De christelijke bekeerlingen die de VS terug naar Iran deporteren

Op een maandag midden oktober arriveerden agenten, na een jaar in Amerikaanse immigratiedetentie, onaangekondigd in de cel van Majid in Texas.

Ze vertelden hem simpelweg dat hij zijn spullen moest inpakken – dat hij werd verplaatst – ook al had een immigratierechter hem vijf maanden geleden al bescherming tegen verwijdering verleend. Geboeid aan polsen, middel en enkels werd hij de hele nacht door naar een militair vliegveld in Louisiana gereden.

Majid – niet zijn echte naam – was in oktober 2024 uit Iran naar de VS gevlucht, na herhaalde detenties en vermeende martelingen, eerst vanwege zijn betrokkenheid bij de Mahsa Amini-protesten, en later vanwege zijn bekering tot het christendom.

Toen Amerikaanse functionarissen hem dwongen aan boord te gaan van een vliegtuig met meer dan 150 gedeporteerden op weg naar Managua, Nicaragua, herinnert hij zich dat hij de enige niet-Latijns-Amerikaan in het vliegtuig was. Uren later landde het vliegtuig en boeien ambtenaren hem in de boeien, wezen zijn asielaanvraag af en stuurden hem naar een route die hem via Venezuela en Turkije naar Iran leidde – een reis die hij opvatte als een gedwongen terugkeer.

Majid kon later onderduiken in Istanbul, doodsbang voor wat hem in Iran te wachten stond. Hij is een van de vele Iraanse christelijke bekeerlingen die met de BBC spraken – meest anoniem uit angst voor familieleden thuis – wier asielaanvragen het afgelopen jaar zijn afgewezen. Hun verslagen wijzen op inconsistenties in de manier waarop de Amerikaanse autoriteiten de risico’s beoordelen waarmee Iraanse terugkeerders worden geconfronteerd en hoe met gevoelige religieuze informatie in asieldossiers wordt omgegaan.

Hun ervaringen staan ​​ook in schril contrast met andere elementen van het Amerikaanse buitenlandse beleid, aangezien president Trump publiekelijk de benarde situatie van de christenenvervolgingen in het buitenland betreurt en dreigt troepen met vuurwapens naar Nigeria te sturen als de regering “het doden van christenen blijft toestaan”.

Een functionaris van het Witte Huis vertelde de BBC dat de asielaanvraag van alle gedeporteerde personen volledig is beoordeeld voordat ze worden verwijderd. De functionaris zei dat bij de recente deportaties naar Iran mensen betrokken waren met definitieve verwijderingsbevelen of degenen die om vrijwillig vertrek hadden verzocht. Ze voegden eraan toe dat strikte vertrouwelijkheidsregels ambtenaren ervan weerhouden bekend te maken of iemand asiel heeft aangevraagd en is afgewezen.

Terwijl de VS hun harde optreden tegen illegale immigratie voortzetten, hebben ze ongekende veranderingen aangebracht in hun beleid ten aanzien van Iraanse asielzoekers. Eind september regelden de autoriteiten een chartervlucht naar Iran via Qatar – de eerste in zijn soort in decennia, gezien het ontbreken van diplomatieke banden en de staat van dienst van Iran op het gebied van de mensenrechten. De vlucht was een ongebruikelijk voorbeeld van samenwerking tussen Iran en de VS.

Tientallen Iraniërs werden op de vlucht geplaatst, naar verluidt in boeien. Een gedeporteerde, Sina, beschreef later gewapende bewakers die passagiers begeleidden op het traject Qatar-Teheran. Bij aankomst werden ze ondervraagd over hun tijd in de VS en hun religieuze activiteiten, maar ze werden niet onmiddellijk gearresteerd, zei hij in een video die op een Farsi-taal YouTube-kanaal werd geplaatst.

Onder de passagiers bevond zich de vrouw van Ali, een Iraanse christelijke bekeerling die nu in de VS woont. Sindsdien is er contact met haar opgenomen en opgeroepen door de Iraanse inlichtingendienst.

“Ze hebben mijn vrouw terug naar Iran gedeporteerd, ook al is ze christen”, zegt Ali. De BBC heeft hem een ​​pseudoniem gegeven om de identiteit van hem en zijn vrouw te beschermen. “Nu zit de Iraanse inlichtingendienst achter haar en mij aan.”

Voor Ali’s vrouw en anderen werd het gevaar vergroot door wat volgens hun advocaten een cruciale fout was.

Advocaat Ali Herischi, die Ali, zijn vrouw en een andere gedeporteerde van de vlucht in september vertegenwoordigt, zegt dat verschillende cliënten hebben gemeld dat gevoelige informatie – waaronder verklaringen over religieuze bekering, politieke activiteiten en de redenen waarom zij asiel zochten – vóór de deportatie niet was verwijderd.

Bekeerlingen van de islam vormen een aanzienlijk deel van de 800.000 christelijke bevolking van Iran, zegt Steve Dew-Jones van Article 18, een in Groot-Brittannië gevestigde belangenorganisatie die toezicht houdt op schendingen van christenen in het land.

