VN-klimaatbesprekingen slagen er niet in nieuwe beloften op het gebied van fossiele brandstoffen veilig te stellen

Na bittere ruzies is de VN-klimaattop COP30 in Belém, Brazilië, geëindigd met een overeenkomst die geen directe verwijzing bevat naar de fossiele brandstoffen die de planeet opwarmen.

Het is een frustrerend einde voor meer dan 80 landen, waaronder Groot-Brittannië en de EU, die wilden dat de bijeenkomst de wereld zou verplichten om in een sneller tempo te stoppen met het gebruik van olie, steenkool en gas.

Maar de olieproducerende landen waren van mening dat zij hun fossiele brandstoffen mochten gebruiken om hun economieën te laten groeien.

De bijeenkomst vindt plaats omdat de VN zegt te vrezen dat mondiale pogingen om de mondiale temperatuurstijging te beperken tot 1,5 graden Celsius boven het pre-industriële niveau zijn mislukt.

Een vertegenwoordiger van Colombia heeft het COP-voorzitterschap woedend bekritiseerd omdat het landen niet heeft toegestaan ​​bezwaar te maken tegen de deal tijdens de slotbijeenkomst op zaterdag, bekend als een plenaire vergadering.

De Colombiaanse president Gustavo Petro zei dat hij de overeenkomst “niet aanvaardt”.

Het uiteindelijke akkoord, genaamd Mutirão, roept landen op om “vrijwillig” hun klimaatactie te versnellen.

Voor het eerst stuurden de VS geen delegatie nadat president Donald Trump zei dat het land het historische verdrag van Parijs, dat landen verplichtte om actie te ondernemen tegen de klimaatverandering in 2015, zal verlaten. Hij heeft de klimaatverandering bestempeld als “een oplichterij”.

De ervaren onderhandelaar en voormalig klimaatgezant van Duitsland, Jennifer Morgan, vertelde de BBC dat de afwezigheid van de VS een “gat” in de onderhandelingen was. Vaak hebben de VS blokken als de EU en het VK gesteund.

“Tijdens een 12 uur durende onderhandeling van de ene op de andere dag, als je olieproducerende landen hebt die hard terugduwen, was het zeker moeilijk om iemand te hebben die daar tegenin ging”, zei ze.

Maar voor veel landen is het feit dat de gesprekken niet zijn mislukt of teruggedraaid op eerdere klimaatovereenkomsten een opluchting.

Klimaatambassadeur Ruleta Thomas van Antigua en Barbuda merkte op: “We zijn blij dat er een proces is dat blijft functioneren (…) waarin elk land kan worden gehoord.”

De twee weken durende gesprekken verliepen soms chaotisch. Het water in de toiletten raakte op, hevige onweersbuien overspoelden de zaal en de afgevaardigden hadden moeite om zich staande te houden in warme, vochtige ruimtes.

De bijna 50.000 geregistreerde afgevaardigden van de COP werden tweemaal geëvacueerd. Een groep van ongeveer 150 demonstranten brak de locatie binnen, overtrad de veiligheidslijnen en droegen borden met de tekst “onze bossen zijn niet te koop”.

Donderdag brak er een grote brand uit, snel een gat in het dak brandend en de deelnemers gedwongen om minstens zes uur te evacueren.

De Braziliaanse president Luiz Inácio Lula da Silva koos de stad Belém om de aandacht van de wereld te vestigen op het Amazone-regenwoud en om een ​​stroom geld naar de stad te brengen.

Ondanks zijn verlangen naar een ambitieuzer akkoord over fossiele brandstoffen, werd Brazilië bekritiseerd vanwege zijn eigen plannen om naar olie te boren aan de monding van de Amazone.

De offshore olie- en gasproductie ligt op koers om tot begin 2030 te stijgen, blijkt uit een analyse die campagnegroep Global Witness met de BBC heeft gedeeld.

Landen bij de gesprekken hebben concurrerende belangen, afhankelijk van hun nationale omstandigheden en hoe blootgesteld ze zijn aan de gevolgen van klimaatverandering. Sommige landen waren blij met de uitkomsten.

India prees de deal en noemde deze “zinvol”. Een groep die de belangen van 39 kleine eilanden en laaggelegen kuststaten vertegenwoordigt, noemde het zaterdag “imperfect”, maar nog steeds een stap in de richting van “vooruitgang”.

Armere landen hebben een belofte gedaan voor meer klimaatfinanciering om hen te helpen zich aan te passen aan de gevolgen van de klimaatverandering.

“Het heeft de naald doen bewegen. Er is een duidelijker erkenning dat degenen met historische verantwoordelijkheid (landen die in het verleden meer broeikasgassen hebben uitgestoten) specifieke plichten hebben op het gebied van klimaatfinanciering”, aldus Jiwoh Abdulai, minister van Milieu en Klimaatverandering van Sierra Leone.

Maar het is een zuur einde voor meer dan 80 landen, die de hele nacht hebben onderhandeld om een ​​krachtiger taalgebruik over fossiele brandstoffen in de deal te behouden.

De Britse minister van Energie en Klimaatverandering, Ed Miliband, benadrukte dat de bijeenkomst een “stap voorwaarts” is.

‘Ik had liever een ambitieuzer akkoord gehad’, zei hij.

“We gaan niet verbergen dat we liever meer hadden willen hebben, meer ambitie hadden in alles”, zei EU-klimaatcommissaris Wopke Hoekstra tegen journalisten.

Met weelderige bomen, vogelkreten en intense vochtigheid was het moeilijk om te ontsnappen aan de Amazone-achtergrond van de gesprekken.

Brazilië lanceerde de gesprekken met een nieuw fonds genaamd Tropical Forests Forever Facility, dat landen zou betalen om tropische bossen te beschermen. Tegen het einde van de bijeenkomst had het land minstens 6,5 miljard dollar opgehaald bij overheden, hoewel Groot-Brittannië nog geen bijdrage heeft geleverd.

Meer dan 90 landen steunden een oproep voor een mondiaal actieplan voor ontbossing, of ‘routekaart’.