“Pluribus” is een show vol merkwaardige, onverklaarde verschijnselen. Het is een unieke ervaring die marcheert op het ritme van de trommel van het menselijk collectief misschien niet eens de scripted M. Night Shyamalan-wendingen volgen we gewend zijn in sciencefiction- en fantasyfilms. Er is echter één sci-fi-verhaal dat ‘Pluribus’ herhaalt, zij het op een veel verontrustender manier: ‘Foundation’.
Nee, ik heb het niet over de Apple TV-aanpassing. Nog niet in ieder geval. Tot nu toe, de tijdlijn voor “Foundation” in de eerste drie seizoenen beslaat de val van het Galactische Rijk, de opkomst van de Foundation en de catastrofale komst van de verborgen antagonist die bekend staat als The Mule. Een deel van het iconische sci-fi-verhaal van auteur Isaac Asimov waar het nog niet aan toe is gekomen, is een element dat diep resoneert met de ‘Pluribus’-bijenkorfgeest. Ik heb het over Gaia.
Gaia is, in alle opzichten, een levende planeet. Maar als je aan Ego (Kurt Russell) uit ‘Guardians of the Galaxy Vol. 2’ denkt, denk dan nog eens goed na. Dit is niet een enkel individu dat als een planeet bestaat. Gaia is een gedeeld bewustzijn, net als de plotseling verenigde wereld rond Carol (Rhea Seehorn) in ‘Pluribus’.
Overeenkomsten en verschillen tussen de bijenkorfgeest van Pluribus en de levende planeet van Gaia
In de latere “Foundation”-boeken wordt onthuld dat Gaia een planeetomvattend groepsbewustzijn is dat één enkele geest deelt. In veel opzichten komt dit overeen met wat we zien in de eerste afleveringen van Pluribus. Er zijn bijvoorbeeld voortdurend verwijzingen naar het collectieve ‘wij’, zelfs wanneer iemand interactie heeft met een enkel lid van Gaia. De belangrijkste vertegenwoordiger van de planeet in het verhaal heet Bliss, en ze gebruikt altijd de uitdrukking “Ik/wij/Gaia” om voor de hele planeet te spreken.
Bliss voegt eraan toe dat Gaia, net als de opdringerige bijenkorfgeest rond Carol in ‘Pluribus’, geen waarde hecht aan privacy. Ze legt uit dat interne privacy van gedachten ‘helemaal niets is wat we waarderen. Sterker nog, ik/wij/Gaia vinden het onbegrijpelijk. Om er geen deel van uit te willen maken – om je stem ongehoord te laten worden – je daden niet te zien – je gedachten niet waar te nemen –’. Evenals Pluribus hoeft Gaia geen gegevens bij te houden, omdat ze zich naadloos alles kan herinneren dat zich door haar planetaire geheugen verspreidt.
Dit brengt ons echter wel bij een van de belangrijkste verschillen. De “Pluribus” bijenkorf lijkt beperkt tot wezens met een hoger redeneervermogen. (Dat wil zeggen, zelfs dieren maken geen deel uit van het collectief.) Ter vergelijking: Gaia kan flora en fauna rechtstreeks in haar gelederen opnemen. In feite gebruikt het de niet-menselijke hersenen van zijn leden voor zaken als geheugenbanken en energie. Het kan zelfs plantenweefsel en gesteente aanboren. Op een gegeven moment in het boek ‘Foundation and Earth’, legt Bliss uit, ‘bevindt een grote meerderheid van Gaia’s totale geheugen zich in de rotsen.’
Antagonist versus protagonist hiveminds
Afgezien van de lidmaatschapsvoorwaarden is het echte grote verschil tussen de “Pluribus” hivemind en Gaia’s levende planeet het doel van elk van hen in het verhaal. Hoewel ‘Pluribus’ zich op het moment van schrijven nog steeds aan het ontvouwen is, bestaat er geen twijfel over dat de bijenkorfgeest een diep sinistere ondertoon heeft. Het heeft geleid tot de dood van bijna een miljard mensen, en zelfs kleine ongelukken, zoals Carol die haar geduld verliest, leiden nog steeds tot miljoenen extra slachtoffers. Het verlies aan autonomie en de onduidelijke motivatie of oorsprong van de hivemind is ook een duister, onverklaard element dat het in een vijandig licht plaatst.
Ter vergelijking: Gaia is een duidelijk positieve kracht in ‘Foundation’. Het wordt af en toe bekritiseerd vanwege zijn gebrek aan privacy en individualiteit, maar het beraamt nooit opzettelijk een complot of plaatst zichzelf in een positie waarin het anderen schade berokkent of moedwillig domineert. In plaats daarvan fungeert het als een kracht ten goede, in de hoop de mensheid van zichzelf te redden en zich, indien mogelijk, van zijn eigen planeet naar andere te verspreiden, waar het idealiter ‘Galaxia’ (dwz het levende sterrenstelsel) kan vormen. Hoewel ik niet zal vertellen hoe al die ambitie de komende tijd zal verlopen groen verlicht seizoen 4 van “Foundation” en daarnaLaten we zeggen dat de connectie tussen Gaia en de “Pluribus” bijenkorf juist vanwege dit feit verontrustend is. Ondanks hun overweldigende overeenkomsten dienen ze oppervlakkig gezien heel verschillende doeleinden.
Dit alles zorgt ervoor dat deze radeloze sciencefictionfan drie mogelijkheden ziet ontvouwen: is Gaia eigenlijk slecht? Is de bijenkorf die Carol omringt uiteindelijk een kracht ten goede? Of kunnen dit soort bijenkorfgeesten onder verschillende omstandigheden goed en slecht zijn? Het is relevant stof tot nadenken, mensen, vooral in de AI-wereld waarin we tegenwoordig leven.