Nu officieel erkende kerken streng beperkt zijn, huis kerken zijn in het hele land begonnen op te duiken. Maar beoefenaars worden nog steeds vervolgd, zegt Dew-Jones.

Bekering van de islam wordt behandeld als afvalligheid, en bekeerlingen riskeren arrestatie, ondervraging en gevangenisstraffen.

Het aantal arrestaties is tussen 2023 en 2024 verzesvoudigd, meldt het Centrum voor Mensenrechten in Iran. “Sinds de recente botsingen tussen Iran en Israël hebben we gezien dat de autoriteiten de term ‘zionistisch christendom’ nog agressiever gebruiken. Door bekeerlingen als agenten van Israël te bestempelen, beschouwt de staat de gewone religieuze praktijk als een bedreiging voor de nationale veiligheid”, voegt Dew-Jones toe.

Sommige Iraniërs die asiel zoeken in het buitenland noemen bekering als onderdeel van hun claim, terwijl Iraanse functionarissen hen ervan beschuldigen bekeringen te overdrijven of te verzinnen om hun zaak kracht bij te zetten.

Maar het is onduidelijk hoeveel Amerikaanse asielzaken overdreven zijn, vergeleken met de werkelijke angst voor vervolging.

“Het is onmogelijk om de oprechtheid van iemands geloof te beoordelen; er is geen venster in de ziel van mensen”, zegt Dew-Jones. “Ja, het systeem kan worden misbruikt, maar we zien ook veel legitieme bekeerlingen wier getuigenissen en kerkelijke documenten niet serieus worden genomen door asielrechtbanken.”

Zelfs binnen één huishouden kunnen de asielresultaten sterk uiteenlopen, zeggen Iraanse asielzoekers en juridische experts.

Eind juni arriveerden ICE-officieren bij het huis van Marjan en Reza in Los Angeles. In een video, gefilmd door hun pastoor, wordt Marjan buiten ineengestort gezien terwijl agenten haar man vasthouden. Even eerder had ze hem gebeld en om hulp gesmeekt. Het echtpaar – beiden christelijke bekeerlingen uit Iran die asiel hadden aangevraagd in de VS – werd naar aparte detentiecentra gebracht. Weken later liepen hun zaken uiteen: Marjan kreeg asiel in Californië, terwijl Reza, die in New Mexico werd vastgehouden, het bevel kreeg om naar een derde land te worden overgebracht.

Na hun arrestatie in juni zei het ministerie van Binnenlandse Veiligheid op zijn X-account dat “tijdens een gerichte handhavingsoperatie in Los Angeles een agent van de grenspolitie twee Iraanse staatsburgers heeft aangehouden die onrechtmatig in de VS aanwezig waren – beiden gemarkeerd als onderdanen van nationaal veiligheidsbelang.”

Pastoor Ara Torosian, die hun arrestatie filmde, betwist de bewering van het ministerie van Binnenlandse Veiligheid dat het echtpaar onrechtmatig in de VS aanwezig was.

Hij zegt dat ze legaal het land binnenkwamen via een humanitair programma en over werkvergunningen beschikten. ‘Hoe kan het gevaarlijk zijn voor de vrouw, maar niet voor de man?’ vraagt ​​pastor Ara Torosian, die zelf in 2010 Iran ontvluchtte nadat hij was opgepakt wegens het smokkelen van bijbels.

Majid, die erin slaagde via het vliegveld in Turkije te glippen, leeft sindsdien in het ongewisse, terwijl zijn advocaat zijn zaak opvolgt. Zijn vrouw, wier asielzaak nog in behandeling is, woont nu in Los Angeles met hun 1,5-jarige dochter – een kind dat haar vader nog nooit heeft ontmoet.

In de VS woont Ali samen met een vriend van zijn kerk, en hij hoopt dat zijn eigen asielaanvraag succesvoller zal zijn dan die van zijn vrouw, die dit jaar naar Iran werd gedeporteerd.

“Als ze mij asiel verlenen, hoe kan ik dan hier blijven als mijn vrouw in Iran is? Als ze mij deporteren, kan ik de gevangenis ingaan zodra ik land.”

Kan niet legaal werken of een bankrekening openen. Hij logeerde eerst bij een ver familielid ‘totdat de zaak van mijn vrouw was opgelost’, maar ze werd nooit vrijgelaten en na bijna een jaar in detentie gedeporteerd. Een kleine kerk bood hem later tijdelijk onderdak.

“Elke keer als ze me vragen om te vertrekken, moet ik in parken slapen”, zegt hij.

Hij wacht op een immigratiehoorzitting, maar ziet geen goed resultaat. Zijn vrouw heeft opnieuw een dagvaarding ontvangen van de Iraanse inlichtingendienst.

‘Als ze haar arresteren en eisen dat ik terugkom,’ zegt hij rustig, ‘heb ik geen keus.’