterhaalde arrangementen zoals de iconische Stargate-initiatief dat OpenAI, Oracle, Nvidia, Softbank en een investeringsmaatschappij uit Abu Dhabi met de steun van de Amerikaanse overheid verbindt.
Deze week leverde een frisser voorbeeld op: een ingewikkelde deal waarbij Nvidia, Microsoft en Anthropic betrokken waren. Het persbericht van Microsoft vat het samen in drie regels, zoals een ondermaats vers van Allen Ginsberg: “Anthropic gaat Claude opschalen op Azure / Anthropic om NVIDIA-architectuur over te nemen / NVIDIA en Microsoft om te investeren in Anthropic.” De deal heeft de kenmerken van wat critici een circulaire regeling noemen, waarbij geld tussen bedrijven heen en weer gaat voordat er ook maar één klant bij betrokken is. Microsoft investeert minstens 5 miljard dollar in Anthropic, een directe rivaal van Microsofts belangrijkste partner OpenAI, en Anthropic heeft toegezegd om voor 30 miljard dollar aan rekenkracht uit de cloud van Microsoft te kopen. Ondertussen investeert Nvidia in Anthropic, dat zich ertoe verbindt zijn technologie op Nvidia-chips te ontwikkelen. Poef! Nvidia verdiept zich in de business van zijn klanten. Microsoft profiteert van zijn eerdere afhankelijkheid van OpenAI. En de waardering van Anthropic springt naar $350 miljard. (Slechts twee maanden geleden werd het gewaardeerd op $183 miljard.)
Anthropic gaf geen commentaar op de deal, afgezien van een persbericht, waar journalisten naar verwezen een video waarin de drie CEO’s de deal uitleggen. De hyperscale bazen doen op afstand mee; deze deals zijn zo routinematig dat het blijkbaar niet de moeite waard is om in het vliegtuig te stappen om ze persoonlijk aan te kondigen. In de video verschijnt Satya Nadella van Microsoft in het midden, stralend als de Cheshire-kat terwijl hij een beroep doet op wat de slogan van de Blob zou kunnen zijn: “We worden steeds meer klanten van elkaar.” Terwijl hij de bijzonderheden uiteenzet, knikken de anderen bobblehead. Links staat Dario Amodei, CEO van Anthropic. Anthropic heeft geen eigen cloud of een niet-AI-gerelateerde inkomstenstroom zoals Google, Microsoft of Meta, dus heeft het nu Microsoft toegevoegd aan zijn eerdere stock-for-compute-deals met Amazon en Google. Hattrick!
Nvidia’s Jensen Huang, in zijn kenmerkende leren jasje, noemt de deal “een droom die uitkomt”, en legt uit dat hij Anthropic al een tijdje in de gaten houdt en blij is om het bedrijf toe te voegen aan zijn uitpuilende dealboek. “We zijn in elke onderneming in elk land actief”, zegt hij. “Nu zal dit partnerschap van ons drieën in staat zijn om AI, en Claude, naar elke onderneming, naar elke sector, over de hele wereld te brengen.”
